Halk arasında ben olarak isimlendirilen nevüsler derinin rengini veren hücrelerin kümeleşmesi ile ortaya çıkan, deri seviyesinde ya da kubbe şeklinde, deri renginden koyu kahverengiye dönüşen tonlarda olabilen, iyi huylu oluşumlardır.
Benlerin bazıları doğuştan olabildiği gibi 30'lu yaşlara kadar yeni benler çıkabilir.
Hamilelik dönemi, hormon tedavisi ve ergenlikte benlerin sayıları ve boyutları artabilir.
Orta yaşlardan sonra pigment hücreleri fonksiyonunu kaybettiği için mevcut benler solabilir, kaybolabilir.
40'lı yaşlardan sonra vücutta yeni benlerin çıkması, boyutlarının büyümesi, renginin koyulaşması beklenmez. İstanbul Florence Nightingale Hastanesi Dermatoloji Bölümü'nden Doç. Dr. Şule Güngör, böylesi bir durumda benlerin dermatoskopi ile muayenesini ve gerekirse çıkarılarak mikroskobik inceleme yapılmasını öneriyor. Doç.
Dr. Şule Güngör, benlerle ilgili bilgiler verdi.
ERKEN DÖNEMDE TANIYABILMEK ÖNEMLI
Ben takibi neden gereklidir?
Benler iyi huylu oluşumlar olsa da ben hücrelerinin kontrolsüz çoğalmaları ile ortaya çıkan malign melanom, çok hızlı seyirli ve geç tanı konulursa öldürücü olabilen bir deri kanseridir ve son yıllarda sıklığı hızla artmaktadır.
Çoğunlukla normal deri üzerinden, daha az sıklıkla mevcut benler üzerinden gelişmektedir.
Malign melanom normal deri üzerinden geliştiğinde, çıplak gözle iyi huylu benlerden ayrılması ancak ileri dönemde mümkündür. İleri dönemdeki melanomlar lenf bezlerine ve diğer organlara yayılarak ölümcül olabilir. Önemli olan melanomu erken evrede, diğer organlara yayılmadan tanıyabilmek ve tedavi etmektir.
Ben takibinde dermatoskobinin önemi nedir?
Çıplak gözle erken evre melanom tanı şansı yüzde 50 iken dijital dermatoskobik inceleme ile yüzde 90'lara çıkar. Melanom çok erken evrede normal bir ben gibi çıkıp sonradan yapı ve renk değiştirebilir. Dijital dermatoskoba kayıt edilen görüntülerle benlerde değişim ve ilerleme olup olmadığı anlaşılır. Önceki görüntüsüne göre ilerlediği tespit edilen ben, cerrahi olarak çıkartılarak patolojik incelemeye gönderilir.
BEN SAYISI 100'DEN FAZLAYSA...
Ben taramanızı atlamayın!
Genel ben taraması, pigment hücrelerinin aktif olduğu ve melanomun en sık görüldüğü orta yaşlarda yapılmalıdır.
Ailesinde veya kendisinde melanom hikayesi olanlar, açık ten renkli-mavi gözlü-çilli bireyler,
100'den fazla beni olanlar,
5'ten fazla atipik beni olanlar,
Küçüklüğünde su kabarcıklı güneş yanığı hikayesi olanlar,
Bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaç kullananlar melanom gelişimi için riskli bireylerdir ve düzenli olarak 20'li yaşlardan sonra ben takibi yaptırmaları önerilir.
50'den fazla beni olan ve risk faktörlerini taşıyan çocuklar da düzenli takip edilmelidir. Bu hastaların öncelikle kendi vücutlarını ve benlerini tanımaları gereklidir ki, yeni çıkan benlerini fark edebilsinler. Yeni çıkan benlerin daha objektif değerlendirilmesi ise dermatoskopi cihazına kayıt edilen fotoğrafların karşılaştırılması ile mümkündür. Ben takibinde iki nokta önemlidir; birincisi yeni ben ortaya çıkması, ikincisi mevcut benlerde renk ve yapı değişikliği varlığının tespitidir.
Dermatoskopi ile vücuttaki benlerin haritası oluşturulur. Ardından şüpheli benlerin dermatoskobik görüntüsü alınır ve kaydedilir.
Bir sonraki kontrolde benin son hali ile önceki görüntüleri karşılaştırılarak, bendeki değişim saptanır.
Dijital dermatoskopi, bende izlenen şüpheli değişiklikleri matematiksel olarak hesaplayarak malign melanom riskini gösteren bir indeks de oluşturur.
CERRAHI GEREKEBILIR
En ölümcül kanserlerden biri: melanom!
En ölümcül kanserlerden biri olan melanomu erken tanımanın tek yolu dermatoskobik takip ile benin gelişimini ve büyümesini değerlendirmektir. Dijital dermatoskopi ile kayıt edilen görüntüler tekrarlayan kontrollerde karşılaştırılarak benin iyi ya da kötü huylu olabileceği yorumlanır. İlerleyici büyüme ve değişim gösteren benler cerrahi olarak çıkarılarak patolojik incelemeye gönderilirler.
AŞIRI YEMEK GÜNEŞ ÇARPMASINI TETİKLEYEBİLİR
HAVALARIN iyice ısınması ile beraber acil servislere güneş çarpması şikayeti ile başvuran hasta sayısında artış olduğuna dikkat çeken Acil Servis Hekimi Dr. Firdavs Ahmedov, basit bir şey olarak algılanan güneş çarpması durumunda neler yapılması ve yapılmaması gerektiği konusunda tavsiyelerde bulundu.
Güneş çarpmasının en büyük nedeni çok yüksek sıcaklıklara maruz kalmaktır. Hem tatil amaçlı deniz kıyısında geçirilen vakitler hem de normalin üzerinde sıcaklık seviyesine sahip ortamlarda çalışmak güneş çarpmasının en büyük nedenlerinden biridir.
Yüksek sıcaklıklarda fazla alkol tüketmek, kalın giyinmek ve aşırı besin tüketmek de güneş çarpmasını tetikleyebilir.
Güneş çarpması durumunda hastaya kesinlikle alkol koklatmayın, bilinci yerinde değilse su içirmeyin.
Bunun yanında yiyecekler çok tehlikeli sonuçlar doğurabilir.
Bu nedenle kesinlikle vermeyin.
KORUNMAK İÇİN...
Terletmeyen ince, açık renkli ve bol giysiler tercih edin.
Güneş gözlüğü, şapka ve şemsiye gibi güneş ışığından koruyacak aksesuarlar kullanın.
Mecbur kalmadıkça güneşin yoğun olduğu saatlerde (10.00-15.00) dışarıya çıkmayın.
Güneşe çıkmadan 20- 30 dakika önce güneş koruyucu kremler sürün.
Geniş spektrumlu ibaresi bulunan ve koruma faktörü (SPF) 30 veya üzerinde olan kremler kullanın.
Hafif yiyecekler tercih edin.
Günlük en az 2.5-3 litre sıvı tüketin.
Sık sık ılık duş alın.
Eforlu egzersizlerden kaçının.
ŞAPKA VE GÖZLÜKSÜZ DIŞARIYA ÇIKMAYIN!
Güneşten nasıl korunmalıyız?
Güneşten korunmak güneşten kaçmak ve doğru giyinmek ile başlar. Güneş ışınlarının yeryüzüne dik geldiği yaz ayları 10.00-16.00 saatleri arasında güneşe çıkmamak; güneşe çıktığımızda uzun kollu, sıkı dokulu, koyu renk kıyafet (açık renk kıyafet sıcaktan korur, koyu renk kıyafet güneşten korur), koruyucu şapka ve güneş gözlüğü takmak ilk alacağımız önlemlerdir.
