Doğal yöntemlerle gebe kalmakta güçlük çeken çiftlerin, bir doğurganlık uzmanından yardım alması gerekir. Her tedavi planı kesin bir teşhis ile başlamaktadır ve bu nedenle kısırlık teşhisi öncesinde problemin kaynağı tespit edilmelidir. Erkeklerin muayenesi ile birlikte bazı testlerin yapılması gereklidir.
Çocuk sahibi olma sorunu yaşayan olgularda yapılması gereken incelemelerin başında hormon seviyelerinin ölçülmesi gelir. FSH seviyelerinin sperm üretimi üzerinde etkili olması nedeniyle kan testi ile seviyesinin belirlenmesi yapılmalıdır. FSH yüksekliği hem kadınlarda hem de erkeklerde üreme sağlığını değerlendirmede kadında over ve erkekte testisin fonksiyon bozukluğunu belirlemede rol oynar.
FSH YÜKSEKLİĞİ NEDİR?
Yapılan kan tahlili sonucunda FSH hormonunun normal değerler aralığından daha yüksek seviyede olma durumuna FSH yüksekliği denir. FSH, birçok nedenden dolayı yükselebilir. Yüksek FSH infertilitenin nedeni değil, bir semptomu olarak kabul edilmektedir. Kadında overlerin ve erkekte testislerin hücre (kadında yumurta, erkekte sperm) üretiminde sorun yaşadığını gösterir.
Erken menapoz durumunda kadında FSH erken yaşlarda yükselir. Buna benzer durum erkekte de olabilir. Yani sperm üretim bozukluğu testisin kendisine ait olduğu durumda (primer testiküler yetmezlik) azoospermik erkeklerde FSH değerleri erkekte yüksek çıkar.
FSH HORMONU GÖREVİ NEDİR?
Folikül stimüle edici veya folikül uyarıcı hormon olarak adlandırılan FSH, hipofiz bezi tarafından üretilmektedir. FSH, kadınlarda yumurta üretimini kontrol etmeye ve yumurtalık rezervlerini düzenlemeye yardımcı olur FSH miktarı, bir kadının adet döngüsü boyunca değişir ve yumurta salınmadan hemen önce en yüksek seviyeye ulaşır.
Erkeklerde FSH, sperm üretimini kontrol etmeye yardımcı olur. Erkeklerde FSH miktarı sperm üretimi normal olan erkeklerde sabittir ve yükselmez.
FSH YÜKSEKLİĞİ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Kadınlarda yüksek FSH belirtileri düzensiz adet dönemleri, sıcak basmaları ve baş ağrıları da dahil olmak üzere menopoz belirtileriyle benzer özelliktedir. Aktif olarak gebe kalmaya çalışan çiftlerde, hamile kalmada zorluk yaşanması yüksek FSH belirtisi olabilir. Erkeklerde FSH yüksekliğinin belirtisi yoktur. Bu erkekler ancak çocuk sahibi olmak istedikleri zaman gebelik oluşmadığında kontrollerde FSH değerinin yüksek olduğu anlaşılır. Sperm sayıları normal seviyelerin altında olduğu görülür. FSH yüksekliğinde sperm yapımı ciddi oranda azalmıştır ve 1milyon/ml altında olabilir.
FSH NORMAL İSE TESTİSTE SPERM ÜRETİMİ NORMAL MİDİR?
Sperm üretim bozukluğu spermatid düzeyinde duraklamış olan erkeklerde FSH normal seviyelerde olabilir. Yani FSH seviyesinin normal olması demek her zaman sperm üretimi normaldir anlamı taşımaz. FSH seviyesi normal olan erkeklerde menide dışarı sperm çıkmıyorsa sperm kanalları ile ilgili tıkanıklık olması nedenlerden biri olabilir ancak testiste sperm üretim bozukluğunun olmadığını kesin teşhisi testis biyopsisi yolu ile konulabilir.
FSH HORMONU NASIL DÜŞÜRÜLÜR?
Dışarıdan testosteron kullanımı veya aşırı artmış testosteron değerleri FSH seviyesini düşürür. Testosteron hormonu kullanımı çocuk isteği olan ve testosteron seviyesi düşük olan erkeklerde kullanılmamalıdır. Bu yolla FSH seviyelerinin normal sınırlar içerisine çekilmesi sperm üretimi başladığı anlamına gelmez. FSH seviyesinde azalma testosteron artması nedeniyle oluşan negatif geribildirim (feedback) mekanizmasıyla hipofiz bezinden daha az gonadotropin (FSH, LH) salınmasının yani baskılanmanın olmasındandır.
Erkekte FSH seviyesinin düşürülmesi sperm yapımının artacağı anlamına gelmez. 2009 yılında yapılan çalışmada FSH yüksekliğinin mikro TESE operasyonunda sperm bulma açısından fark yaratmadığı gösterilmiştir. (High serum FSH levels in men with nonobstructive azoospermia does not affect success of microdissection testicular sperm extraction). Bu nedenle FSH yüksekliği olan azospermik erkeklerde FSH seviyesini düşürmek anlamında herhangi bir tedaviye gerek yoktur, Avrupa ve Amerika Üroloji Derneği kılavuzlarında öneri bulunmamaktadır. Sadece hormon düşüklüğüne bağlı azospermik erkeklerde hormon tedavisi önerilmektedir.
