Güneş kremlerinin güneşe karşı koruyucu etkisi nasıl oluşur? Güneş kremleri, cildimizde beklenmeyen bir sorunla karşılaşmamıza neden olur mu?
Güneş koruyucular UV-B ve UV-A ışınlarını absorbe eden ve geniş spektrumlu ultraviole ışınlarından tam korunma sağlayan ürünlerdir. Koruyucular fiziksel ve kimyasal olmak üzere iki çeşittir. Fiziksel koruyucular UV radyasyonu ile deri arasında bariyer oluşturarak ışığı yansıtırlar. Görünür tabaka oluştururlar, giysi rengini değiştirdiklerinden kozmetik uyumları iyi değildir. Hassas ciltlerde ve çocuklarda dahi güvenle kullanılırlar.
Kimyasal koruyucular absorbsiyon yoluyla güneş ışınlarının cilde temasını engellerler. Renksiz olduklarından kozmetik uyumları iyidir. Çocukları kullanımları tavsiye edilmez.
Güneş koruyucuların etkinlikleri SPF faktörü ile hesaplanır. SPF; güneşin zararlı UV ışını tarafından oluşturulan kızarıklığı durdurma kabiliyetine göre hesaplanır. SPF 4-12 arası minimal koruma; SPF 12-30 arası orta derecede koruma; 30 ve üstü yüksek koruma olarak hesaplanır.
Güneşten koruyucular bazen istenmeyen yan etkilere neden olabilirler. Güneş kremlerinin içinde bulunan maddelere karşı alerjik reaksiyon gelişebilir. Klinik olarak koruyucu sürülen bölgede kızarıklık, kaşıntı, sulantı gibi reaksiyonlar görülebilir. Özellikle koruyucu içeriğinde kullanılan PABA alerjik reaksiyona sebep olabilecek bir maddedir. Alerjik bünyeli kişiler güneş koruyucu seçerken etiketlerinde hipoalerjenik ibaresi olan ürünleri tercih etmelidir. Kişinin cilt tipine uygun ürün tercih etmesi çok önemlidir. Akneli kişilerin cildi yağlandırmayan, nonkomedogenik ibaresi olan ürün tercih etmesi gerekirken, kuru ciltler krem şeklinde olan ürün tercih etmelidir.
Güneş koruyucu kremler göze temas ettiğinde gözde ağrı ve tahrişe; ışığa karşı hassasiyete sebep olabilir. Bu yüzden koruyucuların göze teması engellenmeli, temas olduğunda da göz hemen bol su ile yıkanıp, doktora başvurulmalıdır.
Son zamanlarda, güneşin zararlı ışınlarının cilt kanserini tetiklediği gibi güneş kremlerinin de kanser tetikleyici olabileceğine dair çalışmalar yayınlanıyor. Bu konuda dikkat edilmesi gereken nokta nedir?
Güneş kremlerinin kansere neden olduğuna dair yeterli bilimsel kanıt bulunmamaktadır. Oxybenzone içeren kremler alerjik reaksiyona neden olabilir, endokrin sisteme olumsuz etki gösterebilir. Fakat durum netlik kazanmamıştır. Bu yüzden en azından çocuklarda oxybenzone içeren güneş koruyucu kullanırken dikkat etmek gerekir.
GÜNEŞ KREMLERİNİ SEÇERKEN NELERE DİKKAT EDİLMELİDİR?
İyi bir güneş koruyucu tolere edilebilmeli, toksik olmamalı, fotostabil olmalı, deride yanma, batma yapmamalı, suya ve tere dayanıklı olmalıdır. Son kullanma tarihi geçmiş olan güneş koruyucu alınmamalıdır. Sıcak ortamlarda güneş koruyucuların daha kısa sürede etkilerini yitireceği unutulmamalıdır.
Mevcut güneş koruyucular losyon, krem, jel, merhem, ağda çubukları ve sprey şeklindedir. Kişiler cilt tiplerine uygun güneş koruyucuyu tercih etmelidir. Kremler kuru cilt, jeller kafa derisi veya tüylü alanlar, çubuklar ise göz çevresinde kullanmak için uygundur.
GÜNEŞ KREMİNİN DOĞRU KULLANIMI NASIL OLMALI?
Güneş koruyucular dışarı çıkmadan en az 20 dakika önce sürülmeli, tüm açıkta kalan alanlara uygulanmalıdır. Tüm alanlara, dudak, kulak, avuç içi ve ayak tabanlarına kullanım ihmal edilmemelidir. Güneş kremininin en az 30 faktörlü olmasına dikkat edilmelidir. Gün içinde yenileme ihmal edilmemelidir. Bulutlu havalarda güneş radyasyonu, ancak yarısı kadar azalır. Bu nedenle bulutlu havalarda da koruma yapılmalıdır.
Güneş koruyucu kullanımına erken yaşta başlanmalıdır. Güneşin cildimize vermiş olduğu zararın yüzde 80'inin ilk 18 yaş dilimi içindedir. İleri dönemde istenmeyen sonuçlarla karşılaşmamak için koruyucu kullanımı erken yaşlarda olmalıdır.
GÜNEŞ KREMİ SÜRERKEN MİKTARI NE KADAR OLMALI?
Açıkta kalan tüm alanları örtecek kadar güneş koruyucu sürülmelidir. Güneş koruyucuları ultraviole ışınlarına maruz kalan tüm alanlara eşit olacak şekilde, yeterli kalınlıkta sürmek önemlidir. İdeal olarak güneş koruyucu kremler 2mg/cm2 sürülmelidir. Bu miktar yüz dikkate alındığı zaman kabaca 1/3 çay kaşığı kadardır. Bu miktardan az sürüldüğünde güneş koruyucunun koruyuculuğu azalır. Yetişkin vücudunu tamamen korumak için yaklaşık 30 gr veya 2 çorba kaşığı koruyucu gerekmektedir.
