Yüzyılın felaketinin yaşandığı bölgede an be an nefesler tutularak izlenen hayat kurtarma operasyonlarındaki ilk müdahaleler o kadar kıymetli ki... Enkazdan, kurtarılan ilk yaralıya ulaşılır ulaşılmaz, ekiplerin ağzından çıkan ilk söz 'damar yolu açılsın' oluyor. Peki nedir bu damar yolunun önemi? İşte bu soruya Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mustafa Burak Sayhan şöyle yanıt veriyor: "Enkaz altından kurtarılan kişiye ulaşıldığı an bir el dahi dışarıya çıkarılabilse o an açılacak damar yolu çok önemli. Tedavi işte o an başlar aslında. Enkazdan dışarı bir elden, bir koldan damar yolu açılıp, hemen ilk yardım tedavisi başlar. Bu hayat kurtarıcıdır. Sıvı serum içine karıştırılan özel solüsyonlarla tedaviyi başlatıyoruz..." Enkazın altından kurtarılan yaralıların Crush (Ezilme) Sendromu ile karşı karşıya olduklarını söyleyen Prof. Dr. Sayhan, "Bu sendromda travmaya bağlı olarak ezilmeler meydana geliyor. Kastaki ezilme karşısında vücutta toksik madde oluşuyor. Vücut için zararlı olan toksik maddeler böbrekteki kanı süzen, temizleyen küçük nefronları tıkayabiliyor ya da zedeleyebiliyor. Bundan dolayı böbrek yetmezliği oluşabiliyor. Bu nedenle depremzede için zamanında kurtarılma çok önemli" dedi. Enkaz altında saatlerce bekleyen yaralılara ilk müdahaleyi arama kurma ekiplerinin yanındaki sağlık çalışanlarının yaptığına değinen Prof. Dr. Sayhan, "Bu da damar yolu açmak oluyor. Ezilen kaslar, zehirli maddeleri ortaya çıkarır, bu da vücudun metabolik sistemini bozup, böbrekler için toksik etkiler yaratabilir. Elektrolit bozuklukları böbrek hasarı meydana getirebiliyor. Bu nedenle damar yolundan verilen özel solüsyonlarla ilk tedaviyi başlatmış oluyoruz" diye konuştu.
ENKAZDAN ÇIKANLARA NEDEN HEMEN SU VERİLMEZ?
PROF. Dr. Sayhan enkaz altından çıkarılanlara Crush Sendromu yaşadıkları için hemen su verilemeyeceğini de belirterek "Kasların ve yumuşak dokunun yaşadığı ezilmeler nedeniyle kişide ani organ yetmezliği tehlikesi baş gösterebilir. Bu kişiler günlerdir enkaz altında aç ve susuzlar. Enkazdan çıkarıldıklarında dudakları su ile ıslatılabilir. Birkaç damla su verilebilir. Ama kana kana su içmesine izin verilmez. Su verilirse kusma başlar. Şekeri yükselebilir. Bu da midede asit kaybına neden olur. Elektrolit dengesi bozulabilir. Metabolik bozukluklara sebep olabilir" dedi.
ENKAZDAN KURTARILIP YARDIMA KOŞANLAR DİKKAT
ENKAZ altından saatler sonra kurtarıldığı halde, hastanede olmak yerine diğer deprem mağdurlarına yardıma koşanlara uyarılarda bulunan Prof. Dr. Sayhan "Kişi ilk başta 'kurtuldum deyip, içinde bulunduğu durumu önemsemeyebiliyor. O şokun etkisiyle kendini unutup, yardıma koşuyor. Kolay değil belki de çocuğu, annesi, kardeşi, eşi enkaz altında. Ama ilerleyen günlerde sorunlar yaşayabilir. Örneğin bağdaş kurup yere oturdunuz, bir süre sonra kalktığınızda bacaklarınızda uyuşma olur. Düşünün ki enkazın altında sıkışıp kalındı ve saatler sonra kurtarıldı kişi. O kişinin vücudunda ilk anda fark etmese de bazı sıkıntılar olabilir. Mutlaka doktor kontrolünden geçmelidir. Bölgede kurulan sahra hastanelerinde yüzlerce doktor arkadaşımız görevde. Mutlaka kontrolden geçsinler" dedi. Bu kişilerin dikkate alması gereken belirtileri ise Prof. Dr. Sayhan şöyle sıraladı:
İdrarda azalma, idrarda renk değişikliği ile birlikte koyulaşma
Kendini kötü hissetme
Ezilmeye bağlı kas hücrelerinde hasar ve morarma olabilir.
Ezilen organda şişme, ödem olabilir.
HİPOTERMİDE BÜYÜK TEHLİKE
Deprem
bölgesinde diğer bir tehlikenin de hipotermi olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Sayhan "Hipotermi de süre ne kadar uzarsa kişide oluşturabileceği zarar geri dönülemez noktaya ulaşır. Öncelikle kişi kademeli olarak soğuk havadan uzaklaştırılmalıdır. Ilık ortamda tedaviye başlanmalıdır. Bunlar mümkünse doktor kontrolünde yapılmalıdır. Bulantı kusma, titreme, idrar sıkıntısı var ise hasta dikkatlice takip edilmelidir. Kulaklarda, el ve ayak parmaklarında renk değişimi varsa da dikkat edilmelidir" dedi.
MEŞAKKATLİ BİR TEDAVİ
Deprem
bölgesinde Crush Sendromu ve hipotermi ile karşı karşıya kalan yaralıların hızlıca başlanılan tedavileriyle iyileşebileceğini söyleyen Prof. Dr. Sayhan, "Meşakkatli bir süreç. Hastalar ve yakınları bu kişilerin tedaviyle iyileşebileceklerini bilmeleri gerekir. Kaybedilen ya da kaybedilmeyi bekleyen bir uzuv olabilir. Ya da böbreğin kendini toparlayabilmesi için zamana ihtiyaç olabilir. Bunun için ülkemiz en iyi sağlık hizmetlerine sahip" dedi .
HİPOTERMİ NEDİR?
HIPOTERMI genellikle soğuk havaya maruz kalma veya soğuk suya dalmadan kaynaklanır. Vücut ısısı düşen bireylerin kalbi, sinir sistemi ve diğer organları normal faaliyet gösteremez. Hipotermi, zamanında tedavi edilmeden bırakılırsa kalp dolaşım ve solunum sisteminin tamamen bozulmasına ve sonunda ölüme yol açabilir.
CRUSH SENDROMU NEDİR?
UZUN süreli sıkışmalarda, hareketsizlik meydana geliyor. Tüm doku sistemleri olumsuz etkileniyor. Dokularda toksik maddeler birikiyor. Böbrek yetmezliğine kadar götürebiliyor. Kapalı bir basınç odası içinde saf oksijen solunması şeklinde uygulanan hiperbarik oksijen tedavileri yapılıyor.
