Siyaset bilimi hocası öğrencilerine sormuş: "Ortadoğu halkları da, Avrupa Birliği gibi bir çatı kurabilir mi?" En kısa cevap: Kuramazlar... Uzun cevap için makaleler, kitaplar yazmak gerekir. Yine de biz birkaç satırla konuya değinelim.
Ortadoğu'dan petrol (ve doğalgaz) çıktığı sürece küresel güçler ellerini bölgeden çekmez. Mesele sadece çıkan petrolü kimin alacağı değil. Aynı zamanda kimin alamayacağı, kimin kaça satacağı, kimin kaça alacağı ve tabii fosil yakıt hatlarının nereden geçeceğiyle ilgili.
Basit bir güncel örnek: Hem ABD bastırdığı, hem de küresel şartlar uygun olduğu için, bugün petrolün varili (yani yaklaşık 159 litresi) 80 dolar civarında.
Halbuki Rusya ekonomisinin düzgün çalışması için petrolün 100 dolar kadar olması gerekiyor.
Yani Ortadoğu petrollerini kontrol ederseniz, gerektiğinde petrol üreten rakiplerinizi bile sarsarsınız.
Bu şartlarda AB gibi bir "Ortadoğu Birliği" kurmak imkânsızdır.
Ortadoğu ülkelerinde yaşayan halkların önemli bir kesimi uluslaşmadı. Hâlâ aşiret düzeninde yaşıyorlar. Aşiret çıkarlarını, ulusal çıkarların üstünde tutuyorlar. Aşiretlerin bu kadar etkin olduğu bir bölgede, neticede ulus devletlere dayanan AB türü bir birlik kurulamaz.
Mezhep savaşları devam ediyor. Sünniler ve Şiiler fırsatını bulduklarında birbirlerini kesiyorlar. Bu kavgayı bırakmak gibi bir niyetleri olduğuna ilişkin bir işaret yok. Bu şartlarda neyin birliğini kuracaksınız?
AB benzeri bir birlik kurmak için devletlerin, "demokrasiyi" ve "evrensel hukuk ilkelerini" benimsemesi gerekli. Halbuki Ortadoğu devletlerinin böyle bir niyeti bulunmuyor. Yasaları yapanlar, bizzat kendi çıkardıkları yasalara uymuyor. Önce suçluyor, sonra da suçlamalarına uygun yasa çıkartıyorlar.
Denebilir ki "Sünni halklar bir birlik kurabilir." Hayır kuramazlar. Çünkü mezhep aynılığı, AB sisteminde olduğu gibi "gönüllü" bir birlik oluşturmaz.
Uzun vadeli gönüllü birliklerin altyapısında din değil ekonomi vardır. Durup bakalım: Ortadoğu'da kayda değer bir üretim var mı? Türkiye ve bir miktar da İran'da var; o kadar. Bölgedeki bu üretim yapısı, birliğin kurulmasına izin vermez.
Bir lider, Sünni halklardan oluşan bir birlik kurabilir mi? Küçük bir ihtimal ama mümkün. Ancak ona AB türü bir "birlik" değil, "imparatorluk" adı verilir. Bakınız: Osmanlı İmparatorluğu.