Ayakta dik duran insan omurgasına arkadan bakıldığında normalde düz olarak görmemiz gerekirken, sağa ya da sola eğilmesini skolyoz olarak tanımlamaktayız.
Yeni Yüzyıl Üniversitesi Gaziosmanpaşa Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Murat Mert, çocuklarda görülen skolyoz hastalığı ile ilgili bilgi verdi…
Çocuklarda skolyoz hastalığı olur mu?
Toplumda düşünülenin aksine skolyoz tek başına bir hastalık olmayıp, bir bulgudur. Yani vücutta pek çok nedene ve hastalığa bağlı olarak skolyoz deformitesi gelişebilir. Skolyoz türlerinin büyük çoğunluğu çocuklukta başlamakla beraber, çok az bir kısmı estetik ve tıbbi bulgu verir. En sık görülen skolyoz tipi, nedeni bilinmeyen (idiyopatik) skolyozdur. Sıklık sırasına göre sinir-kas hastalıklarına bağlı (nöromusküler) skolyoz ve doğumsal (konjenital) skolyozdur. Ayrıca çeşitli metabolizma ve romatizmal nedenler, bağ dokusu hastalıkları, kırık ve yaralanmalar, enfeksiyon hastalıkları, tümör ve diğer nedenlere bağlı olarak gelişebilen skolyoz türleri de vardır.
Kaç yaşlarından itibaren görülmeye başlanır?
Çocuklarda, skolyozun tipine bağlı olarak doğumdan itibaren skolyoz görülebilir. Doğumsal (konjenital) skolyozlu çocuklar deformitenin derecesine göre doğumla birlikte fark edilir. Hatta çok ağır deformiteler hamilelikte yapılan düzenli kontrollerde ileri düzey ultrasonografi ile saptanabilir. 0-3 yaş arası infantil skolyoz ve 3-10 yaş arası juvenil skolyoz tipleri görülür. Ayrıca daha az olarak ise sendromlar, tümör ve diğer nedenlerle oluşan skolyozlar da çocukluk çağında görülür.
Çocuklarda skolyoz hastalığının sebepleri nelerdir?
Skolyoz, idiyopatik yani nedeni bilinmeyen bir hastalık grubudur. Son yıllarda birçok uzman ve araştırmacı, nedeni bulmaya yönelik çalışmalar yapmaktadır.
Belirgin bir neden saptanan çok az skolyoz türü vardır.
OMUZLARDA DENGESİZLİK GÖRÜLÜR
Çocuklarda skolyozun belirtileri nelerdir?
Konjenital skolyoz ve skolyoz oluşturan bazı sendomlarda; ciddi omurga ve göğüs kafesi deformitesi, kamburluk, ciltte renk değişikliği ve kıllanma artışı, kol ve bacaklarda anormal görünüm, kalp, solunum ve diğer sistem bulguları görülebilir.
Bunlar nefes darlığı, morarma, çabuk yorulma ve yürümede aksama ile kendini gösterir. Ağır eğrilikler, çocuğun ailesi tarafından banyoda ya da giydirilirken fark edilebilir.
En sık görülen idiyopatik skolyozda ise çocuk yürümeye başladığında ve büyüdükçe; omuzlardaki dengesizlik, yani bir omuzun daha aşağıda, diğerinin yukarıda olması, bel bölgesinde sağ ve sol tarafların eşit ve simetrik görülmemesi ve bazılarında sırtta düzleşme ya da aşırı kamburluk fark edilir. Çocuk okula başladığında genelde öğretmenleri tarafından omurgasındaki dengesizlik fark edilerek aileye haber verilir ve sağlık kuruluşuna yönlendirilir.
Bu nedenle düzenli okul taramaları, aile ve öğretmenlere yönelik konferans ve bilgilendirmeler çok önemli ve faydalıdır.
Skolyozun tedavi seçenekleri nelerdir?
Öncelikle tam bir tanı konmalı, diğer sistem muayeneleri ve ilgili branş uzman hekimleriyle birlikte değerlendirilmedir.
Tarama muayenelerinde ön tanı konulduktan sonra, çocuk ortopedi uzmanı tarafından muayene edilir. Hafif olgularda rutin akciğer röntgeni yeterliyken, orta ve ileri eğriliklerde tüm omurganın boy (skolyoz) röntgenleri çekilerek, skolyozun tipi ve derecesi değerlendirilir. Ayırıca tanı ve ameliyat gerektiğinde tüm omurganın MR incelemesi, beyin cerrahisi, göğüs hastalıkları, kardiyoloji ve fizik tedavi muayeneleri yapılmalıdır.
DERS ÇALIŞIRKEN BELİNİ YASTIKLA DESTEKLEYİN
Kötü duruş ya da ağır okul çantası skolyoza neden olur mu?
Çok belirgin olarak kanıtlanmamakla birlikte kötü duruş, yanlış oturma ile okul ve sırt çantalarının çok ağır olması ve hep aynı tarafta taşınması; ortopedi uzmanı olarak meslek pratiğimizde hafif–orta derecede eğriliğe yol açabilmekte, var olan hafif skolyoz derecesini artırabilmektedir. Ayrıca ciddi sırt ve bel ağrılarına yol açabilmektedir.
Ders çalışırken nasıl oturmak gerekir?
Ders çalışırken ve sınıflarda otururken omurganın mümkün olduğunca dik olmasına, sağa ve sola eğilmemesine dikkat edilmelidir. Gerektiğinde bel bölgesi hafif bir yastıkla desteklenmelidir.
EN ÇOK YÜZME ÖNERİLİYOR
Çocukluk ve ergenlik çağında spor gerekli midir?
Sadece skolyoz için değil, çocuğun sağlıklı bir yetişkinliğe adım atması, fiziksel ve ruh sağlığı için spor çok önemlidir. Çocuğu belli bir sporu yapmayı zorlamak yerine, onun yetenek ve beklentilerine göre uygun spora yönlendirmek en uygunudur. Bu basit bir yürüyüş olabileceği gibi, yüzme, bisiklet, atletizm, basketbol, futbol ve diğer spor dalları da olabilir.
Hangi sporlar önerilir?
Skolyoz tedavisi gören çocuklarda en yaygın önerilen spor yüzme olmakla birlikte, çocuğun ilgi ve isteğine göre diğer sporlar da önerilir.
12-14 YAŞLARI ARASINDA FÜZYON AMELİYATI YAPILIR
Hangi aşamada ameliyat uygun görülür?
Skolyoz röntgenlerinde ölçülen eğrilik dercesine göre, 10 dereceye kadar olan eğrilikler büyük çoğunluk tedavi gerektirmez.
20 dereceye kadar olan eğriliklerde büyüme sırasında ergenlik dönemi bitene kadar düzenli takip ve izleme önerilir.
Ergenlik dönemi kızlarda 11-14 yaş, erkek çocuklarda ise genelde 13-16 yaştır.
20-35 derece arasında skolyozlu çocuklarda korse tedavisi uygulanır.
5 yaşından küçük çocuklarda eğriliğin ciddiyetine göre narkoz altında ortopedi uzmanı tarafından düzeltici alçı korse yapılabilir.
5 yaşından sonra ise plastik materyalden ölçüsüne göre hazırlanan korseler kullanılır.
35-40 dereceden büyük skolyoz da ise ameliyat uygulanır.
10-11 yaşından küçük ve ergenlik çağına ulaşmamış çocuklarda; boy uzaması, büyüme ve akciğerlerin gelişimin tamamlanabilmesine imkan veren, cilt altından omurgayı düzenli aralıklarla gerdirme (subkütan distraksiyon) ameliyatları uygulanır.
12-14 yaşlarında ise için füzyon dediğimiz omurganın düzeltilip dondurulması ameliyatları yapılır.
Skolyoz ameliyatlarında son 10 yıldır; nöromonitorizasyo dediğimiz, ameliyat esnasında sinir ve kaslara düzenli akım vererek ölçüm yapılır.
