Sistit, mesane duvarının iltihaplanması anlamına gelir. Yaygın bir idrar yolu enfeksiyonu türüdür. Dünyadaki idrar yolu enfeksiyonlarının yüzde 80'i kadınlarda görülür. Kadınların yüzde 40-50'si hayatlarında en az bir kez belirti veren idrar yolu enfeksiyonu geçirir. İdrar yolu enfeksiyonu geçiren her 3 kadından birinde ilk 6 ay içinde enfeksiyon tekrarlar. 1 yıl içinde her 2 kadından biri tekrar idrar yolu enfeksiyonuna yakalanır. Erkekler idrar yolu enfeksiyonlarına 4 kat daha az yakalanmaktadır.
ANATOMİK FARKLARIN SİSTİT ÜZERİNDEKİ ETKİSİ
Kadın ile erkeğin anatomik farklılıkları en önemli unsurdur. Kadınlarda üretra denilen idrar çıkış tüpü erkeklerden daha kısa olduğu için kadınların sistite yakalanma olasılığı daha yüksektir. Bakterilerin bir kadının mesanesine ulaşmak ve onu enfekte etmek için çok uzağa gitmesi gerekmez, kısa olan tüpten kolayca bakteriler mesaneye ulaşırlar. Ayrıca üretranın açıklığı, bu enfeksiyonlara neden olan bakterilerin yaşadığı bağırsağın son kısmı olan rektuma daha yakındır. Sistit, 18-39 yaş aralığındaki kadınları etkiler. 18-24 yaşındaki cinsel olarak aktif kadınlar, en riskli gruptur. Menopozdaki kadınlara göre genç kadınlarda daha fazla görülür.
BELİRTİLERİ NELERDİR?
İdrar yaparken ağrı, yanma, batma hissi
Normalden daha sık ve acilen idrara çıkma ihtiyacı
Koyu, bulanık ve pis kokulu idrar yapma
Karnın aşağısında ve kasıkta ağrı
Yüksek ateş, bulantı, bel ağrısı ya da kanlı iltihaplı idrar varsa hiç vakit kaybetmeden doktora başvurulmalıdır. İltihabın böbreklere yayılması önce böbrek dokusunun kaybına sonra enfeksiyonun kana karışmasına ve ölüme yol açar. Akut piyelonefrit denilen bu hastalık sistitle karıştırılmamalı, hasta hastaneye yatırılarak acilen tedavi edilmelidir.
BAKTERİYEL SİSTİT: En sık görülen sistit türüdür. Deride veya bağırsakta zararsız bir şekilde yaşayan bakterilerin mesaneye girmesiyle ortaya çıkar.
İLACA BAĞLI SİSTİT: Bazı kemoterapi ilaçları sistite yol açar.
RADYASYON SİSTİTİ: Radyasyon tedavisi tümörleri küçültebilir ve kanser hücrelerini öldürebilir ancak sağlıklı hücrelere de zarar verebilir. Tipik olarak pelvik bölgeyi etkileyen radyasyon tedavisi ile ortaya çıkar.
YABANCI CİSİM SİSTİTİ: Kateter, stent veya diğer endoskopik aletler kullanılarak tedavi görenlerde ortaya çıkabilir.
KİMYASAL SİSTİT: Sabunların, sperm öldürücülerin, jellerin ve boyaların bir sonucu olarak gelişebilir.
SİSTİTE YOL AÇAN FAKTÖRLER
İdrar sondasının takılması, değiştirilmesi veya uzun süreli kullanımı
Doğum kontrolü için diyafram kullanmak veya spermisid kullanmak.
Mesaneyi taş veya tümör nedeniyle tamamen boşaltma zorluğu
Cinsel aktivite ve cinsel aktiviteden kaynaklanan sürtünme
Radyoterapi
Bağışıklık sisteminin zayıflaması
Gebelik
Tuvalette arkadan öne doğru silmek
Diyabet hastalığına bağlı idrardaki yüksek şeker seviyeleri nedeniyle bakterilerin büyümesi
Mesane sarkması, mesane divertikülü, rektosel
Menopoza bağlı olarak östrojenlerin azalması
ANTİBİYOTİKLE TEDAVİ EDİLİYOR
İLK
kez sistit geçiren kadınlarda idrar analizine göre uygun antibiyotik tedavisi verilir. Antibiyotiklerin yarıda kesilmemesi antibiyotiğe karşı direnç gelişmemesi adına çok önemlidir. Tekrarlayan sistitlerde uzun süreli antibiyotik tedavisi ve detaylı inceleme gerekir. Sistitten korunmak için şunlara dikkat edilmelidir:
Tuvaletinizi uzun süre tutmayın.
Tuvalete gittiğinizde önden arkaya doğru silin.
Genital bölgenizi temiz ve kuru tutun.
Cinsellikten sonra en kısa sürede idrar yapın.
Kirli pedlerinizi hemen değiştirin.
Bol sıvı alın.
Talk pudrası, kokulu sabun, banyo köpüğü kullanmayın.
İdrar yaparken aceleyle ıkınmayın.
Aşırı kahve içmek mesanenizi tahriş edebilir.
Aşırı şekerli yiyecek ve içecekler tüketmeyin.
ULTRASON VE RÖNTGEN GÖRÜNTÜLEMESİ İLE SAPTANABİLİR
İDRAR analizi ve idrar kültürü, tedavi için doğru antibiyotiği seçmeyi sağlar. Kadının idrar şikayetleri olmasına rağmen idrar tahlilinin normal olduğu durumlarda tümör, taş gibi idrar yollarını tıkayıcı bir etken olup olmadığı ultrason ve röntgen görüntüleme yöntemleri ile araştırılır. Kronik sistitlerde kamera ile mesanenin içine sistoskop ile bakılması gerekir. Tekrarlayan sistitlerde eğer idrar kültürlerinde üreme saptanamıyorsa fakat idrar analizinde idrarda bol miktarda beyaz kan hücreleri varsa mutlaka normal idrar kültürlerinde üremeyen tüberküloza yönelik özel testler yapılmalıdır.
Dr. Dilek USLU/ Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
