Eyyûbîler döneminde tanınmış bir hekim ailesinin çocuğu olarak Dımaşk'ta dünyaya geldi. Doğum tarihi için 590 (1194), 595 ve 600 (1203-1204) yılları gösterilmekte olup bunlardan sonuncunun doğruluk ihtimali yüksektir. Babası, Nûreddin Zengî'nin yaptırdığı Bîmâristânü'n-Nûrî'nin başhekimlerinden Kāsım b. Hâlife'dir. Amcası Reşîdüddin Ali b. Halîfe de o dönemin başarılı hekimlerindendi. Künyesini Selâhaddîn-i Eyyûbî'nin dostu, âlim ve hekim Halîfe b. Yûnus İbn Ebû Usaybia'dan almıştır. Hayatı hakkındaki bilgilerin hemen tamamı ʿUyûnü'l-enbâʾ fî ṭabaḳāti'l-eṭıbbâʾ adlı eserinden öğrenilmektedir.
İlk tahsilini Ebû Bekir es-Sıkıllî'den gören İbn Ebû Usaybia, Takıyyüddin Haz'al b. Asker'den dil ve edebiyat okudu. Günümüze ulaşan şiirlerinden onun yüksek bir edebiyat zevk ve kültürüne sahip olduğu anlaşılmaktadır. Dinî ilimlerden tefsir, hadis ve fıkhın yanı sıra kelâm ve felsefeyle de ilgilenmiş, bu alanda kelâmcı filozof Seyfeddin el-Âmidî'den kendi telifi Rumûzü'l-künûz'u, Şemseddin el-Hûyî'den İbn Sehlân'ın et-Tebṣıra'sını ve Refîuddin el-Cîlî'den çeşitli metinler okumuştur.
Tıp öğrenimine kendisi gibi bir göz hekimi olan babasının yanında başladı. Daha sonra yine Bîmâristânü'n-Nûrî'de Muvaffakuddin Ya'kūb b. Sakleb'den Hipokrat'a ait metinlerle Câlînûs'un onlara yazdığı şerhleri, Radıyyüddin er-Rahbî'den tıbba dair temel metinleri, özellikle Ebû Bekir er-Râzî'nin eserlerinin pratiğe yönelik bölümlerini ve Abdürrahîm b. Ali Dahvâr'dan Câlînûs'un eserlerini okudu. Bu arada İmrân b. Sadaka'nın bilgi ve tecrübelerinden faydalanarak et-Tecârib ve'l-fevâʾid adlı eserini kaleme aldı. Böylece bu ünlü hocaların yanında teorik ve pratik tıp eğitimini tamamlayarak aynı kurumda hekimlik yapmaya başladı. 633 (1235) yılında o dönemin en meşhur eczacısı olan Ziyâeddin İbnü'l-Baytâr'la tanıştı ve ondan Dioskorides, Câlînûs ve Ahmed b. Muhammed el-Gāfikī'nin basit ilâçlar hakkındaki eserlerini okuduğu gibi onunla birlikte Dımaşk civarını dolaşarak bitkileri yerinde tanıma imkânını elde etti. Arkasından da aynı yıl içerisinde Dımaşk'taki hastahaneden ayrılarak bilgi ve tecrübesini geliştirmek için Kahire'ye gitti. İki yıl kaldığı bu şehirde bir yandan Selâhaddîn-i Eyyûbî'nin kurmuş olduğu Bîmâristânü'n-Nâsırî'de hekimlik yaptı, öte yandan Efdalüddin el-Hunecî'den İbn Sînâ'nın el-Ḳānûn'unun bazı bölümlerini okudu. 635 (1238) yılının sonlarına doğru Sarhad Emîri İzzeddin Aybek'in daveti üzerine Suriye'ye gitti ve dokuz yıl süreyle kendisine çok değer veren bu emîrin özel hekimliğini yaptı. Bu süre zarfında Dımaşk'la olan ilişkisini hiç kesmedi. Emîr Necmeddin Eyyûb'un 644'te (1247) Sarhad'ı ele geçirmesinin ardından dört yıl daha burada ikamet ettikten sonra yetmiş yaşlarında vefat etti.
Kaynak: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi