A vitamini kalbin, akciğerlerin, böbreklerin ve diğer organların düzgün çalışmasına yardımcı olur. İki farklı A vitamini türü vardır:
1- Önceden oluşturulmuş A vitamini (retinol): et, organ etleri (karaciğer vb.), kümes hayvanları (yumurta vb.), balık (somon, karides vb.) ve süt ürünlerinde (tereyağ, peynir, çedar, krema, zenginleştirilmiş margarin vb.) bulunur.
2- Provitamin A: meyveler (kavun, kayısı, mango, papaya), sebzeler (yeşil yapraklı sebzeler, ıspanak, brokoli, havuç, tatlı patates ve bal kabağı gibi yeşil, turuncu ve sarı sebzelerde) ve diğer bitki bazlı ürünlerde bulunur. Karaciğer zengin bir A vitamini kaynağıdır. Özellikle hamilelik döneminde haftada 1'den fazla yenmemelidir. Zenginleştirilmiş kahvaltılık gevreklerde A vitamini içerir.
Besinlerde ve besin takviyelerinde yaygın olarak kullanılan türü provitamin A tipi beta karotendir. Beta karoten gerektiğinde kolayca A vitaminine dönüştürülebilir. Karotenoidler antioksidan görevi görür, katarakta karşı koruyucu özellikler içerir ve akciğer kanser riskini azaltıcı etkiler göstermektedir.
EKSİKLİĞİ
A vitamini eksikliği nadirdir. A vitamini karaciğerde depolandığından eksiklik belirtilerinin ortaya çıkması 2 yıl kadar sürebilir. Gece körlüğü ve çok kuru, pürüzlü bir cilt A vitamini eksikliğinin göstergesidir. Olası diğer belirtiler; enfeksiyonlara karşı direncin azalması, hatalı diş gelişimi ve yavaş kemik büyümesidir. A vitamini eksikliği şiddetli kızamık içinde bilinen bir risk faktörüdür. Ancak bazı bireylerde A vitamini alımında zorluk görülebilmektedir. Bunlar; prematüre bebeklerin ilk yılları, gelişmekte olan ülkelerde bebekler, küçük çocuklar, hamile emziren kadınlar, kistik fibrozlu bireyler.
En yaygın eksiklik belirtisi kseroftalmi (az ışıkta görememe) denilen bir göz rahatsızlığıdır. Tedavi edilmemesi körlüğe sebebiyet verebilmektedir.
FAZLALIĞI
Tek başına besinlerle yüksek oranda A vitamini almak zordur ancak multivitamin takviyeleri yüksek dozlarda A vitamini içerir. Retinol (önceden oluşturulmuş A vitamini) alımı yüksek toksisiteye neden olur, kemikler için zararlıdır. Beta karoten veya diğer A vitamini formlarını tüketmek cildi sarı-turuncu renge çevirebilir, ancak güvenli kabul edilmektedir. Akne, sedef hastalığı ve diğer cilt durumlarını tedavi için kullanılan bazı ilaçların vücutta retinolü taklit eden bileşikler içerdiği bundan sebep kemik sağlığını olumsuz etkilediği, çocuklarda ve gençlerde büyümenin gecikmesine neden olduğu saptanmıştır.
Tavsiye edilen günlük A vitamini miktarı kadınlar için 700 mcg, erkekler için 900 mcg'dır.
