Çölyak hastalığı genellikle doğru beslenmeyle tedavi ediliyor. Çölyak hastaları için başlangıçta beslenme kurallarına uymak oldukça zor görünüyor. Alıştıkça, hastaların yaşam kalitesi de önemli ölçüde artıyor. Çünkü çölyak demek, ömür boyu diyet demek. Gastroenteroloji Uzmanı Dr. Şencan Acar, çölyak hastaları için ömür boyu sürecek bir diyetin tercih değil, zorunluluk olduğunu belirterek, bu hastalıkla ilgili tüm merak edilenleri anlattı...
NASIL BİR HASTALIK?
Uzm. Dr. Acar'a, "Çölyak nasıl bir hastalıktır?" diye sordum. Uzm. Dr. Acar "Çölyak hastalığı; glüten adı verilen bir proteine karşı gelişen, besinlerin ince bağırsaktan emilmesinde bozulmaya yol açan, vücuttaki bağışıklık sisteminin kendi dokularını tanımasındaki kusur nedeni ile kendi dokusunda hasarlanmalara yol açmasına neden olan bir hastalık grubu içerisinde yer alan, bir nevi alerjik reaksiyondur" dedi. Hastalığın tek bir nedeni olmadığını da belirten Uzm. Dr. Acar, "Genetik eğilimi olan bireylerde, buğday, arpa, çavdar gibi bazı tetikleyici faktörler ve enfeksiyonlar gibi bazı çevresel faktörler ile birlikte hastalığın gelişiminde rol oynar" diye konuştu.
AİLE TARAMASI YAPILMALIDIR
Uzm. Dr. Acar, birinci derece akrabalarında çölyak hastalığı bulunanlarda görülme sıklığının hafif de olsa arttığına dikkat çekerek, "Bu nedenle aile taraması yapılmalıdır. Tip 1 diyabet, haşimato tiroiditi, romatizmal hastalıklar gibi otoimmün bir hastalığı bulunanlara da eşlik edebilmektedir. Ayrıca down sendromu gibi bazı kromozom anomalisi bulunan bireylerde görülebilmektedir" dedi.
BU BESİNLERİ TÜKETEBİLİRLER
UZM. Dr. Acar, çölyak hastalarının hangi besinleri tüketebileceğini şöyle sıraladı:
Pirinç, mısır, karabuğday, kinoa gibi gıdalar glüten içermez.
Pirinç unu, mısır unu, badem unu gibi bakliyat unları ile ekmekler yapılmalıdır.
Et, tavuk, balık gibi hayvansal proteinlerin yanı sıra mercimek, nohut, fasulye gibi bitkisel proteinler de tüketilebilir.
İşlenmemiş süt, yoğurt, peynir tüketilebilir, ancak işlem görmüş ürünlerde mutlaka ambalaja bakılıp glüten içermediğinin teyit edilmesinde fayda vardır.
Tüm taze sebze ve meyveler tüketilebilir.
Piyasada bulunabilen glüten içermeyen diğer hazır gıdaları tüketebilirler.
'SESSİZ ÇÖLYAK' DA VAR
Hastalığın bazen belirti vermediğini söyleyen Uzm. Dr. Acar, "Bu durumda hastalığa 'sessiz çölyak' hastalığı denilir. Belirti gelişenlerde genellikle uzun süreli ishal, bol hacimli ve yağlı dışkılama görülür. Ayrıca karın ağrısı, karın şişliği, aşırı gaz, kilo kaybı, karaciğer testlerinde yükseklik, karaciğer yağlanması, cilt döküntüleri, kansızlık, kemik erimesi, kısırlık, çocukluk döneminde büyüme-gelişme geriliği görülebilir" diye konuştu.
BUNLARDAN UZAK DURUN
UZM. Dr. Acar, tüketilmemesi gereken besinlerin listesini ise şöyle sıraladı:
Glüten esas olarak buğday, arpa, çavdar gibi tahıllarda bulunur. Bu tahılların tüketilmemesi gerekir.
Glütensiz olduğu etiketlenmeyen ürünler yenilmemelidir.
Soya sosu eser miktarda da olsa buğday proteini içermesi nedeniyle tercih edilmemelidir.
Saf damıtılmış sirke glüten içermezken, malt sirkeler ise glüten içermektedir ve çölyak hastaları için uygun değildir.
İçeceklerin büyük çoğunluğu glüten içermez. Ancak, klasik buğday ve arpa ile yapılan içecekler doğası gereği elbette ki glüten içerir. Bu tür içeceklerin tüketilmesi istendiği zaman glütensiz yapılan özel içeceklerin tercih edilmesi önerilir.
