Ödem, dokularda fazla sıvı birikmesi sebebiyle oluşan şişkinliktir. Yaygın olarak ayaklar, bacaklar, eller ve kollarda ortaya çıksa da, vücudun tüm dokularında oluşması mümkündür. Bazen bedenin belli bir bölümünde, bazen de tamamında oluşabilir. Fazla tuz kullanımı sonucunda, vücutta su tutulumunun yüksek olmasından kaynaklı olarak ödem oluşabileceği gibi, gebelik süreci, ilaç kullanımı, çeşitli enfeksiyonlar ve birçok farklı sağlık sorunlarından dolayı da ödem oluşabilir. Küçük kan damarlarından dokulara sıvı sızıntısı gerçekleşmesi sonucunda dokularda şişkinlik oluşur. Vücudun neredeyse tüm bölümlerinde ödem oluşumu mümkündür. Ödem oluşumunun önüne geçmek için aşırı tuz tüketiminden kaçınmak gerekir. Ayrıca böbrek, kalp, karaciğer ve tiroid bezi hastalıkları da ödem oluşumuna neden olabilir. Bu nedenle vücutta fazla ve anormal derecede ödem hissedildiğinde doktora başvurmakta yarar vardır.
ÖDEM NEDEN OLUR?
Ödem, çok sık karşılaşılan ve çeşitli nedenlerle vücutta sıvı birikiminden kaynaklanır. Uzun süre hareketsiz kalmak, sabit şekilde oturmak veya yatmak sonucunda ödem oluşumu gerçekleşebilir. Çok fazla tuz tüketimi de ödeme neden olan başlıca etkenlerden biridir. Tuz, vücutta sıvı tutulumunu artırdığı için, vücutta biriken fazla sıvı kılcal damarlardan dokulara sızarak ödem oluşturur. Alkol kullanımı, kafein, şeker gibi besinler ile aşırı protein ve süt ürünleri tüketimi de vücutta suyun daha fazla tutulmasına yol açarak ödem oluşmasına zemin hazırlar. Hareketsiz kalmak, aynı pozisyonda uzun süre sabit şekilde oturmak veya yatmak da ödem oluşumuna neden olan faktörlerdendir. Gündüzleri özellikle ayakta durmak veya sabit şekilde oturmak nedeniyle, yer çekiminden kaynaklı olarak bacak ve ayaklarda ödem oluşumu mümkündür. Geceleri uyurken ise ödem tüm bedene eşit olarak dağılır. Akşama doğru yeniden bacak ve ayaklara doğru inen ödem, görünür hale gelebilir. Kalp, böbrek, karaciğer ve tiroid bezi rahatsızlıkları ile bazı tansiyon, şeker, kemoterapi ilaçları ve ağrı kesiciler de vücutta sıvı tutulumunu artırarak ödem oluşumuna neden olabilir. Kadınlarda gebelik döneminde ödem oluşumu yoğun olarak görülür.
ÖDEM NASIL GEÇER?
Ödem, hafif derecede ve vücutta tuzdan kaynaklı su tutulumundan dolayısıyla gerçekleştiği durumlarda genellikle kendiliğinden geçer. Tuz kullanımı kaynaklı ödem oluşumunun önüne geçmek için, aşırı tuz tüketiminden kaçınmak önemlidir. Ödem oluşmuş olan organ kalp seviyesinden yukarıda tutulursa, ödemin geçmesi hızlanabilir.
Şiddetle ve yoğun ödem durumlarında ise doktorlar vücuttaki ödemin idrar yoluyla atılması için ilaçlar verebilir. Bu tür ilaçların bazı yan etkileri olabilir, bu nedenle bunlar kullanılmadan önce genel sağlık durumunun dikkate alınması gerekir. Vücutta ödem oluşumu sürekli ise ödem atmak için kullanılan ilaçlar geçici çözüm olabilir. Bu durumda ödemin altında yatan faktörü ortaya çıkarmak için doktor kontrolünde yarar vardır.
Ödem oluşan uzuvları hareket ettirmek ve daha çok kullanmaya özen göstermek, ödem biriken uzuvları günde birkaç kez kalp seviyesinin üzerinde tutmak, ödem oluşan bölgeye hafif şekilde basınç uygulamak faydalı olabilir. Tüm bunlara ek olarak, egzersiz yapmak ve damarlar üzerindeki baskıyı azaltmak amacıyla fazla kilolardan kurtulmak da ödeme karşı faydalı olacaktır.
ÖDEME NE İYİ GELİR?
Ödeme iyi gelen besinler arasında, magnezyum bakımından zengin içerikli fındık, yeşil sebzeler, kepekli tahıllar bulunur. B6 vitamini bakımından zengin olan muz, patates, ceviz ve et gibi gıdalar da ödeme karşı tüketilebilir. Bunun yanı sıra, potasyum vücudun idrar üretimini artırır ve idrar yoluyla vücuttaki su tutulumunu azaltmaya yardımcı olur. Bu nedenle, potasyum açısından zengin muz, avokado, kuru erik, ıspanak, domates gibi besinler ödeme iyi gelir. Karahindiba bitkisi de idrar söktürücü özelliği bulunması bakımından, ödeme iyi gelir. Karahindiba tüketimi, vücuttaki su tutulumunu azaltarak ödemin söktürülmesinde faydalıdır. Bunlara ek olarak, taze nar suyu, ananas, maydanoz, salatalık ve yeşil çay gibi besinler de ödeme iyi gelir.
BACAKTA OLUŞAN ÖDEM NASIL GEÇER?
Bacakta oluşan ödem, kimi zaman kalp, böbrek ve karaciğer rahatsızlıklarının belirtisi olabilir. Bu nedenle bacakta oluşan ödem durumlarında doktora başvurularak gerekli tahlillerin yaptırılması önemlidir. Bacakta oluşan ödemin altında bu tür bir rahatsızlık varsa, tedavisine başlanmalıdır. Bacaklarda oluşan ödemin bir diğer olası nedeni de bacak damarlarındaki tıkanıklık veya yetersizlikler olabilir. Bu nedenle fazla kilo ve bacakları sıkarak dolaşımı engelleyebilecek giysilerin tercih edilmemesi daha uygun olacaktır. Hamilelik ve bazı metabolizma hastalıklarında da bacaklarda ödem oluşumu mümkündür. Böylesi durumlarda da doktora görünmekte yarar vardır. Gün boyu bacakların hareketsiz kalmamasına dikkat etmek, sürekli sabit oturmaktan kaçınmak, yürüyüş ve egzersizler yapmak bacakta oluşan ödeme karşı etkili olabilir.
AYAKTAKİ ÖDEME NE İYİ GELİR?
Ayak ve bacakları kullanarak egzersizler yapmak, aşırı tuz tüketiminden uzak durmak, ayakları sıkan ve kan dolaşımını kısıtlayan ayakkabılar kullanmaktan kaçınmak ve ödem söktürücü özelliği bulunan besinleri tüketmek, ayakta oluşan ödeme iyi gelir. Kafein, asit, alkol ve tuz tüketimini azaltmak da ayakta ödem oluşumuna karşı etkili olacaktır. Uzun süre oturarak çalışan kişilerin, arada bir ayağa kalkarak yürümesi, kan dolaşımını hızlandırarak ayaktaki ödeme iyi gelecektir.
ÖDEM ATMAK İÇİN NE İÇİLİR?
"Ödem nasıl atılır?" sorusunun en iyi yanıtlarından biri de ödem söktürücü özelliği bulunan besinlerden hazırlanan içecekleri tüketmektir. Nar suyu, ödem atmak için faydalı bir içecektir. Vücuttan su atıcı etkisi olan lahananın yapraklarını on beş dakika kaynatarak suyunu içmek de ödem atmak için faydalıdır. Ödem söktürücü etkisi olan maydanoz da lahana yapraklarıyla birlikte kaynatılabilir. Bu şekilde kaynatılan lahana ve maydanozun suyu, dolaşım sisteminin daha sağlıklı çalışmasına yardımcı olarak ödem oluşumunu engellemeye destek olur. Mısır püskülü ve kiraz sapını kaynatarak bu kaynamış suyu içmek de ödem atmak için yararlıdır. Ödem atmak için, potasyum bakımından zengin muz, avokado, ıspanak ve domates gibi besinler de çeşitli şekillerde blenderdan geçirilerek suyu içilebilir. Karahindiba bitkisi, kaynamış suyun içinde demlenerek içildiğinde, hızlı ödem söktürücüdür. Maydanoz, ıspanak ve salatalık gibi hızlı ödem söktürücü özelliğe sahip besinler iyice yıkandıktan sonra blenderdan geçirilerek içilebilir.
