Türkiye'de de görülen koronavirüs salgını nedeniyle bağışıklık sistemlerini güçlendirmek isteyenler, doğal ve organik ürünlere yöneldi. Bu ürünler arasında arıların bitkilerin yaprak, sap ve tomurcuklarındaki öz sıvılarından topladığı güçlü antioksidan etkilere sahip olduğu bilinen propolis isimli macun kıvamındaki ürün, en çok tercih edilenler arasında yer alıyor. Bir dizi işlemden geçirilerek sıvılaştırılan ve litresi 7 bin liraya alıcı bulan propolis bağışıklık sistemini güçlendirdiği insanları virüslere karşı koruyor. Türkiye'de az miktarda üretilen gerçek propolis ise yok satıyor. Arıcılar, yoğun talep nedeniyle erkenden açtıkları kovanlardan propolis toplamaya çalışıyor. Uzmanlar son günlerde koronavirüs nedeniyle talebin arttığı propolis ürünlerine karşı sahtecilik uyarılarında bulunuyor.
Propolis üretimi yapan kimya mühendisi Akın Sinan Kamiloğlu, arının ürettiği 15'e yakın üründen biri olan propolisin kovanın dezenfektanı olduğunu söyledi. Kamiloğlu, "Arılar, ağaçların dallarından, tomurcuklarından, yapraklarından reçinemsi maddeyi alarak bunu kovana taşıyor, kendi enzimleriyle bunu karıştırarak propolis yapıp kovanda kendi güvenliği için kullanıyor. Propolisin, kovanlardan hijyenik bir ortamda alınması gerekiyor. Kazıma yöntemiyle ve kurulan özel tuzaklarla propolisi topluyoruz. Ham propolisi elde ettikten sonra buzlukta 2-3 gün bekleterek kırılgan bir yapıya dönüşmesine sağlıyoruz. Öğütüp toz haline getirdikten sonra, dünya standartlarının kabul ettiği ölçüde, yani 30 gram propolise iki katı kadar etil alkol veya zeytinyağı katarak çözdürüyoruz. 10-15 gün boyunca bu karışımı sürekli çalkalıyoruz, sonra özel filtre kağıtlarından süzerek propolisi elde ediyoruz" dedi.
'BİR KOVANDAN 200 GRAM PROPOLİS ÇIKIYOR'
Propolisin insan kilosuna göre 10 kiloya bir damla şeklinde uygulandığını anlatan Kamiloğlu, "Kullanırken suyun içerisine koymamak lazım. Suda hemen ayrışmaya başlıyor, bu suyu içtiğiniz zaman herhangi bir fayda sağlaması mümkün değil. Arıcılar olarak önerimiz balın üzerine koymaları ya da bir ekmek dilimi üzerine damlatılarak tüketilmesidir. Vatandaşlara tavsiyemiz bildikleri güvendikleri yerlerden propolis alsınlar. Sahte ürünlerle karşılaşabileceği gibi yüzde 30 standarda sahip olması gerekirken ürünlerin yüzdelik değerinin ne olduğu bile bilinmiyor. Yüzdeliği 10-20'lik yapanlar var, bunun insan sağlığına faydası ne kadardır tartışılır. Propolis fiyatında piyasada inanılmaz dalgalanmalar var. Normalde fiyatı 20 mililitresi 60-70 lira arasında olmalı. Daha ucuzsa içindeki propolis oranı daha düşük demektir. Bir kovandan yılda, kazıma tekniğiyle, kurulan özel tuzaklarla 200 gram civarında propolis alabiliyoruz. İşlemlerden geçtikten sonra propolis litresi 6- 7 bin liradan alıcı buluyor" ifadelerini kullandı.
'PROPOLİS BİZİ KORUYOR'
Bal üreticisi Mustafa Memoğlu, propolisin antibiyotik olduğunun uzmanlar tarafından ifade edildiğini belirterek, "Arı, kovanını soğuklardan korunmak, içeriye başka haşerelerin girmesinin önüne geçmek için kovanında gördüğü boşlukları propolisle kaplıyor. Arının kovanı korumak için yaptığı bu propolisi şimdi biz kullanarak vücudumuzu koruyoruz. Aslında propolisi toplayabilmek için havalar soğuk olduğundan mevsim biraz erken. Biz gelen taleplerden dolayı mecbur kalarak kovanlarımızı açıyoruz ve propolis topluyoruz. Dünyanın karşı karşıya kaldığı bir virüs var ve bu virüs ile mücadeleye propolisin antibiyotik özelliği ile katkı vermek için propolisleri talep edenlere ulaştırıyoruz. Propolisler işlendikten sonra yenebilir hale geliyor ve tüketiciyle buluşuyor. Bizim tavsiyemiz propolisleri güvendikleri yerlerden almaları, çünkü her işin bir sahteciliği olduğu için propoliste de bu durumlarla karşı karşıya kalabiliyoruz" dedi.
'PROPOLİS BULAMIYORUZ'
Artan taleple beraber ellerinde propolis kalmadığını söyleyen şarküteri sahibi Güven Serkan Sarı "Son dönemlerde propolise yoğun bir ilgi var. Bunda dünyayı etkisi altına alan virüsün etkisi çok fazla. İnsanların bağışıklık sistemi güçlendirmek için propolis kullanmaya başladı. Propolis çok fazla üretilebilen bir madde değil, talep çok fazla. Bu talebin hepsini karşılamak mümkün değil şu an elimizde de kalmadı bizim zaten" diye konuştu.
Propolis alan Gonca Kanal ise "Koronavirüs nedeniyle bağışıklık sistemimizi güçlendirmek için her türlü doğal ürünleri kullanmayı arttırdık. Propolis de ilk başta tercih ettiğimiz ürünlerden biri. Güvendiğim yerlerden almayı tercih ediyorum" ifadelerini kullandı.
Tüm dünyayı etkisi altına alan corona virüse karşı yeni tedbirler alınmaya devam ediyor. Bağışıklığı güçlendirmenin önemli olduğunu belirten uzmanlar bazı besinler bu konuda etkili olduğunu söyledi. Özellikle bağışıklığı güçlendirmede bir numaralı besin olan propolise karşı ilgi arttı. İşte propolis faydaları...
PROPOLİS NEDİR?
Arıcılar arasında preboli ya da arı zamkı olarak da bilinen propolis, arıların kovan içinde yer alan peteklerin sterilizasyonunu sağlamak, dışarıdan gelen böcek, mantar, bakterilere karşı kovanı korumak, bal peteklerini onarmak ve güçlendirmek için kullandığı bir üründür. Arılar, propolisi üretmek için başta iğne yapraklı ağaçlar olmak üzere pek çok bitkinin gövde, yaprak, tomurcuk ve nektarlarından elde ettiği maddeleri, kendi salgılarıyla biyokimyasal değişime uğratırlar. Propolis, antibakteriyel özelliği sayesinde kovanın hijyenini sağlamak ve reçinemsi özelliğiyle de kovanın savunmasını güçlendirmek için de kullanılır. Çoğunlukla koyu kahverengi olan propolisin rengi, toplandığı bölgeye göre şeffaf, kırmızı, sarı ve yeşil renklerde olabilir. Zengin bir içerikten oluşan propolis, tarih boyunca insanlar tarafından ilaç olarak kullanılmıştır.
Günümüzde ise kullanımının sağlığa olumlu etki yarattığına dair bazı bilimsel çalışmalar bulunur. Sıklıkla kullanılan kavak tipi propolisin içeriğinde 150'ye yakın biyoaktif bileşen olmak üzere yaklaşık 300 farklı bileşiğe rastlanmıştır. Arı poleninden farklı olarak B1, B2, C, E vitamini barındıran propolis ayrıca çinko, bakır, demir, kalsiyum, magnezyum, sodyum ve potasyum gibi mineraller açısından da zengindir. İnsanlar tarafından kullanıldığında zararlı virüs ve bakterilerin yok edilmesine yardımcı olduğu bilinen propolis, yetişkinler ve çocuklar tarafından bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi için kullanılabilen doğal bir üründür. Mantarlara karşı da etkili olduğu bilinen propolis, tüm bunların yanında antioksidan ihtiyacının karşılanması için de kullanılabilir. Ancak işlenmemiş propolis, sindirilmesi güç, bal mumu benzeri bir maddeyle karışık hâldedir. Doğada bulunan propolisin yaklaşık yarısını oluşturan bal mumu benzeri maddenin, reçine benzeri besleyici kısmından ayrıştırılması önemlidir. Propolisin doğru şekilde bal mumundan ayrıştırılması, ürünün sindirilebilirliği açısından son derece önemlidir. Bu işlem, propolisin bitki ve larva kalıntılarından da ayrışmasını sağlar. Bu yüzden doğadan kazınarak toplanan işlenmemiş ürünlerin tüketilmesi önerilmez.
PROPOLİS FAYDALARI NELERDİR?
%50 oranında reçine, %30 bal mumu, %10 esansiyel ve aromatik yağlar, %5 polen ve %5 mineral madde ve organik kalıntılarda oluşan propolisin, insan sağlığı üzerinde pek çok olumlu etkisi bulunduğu saptanmıştır. Propolis, faydaları bakımından oldukça zengin bir üründür. Antibakteriyel, antiviral, antifungal ve antienflamatuar içeriğinin yanı sıra pek çok farklı rahatsızlık için de önleyici ve tedavi edici özelliği bulunduğu bilinir. Propoliste yer alan etanol ekstraktı (faydalı bileşenlerin ayrıştırılarak tüketime hazır hâle getirilmesi işlemi) bağışıklık sisteminin güçlenmesine yardımcı olur.
Etanol ekstraktı, aynı zamanda iltihap önleyici, antibakteriyel, antiviral, antifungal, antioksidan ve lokal anestezik gibi özelliklere sahiptir. Propolis içeriğinde yer alan kafeik asit fenil ester ve clerodane diterpenoidin de kanserli hücrelerin gelişimini engellediği ve sağlıklı hücrelerin, kanserli hücreye dönüşme ihtimalini azalttığı düşünülmektedir. Meme, cilt, gırtlak, karaciğer, kolon, mesane, ve yumurtalık kanseri tedavisinde rol oynadığı öne sürülür. Bu içeriğin karaciğeri zararlı maddelere karşı koruduğu da yapılan sınırlı çalışmalarda görülmüştür. Propolis içeriğindeki diğer etken maddelerin adenovirüs ve influenza gibi virüslere karşı etkili olduğu, yara iyileşmesinde rol oynadığı da aynı sınırlı çalışmalarda saptanmıştır.
Propolisin içeriğinde yer alan bioflavonoidler ise virüslere karşı etkin koruma sağlar. Bazı araştırmalar, propolisin soğuk algınlığı ve grip gibi rahatsızlıkların iyileşmesine yardımcı olduğunu gösterir. Diş macununa eklenerek kullanılan propolisin, ağızda bakteri oluşumunu azalttığı, diş etlerinde var olan bazı rahatsızlıkları iyileştirmeye yardımcı olduğu düşünülür.
Propolisin cilde faydaları, çoğunlukla yara ve yanıkların iyileştirilmesi ile sınırlıdır. Hücre büyümesini hızlandırdığı için cilt yanıklarının daha hızlı iyileşmesinde etkili olan propolisin, ülseratif kolit, ülser, mide ve bağırsak kanserlerinin yanı sıra diğer gastrointestinal sistem rahatsızlıklarına karşı koruma sağladığı ve bu hastalıkların tedavisine de yardımcı olduğu yönünde sınırlı çalışmalar bulunur. Aynı çalışmada propolisin, helicobacter pylori gibi sağlık üzerinde olumsuz etkisi bulunan patojenleri etkili bir şekilde yok ettiği de gösterilir. Sıklıkla sorulan "Propolis faydaları nelerdir?" sorusu bu şekilde yanıtlanabilir.
PROPOLİS NASIL KULLANILIR?
Arıların, ağaç ve bitkilerden topladığı maddeleri, kendi salgılarıyla biyokimyasal etkileşime sokmaları sonucu oluşturduğu propolisin, insan sağlığı üzerinde olumlu etkileri olduğu bilinir. Özellikle bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi, ağız ve boğazda var olan rahatsızlıkların giderilmesinde etkili olduğu düşünülen propolis, suda çözünür damla, tablet, kapsül, krem, sprey, şurup ve toz formlarında bulunur. Formlarının çeşitliliği nedeniyle genel olarak propolis kullanımının oral ya da cilt üzerine sürülerek yapıldığı söylenebilir.
Damla propolis, ağız yaraları ve boğaz enfeksiyonları için sıvı ve katı gıdalara damlatılarak tüketilebileceği gibi gargara yapılarak da kullanılabilir. Tablet ve kapsül propolis, bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi ve uyku problemlerinin giderilmesi amacıyla su ile birlikte yutularak; krem propolis, küçük yanık ve yaraların tedavisi için cilt üzerine sürülerek kullanılır. Sprey formda olan propolis boğaz enfeksiyonlarının tedavisine yardımcı olarak boğaza sıkılarak, şurup ise öksürük ve ağız yaraları için uygulanır. Toz formunda olan propolisin ise bal ile birlikte tüketildiğinde daha etkili olduğu bilinir. İçeceklere ve yoğurda eklenerek tüketilebilir. Hastalıkların tedavisi için propolis kullanılmadan önce mutlaka hekime danışılmalı ve hekimin belirlediği doz ve sürede kullanılmalıdır.
PROPOLİS KULLANMADAN ÖNCE DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Propolis kullanımından önce ürünün kullanım talimatları dikkatlice okunmalı, kişiyi şüpheye düşürecek bir durumun varlığında mutlaka hekime danışılmalıdır. Ayrıca kronik hastalığı olan kişiler de propolis kullanmadan önce mutlaka hekime danışmalıdır. Propolis kullanımından önce dikkat edilmesi gerekenlerin bir kısmı şunlardır:
