Soru: Osmanlı İmparatorluğu'nun İstanbul, İzmir, Beyrut, Kahire gibi bilhassa kıyı kentlerine yerleşmiş... Çoğunluğu bir Avrupa ülkesinden gelmiş olan Katolik veya Protestanlara ne isim verilirdi? Evet, bildiniz: "Levantenler" denirdi. Argodaki adıyla "Tatlısu Frenkleri."
Dün "Levanten Kültür Mirası Vakfı" (Levantine Heritage Foundation) Mütevelli Heyeti Başkanı Quentin Compton- Bishop'a... "Bizdeki hâkim görüşe göre, Levantenler, Avrupa'nın ajanlarıdır" dedim. (Hem Kemalistler böyle düşünür, hem de İslamcılar!) Şöyle cevap verdi: "Biliyorum... Halbuki Levantenlerin çoğu ya hayatını kazanmak ya da dini baskılardan kaçmak için bu topraklara yerleşmişti. Örneğin benim büyük dedelerim dini baskı yüzünden önce Fransa'dan İngiltere'ye geçmiş, oradan da Osmanlı'ya gelmiş."
Ekonomiden mimarlığa, Levantenler, imparatorluğa çok önemli katkılarda bulundular. Taa ki siyasi ve ekonomik milliyetçilik tarafından "sürülene" kadar. İstanbul'da ilk kez bu konuda uluslararası bir sempozyum düzenleniyor. Yerli ve yabancı araştırmacılar, 3-5 Kasım günlerinde çok önemli tebliğler sunacak. Meraklısı kaçırmasın.
Not: Bu bir ön yazıydı. Pazar günü konuya daha geniş değineceğim.