Einstein'in unutulmaz gözlemlerinden biri "Evren de insanların aptallıkları da sonsuzdur. Ayrıca evrenin sonsuzluğu konusunda emin olmadığımı da söylemeliyim" şeklindedir.
Einstein'ın söylediklerinin doğruluğunu, çok ünlü ve güçlü kişilerin davranışlarıyla kanıtladıklarını hep görmez miyiz? Mesela İran'a karşı savaşırken ABD'den destek alan Saddam'ın, savaş sonrasında Kuveyt'i işgal edince ABD tarafından devrilmesi bu aptallığa bir örnek değil midir?

Anakronik düşünmek
Bu tarihi yanılgıya neden olan aptallığın türüne "Anakronik düşünmek" de diyebiliriz. Yani Saddam Sovyet-Amerikan dehşet dengesinin hâlâ sürdüğünü sanıyordu. Ama Sovyetler çöküp dağılmıştı. ABD için de petrol üreticisi Arap ülkelerinin ve mesela Kuveyt'in ya da Suudi Arabistan'ın güvenliği, İran'a karşı Saddam'ın desteğinden daha önemli hale gelmişti. Yani bugünü dünün koşullarına dayanarak değerlendirdiği için Saddam bitirildi.

Zaman farklıdır
Bu gibi örneklerden ders alındığı takdirde, insanın aptallığa düşmesi önlenebilir. Yaşanan zamanı ve yeni gerçeklerini görmek, eski saatle zamanı anlamaya çalışmamak ve "Değişim"in farkına varmak aklın gereğidir. Unutmayalım ki "Zaman" bazen bir yıl, bazen bir gün, bazen de bir yüzyıl olabilir.

2002 ve 2019
Örneğin bir AK Partili hep 2002'nin koşulları varmış gibi siyaset yaparsa, 2019 seçimlerinde başarısızlığın geldiğini görebilir. Ya da günlük siyasi tartışmaları "Lozan zafer mi yoksa yenilgi mi" çizgisinden öteye taşıyamayan bir kişi, dünyayı anlama düzeyinin 1923'ten öteye gidemediğini de sonunda görür.

İsrail'in akılsızlığı
Bunun gibi İsrail'i yönetenler 2017 dünyasının hâlâ "Holokost"un hayaleti ile nötralize edebileceklerini düşünüyorlar ve Gazze'nin bir "Toplama kampı"na dönüştürülmesinin de, İslam'ın kutsal mekânlarına girişi engellemenin de ayıbını, "Ama Hitler de Yahudilere böyle yapmıştı" gerekçesi ile sunmayı hüner sanıyorlarsa, akılsızlığın zirvesine yaklaşmışlardır.

Bir örnek
Bu yazıyı akılsızlığa bir tarihi örnek vererek noktalayayım...
- Habeşistan'ın 1880'lerdeki imparatoru 2'nci Menelik, ülkesindeki idamların infazı için Amerika'dan üç tane elektrikli sandalye getirtmiş. Ancak o dönemde ülkesinde elektrik olmadığını hesap etmediği için bunları kullanamamışlar. İmparator da bu elektrikli sandalyelerden birini taht olarak kullanmış.