Kuzey Irak referandumunun muhtemel sonuçlarını değerlendirirken, tarihte benzer durumların ne gibi sonuçlara dayandığını hatırlamakta fayda vardır. 2'nci Dünya Savaşı sonrasında İran topraklarında Kürtlerin kurdukları "Mahabat Cumhuriyeti", (Komarî Mehabad) Amerika ile Sovyetler Birliği'nin bu oluşuma "Yeter" demesi sonunda buharlaşmıştı. Bu Cumhuriyet'te Savunma Bakanı olan, Mesud Barzani'nin babası Mustafa Barzani de, canını kurtarmak için Türkiye üzerinden Sovyetler Birliği'ne sığınmıştı.
Ortadoğu dengeleri
O dönemde Amerika ile Sovyetler Birliği Ortadoğu'daki her gelişmeye ağırlıklarını koyarlardı. Bugünün dünyasında ise ihmal edilmemesi gereken gerçek, ABD ve İsrail'in Ortadoğu'daki varlıkları ve ağırlıklarıdır. Örneğin 1 Şubat 1979'da Humeyni'nin gelişine kadar İran ABD'nin Ortadoğu'daki en önemli müttefikiydi. Sonuçta İran bu devreden çıktı ama ABD hâlâ Ortadoğu'da ve işgal ettiği Irak gibi ya da bizim gibi müttefikleri de var. Suriye dolayısıyla Rusya da devreye girmiş gibi görünüyor.
İsrail ve Katalonya
Kuzey Irak'ta bağımsızlık için referandum yapan Barzani'ye İsrail destek veriyor ama İsrail işgali altındaki Filistinlilerin kaderleri hâlâ havada. Ne Ortadoğu gerçekleri ne de BM Güvenlik Konseyi kararları İsrail'i etkilemekte. Bu arada Barzani'ye bir destek de, bağımsızlık isteyen İspanya'nın Katalanlarından geldi. Buna göre Katalonya Özerk Bölgesi Başkanı Charles Puigdemont'un, bağımsızlık referandumu dolayısıyla Başkan Mesud Barzani'yi tebrik etmiş ve "Telefon görüşmesinde, ikimiz de referandumdan başarılı bir sonuç alma temennisinde bulunduk" demiş.
Orada da referandum var
Bilindiği gibi Katalonya da 1 Ekim'de referandum düzenleyerek, İspanya'dan ayrılmak için sandığa gitme kararı almıştı. İspanya Anayasa Mahkemesi de referandumun yasalara aykırı olduğunu söyleyerek kararı askıya almıştı. Ancak Katalanlar her şeye rağmen referanduma gitmekte kararlı. Acaba Katalan bağımsızlık hareketinde Anarşistlerin oynadığı rolün farkında mıdır Barzani?
Anarşistler
Anarşistler İç Savaş İspanyası'nda (1936-39) Katalan bölgesinde ve özellikle Barcelona'da yönetimi ele geçirmişlerdi. Bu dönemde parayı ve mülkiyeti yok saydılar. İnsanlara çalıştıkları saati belirleyen fişler verildi ve alışverişler bu fişlerle yapıldı. Hem resmi nikâhı, hem kilise evliliklerini kaldırdılar. Franco'nun düzenli ordusuna karşı, emir-komuta zincirinin olmadığı milis gücü ile savaş verdiler...
İç savaşta iç savaş
Sonunda anarşistleri, Cumhuriyetçi Cephe içinde Franco'ya karşı düzenli askeri güç oluşturmaya çalışan komünistler ve sosyalistler tasfiye ettiler. Yani anti-faşist cephe, kendi içinde de bir iç savaş yaşamıştı.
Özetle hiçbir uluslararası olay tek boyutlu değildir.