Dr. Eyüp Kahveci:
"DÜNYADAKİ ÖRNEKLERİ GİBİ 'VARSAYILMIŞ RIZA SİSTEMİ' ORGAN BAĞIŞINI ARTIRACAKTIR."
Türkiye Organ Nakli Vakfı (TONV), 3-9 Kasım Organ Bağışı Haftasında, Astellas İlaç Türkiye'nin koşulsuz katkılarıyla gerçekleştirilen organ bağışına farkındalık kampanyasının, "sanatın" ve "sosyal medyanın" gücüyle gerçekleştirileceğini duyurdu. Vakıf Başkanı Dr. Eyüp Kahveci, organ bağışına çağrı yapan "Biz Size Donörüz!" mesajının, "Biz size döneriz…" gibi dönüşü olmayan geçiştirmelere inat binlerce hasta için umut olacağının altını çizdi. Projenin sembolü olan sanat eserini tasarlayan ünlü heykeltıraş Seçkin Pirim ise, "Heykel, Instagram ve Twitter'da yapılacak paylaşımlarla ortaya çıkacak. Herkesi sosyal medya hesaplarından destek olmaya çağırıyoruz." dedi.
Organ bağışı ve nakli hakkında bilinmeyenleri öğretmeye, yanlış bilinenleri düzeltmeye çalıştıklarını vurgulayan Dr. Kahveci, "Organ bağışı konusunda farkındalık çalışmaları yürütürken kalıplaşmış yöntemlerin dışına çıkıp farklı yöntemler kullanıyoruz. Sanat, bu yöntemlerin en estetiği ve en etkilisi! Bu yüzden uluslararası başarılara imza atan Türk Heykeltıraş Seçkin Pirim'in yaptığı sanat eseri bu anlamda bizim için çok kıymetli. Bu kampanya, sanatın gücü ile sosyal medyanın gücünün birleştiği bir proje olarak ortaya çıktı. Bu kadar güçlü iki unsurun bir araya geldiği bu projenin başarılı olacağına inanıyorum.'' diyerek sorularımızı cevapladı:
ORGAN NAKLİ HAKKINDA BİLGİ VEREBİLİR MİSİNİZ?
Tedavisi mümkün olmayan hastalıklar nedeniyle görev yapamayacak derecede hasar gören organların yerine, canlı veya beyin ölümü olan bireyden alınan yeni, sağlam organın konulmasıyla yapılan tedaviye organ nakli denir. Organ nakli iki çeşittir. Canlıdan nakil; sağlıklı bir kişinin hayattayken bazı organlarının kendi rızasıyla başka bir kişiye nakledilmesidir. Bu operasyon böbrek ve karaciğer için geçerlidir. Kadavradan nakil; beyin ölümü gerçekleşmiş kişinin organlarının alınıp ihtiyacı olan bir kişiye nakledilmesidir. Bu operasyon böbrek, karaciğer, pankreas, kalp, kalp kapakları, kornea, yüz, el, kol ve bacaklar için geçerlidir. Türkiye'de yaklaşık 26 bin kişi organ bekliyor. Türkiye'de nakli yapılan organlar; böbrek, karaciğer, kalp, akciğer, pankreas ve ince bağırsaktır. Türkiye'de nakli yapılan dokular kalp kapağı, kornea, kemik, kemik iliği, deri, yüz, el, kol ve bacaklar. Bir kişi 8 kişiye hayat verebiliyor.
ORGAN BAĞIŞINDA TÜRKİYE DÜNYADA KAÇINCI SIRADA?
Canlı vericiden nakillerde Türkiye dünyanın en başarılı 3 ülkesinden biri; Güney Kore ve Hindistan ile birlikte bu konuda başı çekiyor. 2017 yılında Türkiye'de yapılan 4 bin 908 organ nakli operasyonunun 3bin 736'sı canlıdan nakil. Bu, Türkiye'deki nakillerin yüzde 80'inin canlı vericiden yapıldığı anlamına geliyor. Kadavradan bağış konusunda ise bu oran düşüyor. Beyin ölümü teşhisi sonrası için yapılan bağışlarda Avrupa ülkelerinde oran yüzde 80'lerde iken Türkiye'de bu oran yüzde 20'lerde.
KİMLER ORGANLARINI BAĞIŞLAYABİLİR? KRİTERLER NELER?
Organ ve Doku Alınması, Saklanması ve Nakli Hakkında Kanunu'na göre, 18 yaşından büyük ve akli dengesi yerinde olan herkes organlarının tamamını veya bir bölümünü bağışlayabilir. Canlıdan canlıya organ bağışında 18 yaşını doldurmuş olmak gerekir. Ancak kadavradan yapılan bağışlarda yaş sınırı yoktur. Organ bağış kartı almak için de 18 yaşını doldurmuş olmak gerekir.
ORGAN NAKLİ HANGİ DURUMLARDA GERÇEKLEŞTİRİLİR? BEYİN ÖLÜMÜ VE BİTKİSEL HAYAT ARASINDAKİ FARKLARI AÇIKLAR MISINIZ?
Kadavradan organ nakli beyin ölümü teşhisinin konulmasından sonra gerçekleştirilebilir. Beyin ölümü gerçekleşmiş kişi kendi kendine nefes alamaz, tekrar hayata dönme şansı yoktur. Bu kişinin organları 24-36 saat içinde fonksiyonlarını yitirir. Solunumu ancak makine yardımı ile yapabilir. Kalp dışarıdan verilen desteklerle, ilaçlarla atmaya devam eder. Tüm desteklere rağmen, 24-36 saat içinde kalp, akciğer gibi diğer organlar fonksiyonlarını kaybeder. Bitkisel hayattaki kişi ise kendi kendine solunum yapabilir. Bu kişiler nadir de olsa aylar, yıllar sonra bile iyileşebilir.
NASIL DONÖR OLABİLİRİZ?
Canlı vericiden organ bağışı için alıcı adayı hasta ile bir organ nakli merkezine başvurulabilir. Öldükten sonra kullanılmak üzere organ bağışı için ise büyük hastanelerin organ bağış ünitelerine ya da Türkiye Organ Nakli Vakfı'na başvurulabilir.
ORGAN BAĞIŞI KONUSUNDA DÜNYADA UYGULANAN BAŞARILI SİSTEMLER NELER?
Dünyada uygulanan "varsayılmış rıza sistemi"nin organ bağışı oranlarını artırdığı görülüyor. Bu sistemin uygulandığı ülkeler, doğuştan itibaren herkesin organ bağışçısı olması yönünde yasa işletiyor. Sisteme göre kişi, aksi beyanı olmadıkça doğuştan bağışçı kabul ediliyor. 2015'te İngiltere'nin Galler Bölgesi de varsayılmış rıza sistemine geçti ve bağış oranlarını yüzde 35 artırdı. Fransa da geçti, orada da bu civarda bir artıştan bahsediliyor.
KADAVRADAN NAKİLLERİ ARTIRMAK İÇİN NE YAPILABİLİR?
Türkiye'de özellikle yoğun bakım ünitesinde beyin ölümü gerçekleşen vakaların organlarının bağışlanması konusunda sıkıntı yaşanıyor. Her şeyden önce, beyin ölümü teşhisi sonrasında organların kullanılmasına yönelik halkın endişe ve tedirginliklerinin giderilmesi gerekiyor. Organ bağış oranlarının artırılabilmesi için mutlaka toplumsal farkındalığın yükseltilmesi de gerekiyor. Sağlık Bakanlığı, üniversiteler ve sivil toplum kuruluşları bu alanda aktif çalışmalar yürütüyor.
TÜRKİYE ORGAN NAKLİ VAKFI OLARAK ORGAN BAĞIŞI KONUSUNDA FARKINDALIĞI ARTIRMAK İÇİN NELER YAPIYORSUNUZ?
Organ nakli hakkında bilmediklerimiz ya da doğru sanıp yanlış bildiklerimiz var. Biz vakıf olarak toplumun her kesimine ulaşarak, bilinmeyenleri öğretmeye, yanlış bilinenleri düzeltmeye çalışıyoruz. Organ bağışı konusunda farkındalık çalışmaları yürütürken kalıplaşmış yöntemlerin dışına çıkıp, farklı yöntemler kullanıyoruz. Örneğin geçen Mayıs ayında 1. Uluslararası Organ Bağışı Karikatür Yarışması düzenledik. Organ bağışı çağrımızı bu kez çizgilerle, karikatürle yaptık, sanatın gücünü arkamıza aldık. 17-21 Ekim'de 1. Uluslararası Organ Nakli Ağı Kongresi'ni düzenledik, 83 ülkeden bin bilim insanı bu zirve için Antalya'da bir araya geldi. Burada da organ nakli profesyonellerinin gözünden organ bağışı ve nakillerindeki başarı oranını nasıl artırabileceğimizi konuştuk. Sanat, bilim, medya. Toplumun her kesimine ulaşmak için bu yıl da aynı şekilde olduğu üzere hangi araç gerekiyorsa, doğru zamanda ve doğru yerde onu kullanıyoruz.
Organ bağışı heykeli 80 kat, 26.000 çizgi!
PROJEYİ SEMBOLİZE EDEN SANAT ESERİNİ TASARLAYAN HEYKELTIRAŞ SEÇKİN PİRİM, ESERİ TAMAMLAMA SÜRECİNİ ANLATTI:
Bu projeye dahil olmamdaki en büyük etken organ bağışı gibi önemli bir konu hakkında farkındalık yaratma amacıyla yola çıkılmış olmasıydı. Proje için heykeli oluştururken, "Hayata nokta koymaktansa organ bağışı sayesinde virgül koyup devam etmek." cümlesinden ilham aldım. Karşılıklı duran iki virgül hem organ bağışçısını ve organ bekleyen hastaları hem de bir araya gelince oluşturdukları kalp simgesiyle hayatı sembolize ediyor. Her bir virgül 80 kattan oluşuyor. Bu sayı da ortalama insan ömrünü ve bir kişinin organlarını bağışlayarak 8 kişiye hayat verebilmesini ifade ediyor. Eser Türkiye'de organ nakli bekleyen yaklaşık 26.000 kişiye ithafen 26.000 çizgiden oluşmasını hedefliyoruz.
