Yılbaşı gecesi denince akla; deniz ürünlerinden zeytinyağlılara, fırın yemeklerinden çeşit çeşit yemiş ve tatlılara kadar uzanan görkemli sofralar geliyor. Ancak bu çeşitlilik, porsiyon kontrolü yapılmadığında sindirim sistemi üzerinde ağır bir yük oluşturabiliyor. Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Alpaslan Tanoğlu, yılbaşı gecesi yapılan beslenme hatalarının sadece hazımsızlığa değil, kalp krizini taklit eden ağrılara ve şeker komasına kadar varabilen ciddi tablolara yol açabileceği uyarısında bulundu.
"ACİL SERVİS BAŞVURULARI YILBAŞI GECESİ ARTIYOR"
Yılbaşı gecesi aşırı miktarda yiyecek ve asitli-alkollü içecek tüketilmesine bağlı olarak acil servislere yapılan başvuruların arttığını söyleyen Prof. Dr. Tanoğlu, "Midede artan gıda hacmi, özellikle yağdan zengin gıdalar nedeniyle boşaltımı yavaşlatır; bu da şişkinlik, geğirme ve hazımsızlık gibi şikâyetleri tetikler. Ayrıca alkol, baharatlı ve asitli yiyecekler, yemek borusunun alt kapağını gevşeterek şiddetli reflü ataklarına, mide mukozasının tahriş olması ise akut gastrit tablosuna neden olur. Yağlı yiyeceklerin safra kesesini ani uyarması, özellikle safra taşı veya çamuru olan bireylerde şiddetli safra kesesi sancılarını başlatabilir" ifadelerini kullandı.
"ŞİKAYETLER KALP KRİZİ İLE KARIŞABİLİYOR"
Yılbaşında acil servislere mide ve sindirim sistemiyle ilgili başvuruların önemli bir kısmını, kısa sürede fazla ve ağır yiyecek tüketimine bağlı gelişen akut şikâyetlerin oluşturduğunu ifade eden Prof. Dr. Tanoğlu, şu bilgileri paylaştı: "En sık şiddetli mide yanması ve göğüs arkasında ağrı ile seyreden reflü atakları, yoğun mide ağrısı ve bulantı-kusma ile kendini gösteren akut gastrit tabloları görülür; bu yakınmalar çoğu zaman alkol, baharatlı ve yağlı gıdaların birlikte tüketilmesinden sonra ortaya çıkar. Hastalar sıklıkla mide dolgunluğu, aşırı şişkinlik ve hazımsızlık hissiyle başvurur; bu tablo bazen göğüs ağrısıyla ve hatta kalp krizi ile karışabildiği için acil değerlendirme gerektirir. Tekrarlayan ve durdurulamayan kusmalar, özellikle alkol alımı sonrası geliştiğinde, acil servise başvurunun önemli nedenlerinden biridir. Bunun yanında sağ üst karın ağrısı, bulantı ve sırta vuran ağrı ile seyreden safra koliği atakları, özellikle safra taşı ve safra yolu çamuru olan bireylerde yılbaşı sonrası sık görülür. Daha az sıklıkla ise şiddetli karın ağrısı ve ishal ile seyreden akut gastroenterit benzeri tablolar ya da aşırı mide asidine bağlı ülser alevlenmeleri nedeniyle başvurular olur."
"BÜTÜN GÜN AÇ KALMAK EN BÜYÜK HATA"
Pek çok kişinin 'akşam çok yiyeceğim' düşüncesiyle kendini gün boyu aç bırakmasının büyük bir yanılgı olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Tanoğlu, bu yaklaşımın akşamki yükü daha da ağırlaştırdığını belirterek şunları söyledi: "Gün boyu mide boş kaldığında mide asidi, mukozayı daha hassas hale getirir. Akşam aniden alınan bol miktarda yağlı ve baharatlı gıda, mide tarafından tolere edilemez. Ayrıca uzun süreli açlık kan şekerini düşürerek akşam yemeğinde kontrolsüz ve hızlı yemeyi teşvik eder. En sağlıklı yaklaşım, gün içinde hafif ve dengeli öğünlerle mideyi tamamen boş bırakmamaktır."
MİDE DOSTU YILBAŞI MENÜSÜ
Yılın ilk gününe şişkinlik ve pişmanlıkla uyanmamak için 'mide dostu' bir menü kurgulanması gerektiğini ifade eden Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Tanoğlu, şu önerilerde bulundu: "Başlangıçlar: Kızartmalar ve yoğun kremalı çorbalar yerine; az yağlı sebze çorbaları, yoğurtlu veya zeytinyağlı sebze mezeleri tercih edilmeli. Limon ve sirke gibi yüksek asitli soslardan kaçınılmalıdır.
Ana Yemek: Pişirme yöntemi olarak kızartma ve kavurma yerine fırın, haşlama, buhar veya ızgara seçilmeli. Beyaz et, balık veya yağsız kırmızı et sade tutulmalı; ağır krema ve acı soslarla kaplanmamalıdır. Yanında pilav veya makarna yerine lifli sebze garnitürleri tercih edilmelidir.
Tatlılar: Şerbetli ve kızarmış tatlılar yerine sütlü tatlılar, fırınlanmış meyveler veya küçük bir porsiyon bitter çikolata tüketilmelidir. Tatlı, ana yemekten hemen sonra değil, araya zaman bırakılarak yenmelidir."
"MASUM GÖRÜNEN GİZLİ TEHLİKELER: MEZELER VE KURUYEMİŞLER"
Yılbaşı sofralarının vazgeçilmezi olan bazı atıştırmalıkların mide asidini en çok tetikleyen unsurlar olduğunu belirten Prof. Dr. Alpaslan Tanoğlu, "Hafif sanılan yoğurtlu mezeler; içine eklenen sarımsak, acı biber ve yoğun baharat nedeniyle tahriş edici olabilir. Özellikle acılı ezme, atom ve haydari gibi mezeler mide asidini doğrudan artırır. Kuruyemiş tarafında ise kavrulmuş, tuzlu ve baharatlı fıstık, badem veya kaju mide boşalmasını yavaşlatır. Çikolata kaplı kuruyemişler ise kakao ve yağın etkisiyle reflü riskini en üst seviyeye çıkarır" dedi.
REFLÜ VE GASTRİT HASTALARI İÇİN ALTIN KURALLAR
Mevcut mide rahatsızlığı olanlar için en riskli durumun 'tehlikeli kombinasyonlar' olduğunu hatırlatan Prof. Dr. Tanoğlu, şu uyarılarda bulundu: "Yağlı etler veya sucuk, salam gibi ürünlerle alkol tüketimi, mide kapağını gevşeterek şiddetli reflü ataklarına zemin hazırlar. Çikolatanın kahveyle birlikte alınması da gece boyu sürecek mide yanmalarının başlıca sebebidir. Domates bazlı soslar, acıyla birleştiğinde gastrit şikâyetlerini katlar."
YILIN İLK SABAHI İÇİN TOPARLANMA ÖNERİLERİ
Prof. Dr. Alpaslan Tanoğlu, aşırıya kaçılan bir yılbaşı gecesinin ardından metabolizmayı toparlamak için yılın ilk sabahında kahvaltıda şunlara dikkat edilmesi gerektiğini söyledi: "Güne bir bardak ılık suyla başlayarak sindirim sistemini uyandırın. Sucuk, salam, börek gibi ağır gıdalar yerine haşlanmış yumurta, az yağlı beyaz peynir ve yoğurt gibi mide asidini dengeleyen besinleri tercih edin. Aç karnına demli çay veya kahve yerine ıhlamur, papatya veya rezene gibi yatıştırıcı bitki çayları için. Taze beyaz ekmek yerine tam buğday ekmeği veya yulaf tercih ederek bağırsak hareketlerini düzenleyin."
EVDE UYGULANABİLECEK DOĞAL ÇÖZÜMLER
Hafif hazımsızlık ve yanma şikâyetleri için dik pozisyonda kalmanın ve küçük yudumlarla su içmenin önemine değinen Prof. Dr. Tanoğlu, "Papatya çayı mideyi yatıştırır, rezene ve anason ise gazı azaltır. Ancak ağrı şiddetliyse, sürekli yanma ve kusma eşlik ediyorsa vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır" diyerek sözlerini tamamladı.
