Binlerce yıldır tüm dünyada erkek çocuklarına yapılan bir ritüel olan sünnet, sağlık açısından da avantajları bulunan cerrahi bir işlem. Liv Hospital Çocuk Cerrahisi ve Çocuk Ürolojisi Uzmanı Prof. Dr. Selami Sözübir, sünnetle ilgili merak edilenleri anlattı...
Sünnet, en uygun hangi dönemde yapılmalıdır?
18 ay öncesi ve 6 yaş sonrası en uygun dönemdir. 18 ay öncesinde çocuklar bilinçsiz dönemde olduğu için hiçbir şekilde yapılan operasyonu hatırlamıyor ve bu konu ile ilgili hiçbir şey bilmiyorlar. Biz çocuk cerrahları ve çocuk ürologları, ameliyat için en çok bu dönemi tercih ediyoruz. Özellikle 2.5-4.5 yaş arasında sünnetten kesinlikle uzak durmak gerekir. Bu yarı bilinçli dönemdir. Çocuk bazı şeyleri hatırlar ama neyin neden yapıldığını hatırlamaz. Ne olduğunu bilmediği ve paylaşmadığı için ileride birçok psikolojik kökenli cinsel probleme neden olabilir. Ayrıca sünnet; tam teşekküllü, çocuğa her türlü acil müdahalenin yapılabileceği ve ekipmanı yeterli hastanelerde yapılmalıdır.
Sünnetten önce nelere dikkat etmek gerekir?
Ön hazırlık döneminde aileye ve çevreye görevler düşer. Çocuğa sünnetten bahsedilmeli, sünnetin ne olduğu anlatılmalı. Aileler, şimdiki çocukların bizden dönem olarak 2-3 yaş ileride olduklarını unutmasınlar; TV, internet, gazete vs. derken, çok hızlı gelişiyorlar. Çocuğa hiçbir şekilde yalan söylenmemeli. Bilmiyorlarsa konuşmasınlar, 'Ben bilmiyorum ama doktor anlatacak sana' desinler. Sünnet öncesi hazırlıkta doktor görüşmesi mutlaka yapılmalıdır. Doktor da çocukla birebir görüşmelidir.
LAZER ÖNERİLMEZ
Cerrahi mi, lazer mi yapılmalı?
Sünnet ameliyatında teknik, klasik cerrahi olmalı. Mümkünse bu işi bir çocuk cerrahı ya da çocuk üroloğu gerçekleştirmelidir. Biz normal klasik sünneti öneriyoruz. Aletle yapılanı, lazer kullanılan sünnetleri önermiyoruz. Herhangi bir sorun çıktığında geri dönüşü olmayan işlemler bunlar. Bu bağlamda bizim için klasik metot her zaman en güvenilir olandır.
Sünnet sonrası nelere dikkat etmek gerekir?
Sünnet, günübirlik bir cerrahi işlemdir. Çocuk sabah ameliyata girer ve öğleden sonra taburcu olur. Taburcu olurken de doktorun talimatlarını çok iyi dinlemek ve not etmek gerekir. Sünnet sonrasında en çok karşılaşılan komplikasyon kanama ve mikrop kapmadır. Çocuğun aşırı hareket etmesi ya da önceden tespit edilmemiş bir kan hastalığı veya o bölgeye direkt vurma gibi travmalarda kanama olabilir. Böyle bir durumda hemen doktorla bağlantı kurmak gerekir. Kanamaya bağlı şişliğin oluşmaması gerekir ki doktor gereken müdahaleyi yapsın ve yara iyileşmesi bozulmasın. Doktorun söyledikleri uygulandığı sürece mikrop kapma olmaz.
Enfeksiyon oluşma riski nedir?
Ameliyathane şartlarında, steril bir ortamda yapılan ve doğru pansumanın uygulandığı sünnet, normal şartlarda enfeksiyon riski taşımaz. Koruma amaçlı antibiyotiğe ve evde özel bir şey yapılmasına gerek kalmaz. Ancak şişme, ağrı ve ateş bir arada olursa acilen doktora başvurmak gerekir.
Çocuğun hareketlerinde sınırlama gerekir mi?
Hayır, tam tersi. Özel anestezik uygulamalarla o bölge sekiz saat uyuşturulur. Üç saatten sonra ağrı ortadan kalktığı için çocuklar gülerek hastaneden ayrılırlar. Bu yüzden özel bir kısıtlamaya gerek kalmaz. Sadece ilk gün biraz daha az hareket etmeleri gerekir. Ayrıca kan ve kanama aynı şey değildir. Sünnet, açık bir operasyondur. Ameliyat sonrasında birkaç gün kan, hafif bir pembelik ya da kanama görmek çok normal. Ailenin dikkat edeceği nokta, sünnet sonrası sekiz saat geçmesine rağmen şıp şıp şıp kanama olmasıdır.
EKİP VE EKİPMAN ÖNEMLİ
Tam iyileşme süresi ne kadar?
Dört gün. Çocuk dördüncü günde pansumana gelir. Ertesi gün banyo yapabilir. Sünnet döneminde üç şeye dikkat etmek gerekir: Hijyenden dolayı çocuklar bir hafta havuza sokulmamalı, mikroplu denizlerden uzak tutulmalı ve kontrolsüz teneffüs ortamından uzaklaştırmak için en az bir hafta okula gönderilmemeli.
Anestezi konusunda ne öneriyorsunuz?
İmkanı olanların, yenidoğan sünneti haricindeki çocuklar için genel anestezi ile sünnet yaptırmalarını öneriyorum. Burada doğru ekip ve ekipman önemli. Çocuk anestezisini bilen bir ekip olmalı ve hastanenin her türlü alt yapısı (yoğun bakım gibi) hazır olmalı. Çocuğunu uyutmadan sünnet ettirmek isteyen ailelerin mutlaka yapması gereken şey ise; geç dönem dediğimiz 6 yaş ve üstü sünneti beklemeleri. Küçük çocuklar, lokal anestezi ile sünnet ettirilmemeli. En büyük komplikasyonlar bu dönemde yapılan sünnetlerde yaşanıyor. Çünkü 18 aylık bir çocuğa lokal anestezi için tek bir iğne vurulduğu andan itibaren o çocuğu bir daha yerinde tutmak mümkün değil. Böyle bir sünnetin de sterilizasyonu olmaz. Kanama olmaması mümkün değil. Doğru kesilmesi, doğru yerlere dikiş atılması mümkün değil. Hem cerrah, hem çocuk açısından büyük risk.
Sünneti zorunlu kılan sağlık durumları nelerdir?
Bugün dünyada en sık yaşanan tıbbi sorun, sünnet derisine ait anomaliler; ikincisi sünnet derisinin normalden uzun olması. Bu hem idrar yapmayı, hem de sperm atımını engelliyor. Bunların haricinde, peygamber sünneti dediğimiz yarım sünnetliler olabiliyor. Alttan yapışıklık ya da eğrilik gibi durumlarda da sünnet zorunluluğu oluşuyor. Ayrıca bizim de sünnet önerdiğimiz durumlar olabiliyor. Bebeğin doğuştan böbrek, idrar yolu ya da mesane ile ilgili bir anomalisi varsa sünnet öneriyoruz.
YENİDOĞAN SÜNNETİ 5-12 GÜNLÜKKEN YAPILMALI
18 aylıktan önceki sünnetlerde ilk 30 günlük döneme yenidoğan dönemi denir. Yenidoğan sünnetinin üç önemli avantajı bulunuyor:
Bebeğe anestezi verilmiyor.
Çan yöntemi ile yapıldığından kesmedikme olmadığı için, yara iyileşmesi daha hızlı oluyor ve daha estetik görünüyor.
Bebek hiçbir şey hatırlamadığı için psikolojik problem yaratmıyor.
Yenidoğan sünnetinde en ideal zaman, bebeğin 5-21 günlük olduğu dönemdir. Çünkü bebek ödemle doğar. Ödemi vücudundan atıp derisinin normal haline dönmesi lazım. İkincisi; bebek bir anomaliye sahip olabilir. Özellikle boşaltımla ilgili anomaliler doğumdan birkaç gün sonra ortaya çıkabilir. Bu yüzden tam sağlıklı olduğunun anlaşılması için beş gün geçmesinde yarar var. Üçüncüsü ise; anne, bebeği tanımalı ve neye ağladığını, ne zaman mutlu ya da mutsuz olduğunu az çok anlamalı ki başka nedenlerden kaynaklı ağlamaların sünnetten olduğunu düşünmesin.
Üç durumda yenidoğan sünneti yapılmaz. Birincisi; 2.5 kilonun altındaki bebeklerin biraz daha büyümesini beklemek gerekir. İkincisi; doğuştan kan hastalığı olabilir; kanama, pıhtılaşma zamanlarına baktırmak gerekir. Üçüncüsü; bebek bir çocuk cerrahı ya da uzman çocuk doktoru tarafından muayene edilmeli ki ileride sünnet derisini kullanmayı gerektirecek bir anomali varsa, yenidoğan döneminde sünnet yapılmaması gerektiği bilinebilsin.
