Samsun Karadeniz bölgesinde yer alır.Kuzeyinde Karadeniz; doğusunda Çarşamba, batısında Ondokuzmayıs ve Bafra, güneyinde ise Kavak ilçeleri ile çevrilidir.
Hititler zamanında ismi Enete olan Samsun'da; M.Ö. 1500 yıllarında Miletli kolonistler bugünkü kent merkezinin bulunduğu yere Amisos antik kentini kurmuşlardır. MS 11. yüzyılda Danişmendliler kenti ele geçirmeye çalışmışlarsa da başaramayınca kent merkezine 3 km uzaklıkta Yeni Amisos adlı yeni bir yerleşim birimini kurmuşlardır. Kent adı zamanla Amisos'tan Simisso ve Samisso olarak telaffuz edilse de Türkçe'ye Arapça üzerinden "Samsun" formunda geçmiştir. Umar, kent adının Orta Çağ İtalyan haritalarında Simisso, Katalan haritalarında Sinussa olarak gösterimesinden hareketle Sinop kentinin Hitit kaynaklarında ki adı Sinuwa ile bağlantılı olabileceğini ileri sürmüştür.
Tarihçe
Eski adı Yunanca Amisos veya Amisus olan şehir daha sonraları Eis Amison yani "Amisosa" olarak kullanılmış bu isim Roma ve Bizans döneminde Samsunta veya Samsus şeklinde kullanılmıştır[4]. Efsanevi kadın savaşçılar olarak bilinen Amazonlar'ın Thermedon Çayı[5] yakınlarında kurdukları Themiskyra kentinde yaşadıkları Antik Çağ tarihçilerince belirtilmiştir.Daha iyi ok atabilmek için bir göğüslerini kestikleri çeşitli kaynaklarda rivayet edilen ve birçok efsanede adları geçen Amazonlar, Samsun ve yöresinin tarihi ve kültürel değerlerinden kabul edilmesi nedeniyle her yıl adlarına Terme ilçesinde bir festival düzenlenmektedir.
Samsun ili sınırları içerisinde devlet kurarak yaşayan en eski topluluk, Hitit kaynaklarında bahsi geçen Kaşkalar'dır.Hititler, Frigyalılar, Kimmerler, Lidyalılar ve en son Ege'den Karadeniz'e göçen Miletliler kentin yönetiminde söz sahibi olmuşlardır. Perslerin, Lidya Kralı Krezüs'u yenmeleriyle Amisos, Pers İmparatorluğu'nun eline geçmiştir. MÖ 331 yılında Büyük İskender'in Persler'i yenmesiyle Makedonya İmparatorluğu eline geçen Amisos, İskender'in ölümüyle Pers şatrapı Mithridates tarafından kurulan Pontus Devleti'nin sınırları içerisinde yer almış, daha önemlisi bu devletin başkenti olmuştur. MÖ 1. asırda da Roma İmparatorluğu hakimiyetine giren Amisos, Roma İmparatorluğu'nun ikiye ayrılmasıyla Bizans İmparatorluğu'nun sınırları içerisinde kaldı. Amisos, 860 yılında Abbasiler zamanında halife Mutassım'ın emriyle Malatyalı Korkunç Ömer komutasındaki kuvvetler tarafından ele geçirilmiş ise de Bizanslılar tarafından tekrar geri alınmıştır. Türklerin Anadolu'ya girmesiyle birlikte Danişmendliler tarafından Samsun kuşatılmış ise de alınamamıştır. Bunun üzerine Danişmendliler o zamanlar şehrin uzağında kalan bir noktaya Samsun Kalesi'ni inşa etmişlerdir.
Anadolu Selçukluları zamanında Samsun'un Müslüman yerleşim yerleri 1185 yılında Anadolu Selçuklu hakimiyetine geçmiştir. Haçlı Seferleri sonrası başkent Trabzon olmak üzere Trabzon Rum İmparatorluğu egemenliğine giren Samsun, Cenevizliler'in Karadeniz'de ticareti ellerine geçirmeleri sonucunda 100 yıl kadar Cenevizli hakimiyetinde kalmıştır. Bu tarihlerde Türklerin yaşadığı Samsun'a Müslüman Samsun, 3 km mesafede bulunan Cenevizlilerin ticaret sitesine de Gavur Samsun veya Kara Samsun denilmiştir. Samsun, 1389 yılında Yıldırım Bayezid zamanında Osmanlı topraklarına katılmıştır. Anadolu Selçuklu Devleti çökerken Canik Beyliği'ne de başkentlik yapmıştır.
1893 yılı Osmanlı nüfus sayımına göre Samsun'da yaşayan kişi sayısı 67.624 kişidir. Bunların 33.419'u (%49) Türklerden oluşmaktadır. Samsun'daki Rum nüfusu ise 32.925 kişidir (%49). Bu yıllarda Samsun nüfusunun yarısı Türkler'den yarısı Rumlar'dan oluşmaktadır. Kentteki Hristiyan sayısı Müslümanlar'a eşittir.
Milli Mücadele Dönemi
I. Dünya Savaşı'nın ardından bölgede bağımsız bir Pontus Devleti kurmak isteyen Rumlar'ın yoğun yaşadığı Bafra bölgesinde kanlı çatışmalar yaşanmış, şehir iki yıl boyunca Pontus Cumhuriyeti'nin başkentliğini yapmıştır. Mondros Mütarekesi'nin ardından İngilizler kente askeri birlik çıkarmışlarlardır. İtilaf Devletleri'nin Anadolu'nun doğu ve kuzeyindeki karışıklıkların sürmesi durumunda bu yörelerin işgal edileceğini bildirmeleri üzerine, 9. Ordu müfettişliğine atanan Mustafa Kemal sorunu çözmek amacıyla 19 Mayıs 1919'da Samsun'a gönderilmiştir. Anadolu'yu düşman işgalinden kurtarmak ve bağımsız bir cumhuriyet kurma arzusunda olan Gazi Mustafa Kemal Paşa'nın Samsun'a ayak bastığı 19 Mayıs 1919 günü Kurtuluş Savaşı'nın başlangıç tarihi olarak kabul edilmekte ve Gençlik Bayramı olarak coşkulu törenlerle kutlanmaktadır.
Coğrafya
Karadeniz kıyı şeridini takiben uzanan Kuzey Anadolu Dağları'nın il sınırı içindeki kesimleri daha yüksektir. Kıyıdan uzaklaştıkça basık ve yuvarlak sırtlar halinde yükselen bu dağlar 1.000 ile 1.500 metreye ulaşır. Batı uç kısmıyla il içine sokulan Canik Dağları, Kunduz Dağı, Bünyan Dağı, Sıralı Dağ ve Yunt Dağı ile ilin en yüksek dağı olan Akdağ başlıca dağlarıdır.
Yaylalar: Ladik, Havza, Vezirköprü ve Kavak ilçelerinde yer alır. Kızılırmak ve Yeşilırmak nehirlerinin taşıdıkları alüvyonların yüzyıllar boyunca kıyıda birikmesi sonucu verimli Bafra ve Çarşamba ovaları oluşmuştur.
Samsun, akarsu bakımından zengin olup, Türkiye'nin kendi sınırları içinde denize ulaşan en uzun nehri Kızılırmak, Kızıldağ'dan doğmakta ve Bafra ilçesi içinde geçerek Karadeniz'e dökülmektedir. Uzunluğu 1.182 km olan Kızılırmak'ın başlıca kolları Delice Suyu, Devrez Çayı ve Gökırmak'tır.
Kösedağ'dan doğup Canik Dağları'nı geçerek Samsun il sınırına gelen Yeşilırmak, Civa Burnu'ndan denize dökülür. 468 km uzunluğu olan Yeşilırmak'ın önemli kolları Tozanlı Irmağı, Tokat Çayı, Kelkit Çayı ve Çekerek Suyu'dur. Bunların dışında Samsun topraklarından çıkarak Karadeniz'e dökülen batıdan doğuya; Terme Çayı, Mert Irmağı, Miliç Irmağı, Yılanlı Dere, Kürtün Deresi ve Abdal Deresi gibi akarsuları vardır.
Sanatsal faaliyetler
Şehirde, güncel sinema gösterimlerinin yapıldığı 6 sinema, 2 özel tiyatro ve 2009 yılının ilk çeyreğinde kurulan Samsun Devlet Tiyatrosu Samsunlular'a hizmet vermektedir.
Sinemalar
Konak Sineması
Yeşilyurt AFM Sineması
Lovelet Avm Sineması
Makromarket Avm Moviezone Sineması
Galaxy Sineması
Galaxy Çiftlik Sineması
Tiyatrolar
Samsun Devlet Tiyatrosu
Düşevi Sanat Topluluğu
Samsun Sanat Tiyatrosu
Kültür Merkezleri
Atatürk Kültür Merkezi
Canik Kültür Merkezi
Atakum Kültür Merkezi
Atatürk Kongre ve Kültür Merkezi
19 Mayıs 2008 tarihinde kurulan Samsun Devlet Opera ve Balesi, Karadeniz Bölgesi'nin tek opera ve balesi, Türkiye'de ise; İstanbul, Ankara, İzmir, Mersin ve Antalya'dan sonra altıncı devlet opera ve balesi olma özelliğini taşımaktadır. Henüz kurulmasının üstünden çok kısa bir zaman geçmiş olmasına karşın büyük başarılara imza atmış olan kurum, 2009-2010 sanat sezonunda (ilk bilet satış dönemi) biletli seyirci sayısında 6 kurum içerisinde 4. sırada yer almıştır. Yine aynı yıl yaptığı yaz turnesiyle de o sezon en çok turne düzenleyen opera-bale müdürlüğü olmuştur. Kurum 2010/2011 sanat sezonunda da nüfus ortalamasına göre %68'lik izlenme oranıyla 6 kurum içerisinde birinci sıraya oturmuştur. Aynı zamanda, ilk dünya prömiyerini 'Amazonlar' balesi ile bu sanat sezonunda gerçekleştirmiştir. 2011-2012 Sanat sezonunda ise kurum 43.000 biletli seyirci sayısıyla büyük bir rekora imza atmıştır. Bu sezonda düzenlediği yaz turnesiyle yine en çok turne yapan müdürlük unvanını almıştır. Kurum; son üç sanat sezonu (2009-2010/2010-2011/2011-2012) sonunda 98.533 biletli seyirci sayısına ulaşmıştır.
Özel tiyatroların yanı sıra, yerel kültürün hayat verdiği halk sanatı ve edebiyatının da oldukça geliştiği Samsun'da, çeşitli eğlencelerde ve özel günlerde, özellikle yöre gençleri tarafından sergilenen basit tiyatro oyunları vardır. Bu oyunların arasında Arap, Deveci, Berber, Değirmenci Dayı, Kervan, Helvacı, Camser, Köroğlu, Kahya, Sarhoş, Arazi Taksimi, Keklik Avı, Sığırtmaç oyunları gibi renkli gösteriler bulunur. Anıtlar
Anıtlar
Onur Anıtı
İlkadım Anıtı
Müzeler
Atatürk Müzesi
Samsun Etnografya Müzesi
Havza Atatürk Evi
Gazi Müzesi
Bandırma Vapuru
Alışveriş Merkezleri
Yeşilyurt Avm
Makro Avm
Lovelet Avm
Bulvar Avm
Piazza Avm
Baumax
Metro Gross
