Geçen gün Hilmi Yavuz'un 'Türkiye'nin Zihin Tarihi' (Timaş Yayınları) adlı kısa makalelerden oluşan kitabını okuyordum.
'Hilafet Problemi' başlıklı yazı şu soruyu ortaya atıyor: Yavuz Sultan Selim, 1517'de, Mısır Seferi dönüşü Halife oldu mu, olmadı mı?
Soru önemli. Çünkü okul kitapları, halifeliğin devralınmasıyla birlikte, o tarihten sonra bütün Osmanlı padişahlarının aynı zamanda halife olduklarını ileri sürer.
Hilmi Hocanın makalesinden ise şunları öğreniyoruz: 1) 'Halifeliğin devri' diye bir olgu, mesela bir tören yok. 2) Padişahın halifeliğine vurgu ilk kez 1774'te, Ruslara karşı taktik icabı Küçük Kaynarca Antlaşması'nda yapılıyor. 3) "I. Selim halifeliği devralmıştı" uydurması, önce 1788'de öne sürülüyor, daha sonra da Namık Kemal tarafından 1885'te tekrarlanıyor.
Duymaktan hoşlanmadığı şeyler karşısında 'ne malum' demeyi zeka ifadesi sanan zıpçıktılar için bir not daha:
'NTV Tarih' dergisinin ağustos sayısında, tarihçi Ahmet Kuyaş aynı konuya değinmiş:
"I. Selim, 'Kutsal Emanetleri' getirdi ama halifeliği getirmedi" dedikten sonra, 13'üncü yüzyılda tam üç halife (Irak'ta, Mısır'da ve İspanya'da) bulunduğunu belirtiyor!
Çünkü o vakitler halifelik adeta sıradanlaşmıştı. Güçlenen her İslam hükümdarı kendine halife dedirtiyordu.
Ya şunu biliyor muydunuz: Yavuz Selim'in, Mısır'a gitmesinden 120 yıl önce, Yıldırım Bayezid halife sıfatını kullanıyordu. Ya!