İlk adet ve menopoza giriş yaşı genetik, beslenme, yaşanan coğrafya ve ırka bağlı olarak değişir. İlk adetin 10,5 yaşından önce başlaması normal değildir, "erken menarş" olarak adlandırılan bu durum çocukta fiziksel ve ruhsal olumsuz etkiler oluşturabileceğinden doktorunuza danışmanızı gerektirir.
Ortalama sağlıklı bir adet döngüsü 21-35 gün aralıklarla olur, adet kanaması ise 2-7 gün sürer ve günlük kanama miktarı 20-80 ml kadardır. Bu döngünün sağlıklı olması, oluşan adet kanamasının miktar ve süresi beyin ve yumurtalık arasındaki hormon aksına ve kadın genital organlarının anatomik durumuna bağlıdır.
Adet kanaması döneminde kadında adet sancısı, duygulanım değişiklikleri, bazı besinlere karşı aşırı yemek isteği, şişkinlik gibi belirtiler oluşabilir.
Adet döngüsü iki kısımdan oluşur; adet kanamasıyla başlayan ve yumurtlamaya kadar süren ilk 14 gün foliküler fazdır, bir sonraki adete kadar olan kısma ise luteal faz adı verilir. Foliküler fazın ilk 5 günü rahim yatağı tabakası dökülerek adet kanamasına neden olur, takip eden günlerdeyse incelmiş olan bu tabaka hipofiz ve yumurtalıklardan salınan hormonların etkisiyle yumurtlama dönemine kadar kalınlaşır. Luteal faz yumurtlamayla başlar ve olası bir gebeliğe hazırlık olarak rahim yatağında olgunlaşma devam eder, gebelik oluşmadığı takdirde bu fazı adet kanamasıyla yeni bir döngü takip edecektir.
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Kenan Karaca, konu ile ilgili önemli noktalara yer verdi. İşte altın değerindeki o bilgiler;
Adet döngüsü ve kanaması nelerden etkilenir?
Adet döngüsünün düzeni sağlıklı genital organlara ve hormonal seviyelere bağlıdır. Hormonal dengeyi etkileyecek hipofiz bezi ve yumurtalık hastalıkları yanında, diyet, stress, hızlı kilo değişiklikleri, egzersiz, ilaç kullanımı (doğum kontrol hapları, antidepresanlar, aspirin, ağrı kesiciler vb.), iklim değişikliği gibi faktörler de döngüyü bozabilir. Döngüde anormalliklere neden olabilecek genital organlardaki hastalıkların başlıcaları rahim yatağındaki myom, polip, hiperplaziler, rahim ağzındaki polip ve yaralar, yumurtalıklardaki kistlerdir.
Adet sancısı neden olur, nasıl geçer?
Adetle ilgili en önemli sorunların başında adet sancıları gelir. Adet kanaması olurken rahim yatağındaki doku ve kanın atılması için rahimdeki kaslarda kasılmalar gerçekleşir, bu esnada kas lifleri arasındaki damarlarda kan akımı yavaşladığından oksijen iletimi yavaşlayarak ağrı oluşturur, ayrıca rahim yatağındaki dökülme gösteren tabakadan prostoglandin isimli mediatörler salınır, böylece kimyasal yolla da ağrı oluşur.
Adet sancılarının tedavisinde ağrı kesiciler ve doğum kontrol hapları kullanılır.
Adet sancısı bir hastalığa bağlı olabilir mi?
Adet sancısı fizyolojik bir durum olsa da; nadiren bazı hastalıklara bağlı olarak da gelişebilir. Bu hastalıklardan en yaygını endometriyozis adı verilen, rahim yatağındaki hücrelerin rahim dışında yerleşmesi (yumurtalıklar, karın zarları, barsak yüzeyleri ve idrar kesesi) ve adet döngüsündeki hormonal değişikliklere tepki vermesi durumudur. Endometriyozisin ileri safhalarında ultrasonla tanısı konabilen çikolata kistleri (Endometriyoma) oluşabilmektedir. Bu tür kistlerde doğum kontrol hapı gibi hormonal yöntemler ve cerrahi tedaviler uygulanabilmektedir.
Adetle ilgili hangi durumlarda doktora başvurmalı?
16 yaşında halen adet görülmemiş olması
Her zamankinden fazla miktarda veya uzun süren adet kanaması
Her zamankinden şiddetli adet sancısı
Adet döngüsü ortası dönemde kanama
Tampon kullanımı sonrası hızla gelişen kendini iyi hissetmeme
Gebelik şüphesi
