Hayvan hücrelerinin zarlarında bulunan ve aynı zamanda vücutta özellikle endokrin sistem ve sindirim sisteminde birçok göreve sahip olan yağ benzeri maddelere kolesterol denmektedir. İyi ve kötü huylu kolesterol olarak iki çeşidi bilinir. Aynı zamanda yüksek ve düşük kolesterol olarak da bilinmektedir. Birçok organda sentezlenen kolesterol sağlıklı beslenenler için dikkat edilmesi gereken konular arasında yerini almaktadır. Normalin üzerinde seyir ederse kalp ve damar hastalıkları ortaya çıkar, aynı zamanda safra kesesi hastalıklarına da sebebiyet vermektedir. Peki; kolesterol neden yükselir, çeşitleri ve belirtileri nelerdir?
KOLESTEROL NEDİR?
Hayvan hücrelerinin zarlarında bulunan ve kan plazmasında taşınan, bünyede özellikle endokrin sistem ve sindirim siteminde birtakım görevlere sahip olan yağ benzeri maddelere verilen isimdir. Hayvansal kaynaklı besinlerde bulunur ve bunlar tüketildiğinde ilk olarak karaciğerde yağlanma görülür. Sonrasında ise ince bağırsak, böbrek üstü bezleri ve üreme organları gibi dokularda sentezlenirler. Kanda biriken kötü kolesterol, damar tıkanıklarına neden olur. Safra kesesinde birikenler ise safra taşlarının oluşmasına sebebiyet vermektedir.
KOLESTEROL ÇEŞİTLERİ NELERDİR?
İyi ve kötü huylu kolesterol vardır. HDL ve LDL olarak geçer. En yaygın bilinen iki kolesterol türüdür. HDL; iyi huylu kolesterol olarak bilinir yani yüksek yoğunluklu lipoprotein. LDL ise kötü huylu kolesterol olarak bilinir ve düşük yoğunluklu lipoprotein olarak geçer. Dokudaki kolesterolü vücutta ihtiyaç duyulan bölgelere taşımakla görevlidir. HDL ve LDL haricinde diğer kolesterol çeşitleri de bulunur. Bunlar;
VLDL (çok düşük yoğunluklu lipoprotein): Karaciğerde bulunan lipid grupların yağ dokusuna ve kaslara taşınmasında görev alır.
Şilomikronlar: En büyük hacme sahip olanlardır. Kolesterol ve lipidlerin bağırsaktan karaciğere taşınmasını sağlar.
Lipidler: Yağların bozularak oksijen ile tepkimeye girmesi sonucunda oluşurlar.
Trigliseridler: Hücrelerde bulunan yağların depolandığı formu trigliserid olarak adlandırılır.
KOLESTEROL NEDEN YÜKSELİR?
Kandaki kolesterol seviyesi bazen normalin üzerinde seyredebilir. Bunun iki farklı nedeni vardır. Birincisi diyetle vücuda alınan kolesterol miktarının yüksek olmasıdır. Hayvansal kaynaklı besinler sebebiyle alındığından bu besinlerin aşırı tüketilmesi vücuda zarar vermektedir. İkinci sebebi ise vücutta endojen kolesterol üretiminin fazla olmasıdır. Fazla kilo ve genetik yatkınlıkla yakından ilişkili olduğu bilinmektedir.
KOLESTEROL BELİRTİLERİ
1.Özellikle göz çevresinde ve yüzde oluşan sarı renkli yağ bezeleri
2.Göğüs ağrısı
3.Yorgunluk ve halsizlik
4.Baş dönmesi
5.Ayak ve bacaklarda ağrı, uyuşma
6.Nefes darlığı
7.Ciltte lekelenmeler
8.Vücudun bazı bölgelerinde morarma
9.Deri altında yağ birikmesi
KOLESTEROL NASIL DÜŞÜRÜLÜR?
Genellikle damar tıkanıklığı, sertliği gibi rahatsızlıklar yüksek kan kolesterol düzeylerine sahip olan kişilerde görülür. Kolesterol düşürücü tedavi planı başlatılması gerekmektedir. İlaç tedavisinin gerekli olup olmadığı doktor tarafından yapılan testler sonucunda belirlenmeli ve ona göre tedavi uygulanmalıdır. İlaç haricinde kolesterol hastalarında tedavi planının en önemli basamağı diyettir. Sağlıklı kişiler besinler ile vücuda alınan kolesterol miktarının altında bir miktar ile hedeflenir. Eğer risk oluşturacak şekilde aşırı yüksek ise miligram biraz daha altına indirilmelidir.
KOLESTEROL DİYETİ
Doktorların önerileri göz önünde bulundurularak diyet programı hazırlanmalıdır. Vücuda alınan kolesterol miktarının azaltılması ve bu sayede kandaki yüksek kolesterol düzeyinin normale indirilmesi amaçlanmaktadır.
Kolesterol diyetlerinde çokça konuşulan yumurta hakkında da birçok görüş vardır. Yağ asidinin dengeli olması sebebi ile yükseltici etkisi olmadığı üzerinde durulsa da kesin olarak bir sebebi yoktur.
