PROF. Dr. Şükrü Hanioğlu'nun "İttihatçı İdeoloji"ye ilişki yorumunun sonucunu hatırlamamız gerekiyor:
* Asırlık ideolojimiz, yeni yaşına girerken toplumumuzun gerçek anlamda bir dönüşümü gerçekleştirmesinin önüne temel engel olarak çıkmaktadır. Eski Doğu Bloku ülkelerinin birkaç yıla sığdırdığı bir dönüşümü bir asırdır gerçekleştiremeyen, ilk meclisi 129 sene evvel toplayıp, 97 senedir değişik adlarla bu kurumu yaşatan bir toplumun hâlâ demokratikleşme çabalarını sürdürmekle uğraşmasının nedeni, 1908 yılında iktidara geldiğinde bile çağdaşlık karakteri zayıflamaya yüz tutmaya başlayan bir ideolojide ısrar edilmesidir.
* Bir teşbih yapmak gerekirse toplumumuz 1890 model bir vasıta ile otomobil yarışına katılarak aracının 2005 modellerden daha iyi olduğunu iddia eden başarısız olunca, diğer katılımcıların kendisine komplo kurduklarını savunan bir şahsa benzemektedir.