Kış aylarıyla birlikte yayılma hızı artan Covid-19'un vücuda etkileri hakkındaki bilgiler ve veriler, enfekte olanlar üzerinde yapılan incelemelerle sürekli güncelleniyor. Covid-19 ile ilgili bugüne dek saptanmış en önemli bilgilerden birinin toplardamarlar içinde pıhtılara yol açması olduğunu belirten Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Semih Barlas, bu pıhtıların hayati organlarda kan akımını durdurduğuna dikkat çekti…
Covid-19'un vücuda etki sürecinde her şey, akciğerlerimizde kirli ve temiz hava gaz değişiminin gerçekleştiği yapıların duvarını oluşturan hücrelerin içine bu virüsün girişi ile başlıyor. Virüs bu girişi, 'ACE2' adı verilen özel kapılar yoluyla gerçekleştiriyor. Bunun sonucunda akciğer hücrelerinin içinden dışarıya çıkan sitokin ve kemokin adı verilen yangı (enflamasyon) maddeleri, vücudun gösterdiği aşırı bağışıklık yanıtına bağlı olarak, damarların içindeki tabakayı önce uyarıyor, ardından tahrip edip iş göremez hale getiriyor. Sonuçta damar içinde kan koyulaşıyor ve farklı boyutlarda kan pıhtıları oluşup damarları tıkayabiliyor.
YÜZDE 19'UNDA GÖRÜLÜYOR
Covid-19 hastalarının ortalama yüzde 19'unda bu tablo ile karşılaşılıyor ve kritik düzeydeki hastalarda oran giderek yükseliyor. Farklı nedenlerle yoğun bakımda yatanlar ile Covid-19 tanısı ile yatanlar karşılaştırıldığında, Covid-19 hastalarında damar içi pıhtılaşma sıklığının daha yüksek olduğu açıkça görülüyor.
Covid-19'dan ölümlerin tamamını kan pıhtılaşmasına bağlamak elbette mümkün değil. Ağır Covid- 19'daki ölüm nedeni çoğunlukla solunum yetmezliğine bağlıdır. Bu da, esas hastalığın üzerine ek olarak gelen, bakteri veya mantar kaynaklı olabilen zatürre (pnömoni) sonucudur.
Covid-19 sonrasında solunum yetmezliğine bağlı olarak kaybedilmiş kişilerin akciğerlerinde gözlenen değişiklikler, farklı nedenlere bağlı solunum yetmezliklerinden kaybedilenlerin akciğerlerine benzememektedir. Covid-19'lu hastaların akciğer dokularında, küçük damarlar içinde kan pıhtıları görülmekte, bu da damar içi pıhtılaşma- VTE'nin en azından solunum yetmezliğini doğurduğunu düşündürmektedir.
VİRÜSTEKİ DİKENLER TAHRİBAT SEBEBİ
Covid-19 virüsünün hücrelere yapışmasını ve hücrelerin içine girmesini sağlayan dikensi çıkıntılar (spike protein), bağışıklık moleküllerine bağlanırlar. Bu bağlanma ve moleküller, bağışıklık sisteminin diğer ögelerini de harekete geçirebilir ve aşırı bir enflamasyon durumuna yol açabilirler.
Bir yandan hasta hücreleri tahrip ederken, diğer yandan da vücut için büyük önem taşıyan, 'damar içi pıhtı önleyici unsurların' çalışmasını baskılarlar. Diğer bir deyişle, virüsün kendisi, damar içi pıhtılaşma ile sonuçlanan bir 'aşırı bağışıklık' yanıtını başlatır.
Nitekim, Covid-19 hastalarında damar içlerinde görülen pıhtıların yanında bağışıklık moleküllerinin (kompleman proteinleri) de biriktiği gözlenmiştir.
