Sosyal medyada herkes spor yaparken fotoğraflarını paylaşıyor. Oysa spor yapmanın da belli kuralları var. Yanlış yapılan ya da bedeninizi fazla zorlayan spor, sağlığınız için ciddi sorunlar oluşturabilir. Liv Hospital Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Doç. Dr. Gökay Görmeli, spor yaparken dikkat edilmesi gerekenleri anlattı…
Spor yaralanmaları en çok ne sebeple görülüyor?
Spor yaralanmalarına neden olan faktörler, kişiye ve çevreye bağlı olarak ikiye ayrılıyor. Kişiye bağlı sebepler; yetersiz esneme, kas güçsüzlüğü, aşırı yüklenme, tedavi edilmemiş yaralanmalar olarak sıralanabilir. Çevresel faktörler ise uygunsuz spor malzemesi kullanımı, kötü zemin, yanlış egzersiz programları ve spor kurallarına uymamaktır.
AĞRI BAŞLARSA ARA VERMELİSİNİZ
Ne tür yaralanmalar görülüyor?
Akut ve kronik olmak üzere iki çeşit spor yaralanması vardır. Akut yaralanmalar, spor yaparken ani olarak gelişen yaralanmalardır. Ciddi ağrı, şişlik, yaralanan bölgenin üstüne basamama, eklem bölgesini hareket ettirememe gibi şikayetler ön plandadır. Kronik yaralanmalar ise spor veya uzun egzersiz sonrasında ortaya çıkan ağrılardır. Spor yaparken veya sonrasında sorun yaşamak istemiyorsanız aşağıdakilere dikkat edin:
Ağrı hissederseniz hemen ara verin: Spor yaptığınız sırada ağrı veya zedelenme hissederseniz, spor aktivitenize o anda ara vermelisiniz. Ara vermeden ısrarla spora devam edilmesi, ağrının şiddetlenmesine ve daha ciddi spor yaralanmalarına neden olabilir.
Egzersiz süresini iyi ayarlayın: Özellikle uzun dönem spor yapmamış veya spora ara vermiş kişilerin, spora başladığı ilk dönemlerde anormal ağrı hissetmeleri normaldir. Ancak bu dönemde ısrarla uzun süren antrenmanlar, egzersizler yapmak kalıcı sakatlıklara yol açabilir. Bu nedenle özellikle spora ara verilmişse ilk egzersizler 20-30 dakikayı geçmemeli, geçecek egzersizlerde ise mutlaka en az 5-10 dakika ara verilmelidir.
Spora başlamadan önce ısınma ve germe egzersizleri yapın: Spora başlangıç aşamasında ısınma ve germe egzersizleri mutlaka yapılmalı, egzersiz bitiminin takibinde başlangıçta yapılan ısınma egzersizleri tekrar edilmelidir. Isınma ve esneme hareketleri vücudu spora hazırlar, sakatlanma riskini ciddi olarak azaltır.
Sürekli aynı eklemlere yüklenmeyin: Profesyonel olmayan spor dalları ile uğraşanlar, devamlı aynı eklemlere yüklenmemek için belirli dönemlerde farklı spor ve egzersizleri tercih edebilirler. (Kış aylarında basketbol, baharda bisiklet, yaz aylarında yüzme gibi...) Böylelikle aynı eklemlere sürekli yüklenerek bu eklemlerde ortaya çıkabilecek kronik zedelenmelerin önüne geçilebilir.
Hafta sonu savaşçıları daha sık sakatlanıyor: Tüm haftayı spor yapmadan geçirerek bütün haftanın spor yükünü hafta sonuna sığdırmaya çalışanlar için 'Weekend Warriors' (Hafta sonu savaşçıları) terimi kullanılır. Özellikle orta yaş üstü popülasyonda yaygın olan bu 'savaşçılar', sakatlanmalara en açık gruptur. Düzensiz ve hafta sonuna sığdırılmaya çalışılan spor aktivitelerinden kaçınılmalı, eğer sadece hafta sonu spor yapma imkanı var ise ısınma ve germe egzersizlerine dikkat ederek uzun ve yorucu olmayan egzersizler tercih edilmelidir. Spor yapanlar pek çok spor dalında 35 yaşından sonra jubile yapıldığını unutmamalı ve sınırlarını bilerek kendilerini fazla zorlamadan spor yapmalıdır.
AYAKKABINIZ ZEMİNE GÖRE OLMALI
Şok absorbe edici özelliği olan uygun ayakkabılar giyin: Ayakkabı seçimi başta olmak üzere, kıyafetlerinizin yaptığınız spora uygunluğuna dikkat edin. Ayakkabı-zemin uyumu büyük önem taşır. Yaptığınız spor türüne uygun ve rahat ayakkabılar seçin. Yapılan spora uygun olmayan bir ayakkabı sadece ayak bileğine değil; diz, kalça ve özellikle bel omurgasına ciddi zararlar verebilir.
Sert ve engebeli zeminlerden kaçının: Nasıl bir yüzeyde koştuğunuz çok önemlidir. Koştuğunuz zemin değiştikçe, koşma süreniz, harcadığınız efor da değişir. Koştuğunuz kimi alanlar ise görünmeyen tehlikeler barındırabilir ve sağlık amacıyla başladığınız koşu ciddi sağlık sorunlarıyla sona erebilir. Spor yapılan mekanın ideal olup olmadığını gözden geçirin.
Profesyonel sporcu değilseniz kendinizi zorlamayın: Yapmak istediğiniz spora bedensel özelliklerinizin uygun olup olmadığını spor hocalarına danışın. Vücudunuzu çok fazla zorlayan bir hareket ciddi bir sakatlık riskinin
KENDİNİZE UYGUN SPOR DALINI SEÇİN
Düzenli olarak spor yapmayı planlayan her yaştaki kişinin öncelikle kalp ve akciğer sistemlerini, bir kereye mahsus bile olsa kontrol ettirmesi gerekir. Spor sırasında ortaya çıkacak aşırı efor, günlük hayatta normal işleyen sistemi spor sırasında yetersiz hale getirebilir. Bu yapılan genel check-up sonrası seçilecek olan spor tipi; hastanın ayrıntılı kas iskelet sistemi muayenesi, sporun ne amaçla yapıldığı ve uygulanabilirlik derecesine göre şekillenir.
DOĞRU EKİPMANLARI
kullanın Doğru ekipman kullanılmaması; özellikle çarpma ve darbe ile ilişkili sporlar yapanlarda ölümcül olabilecek sonuçlar doğurabilir. Göğüs koruyucuları, başlık, gözlüklerin kullanılmaması sonrası ciddi yaralanmalar olabilir.
NE ZAMAN DOKTORA BAŞVURMALIYIM?
Yaralanma sonrası ciddi ağrı, şişlik, uyuşma varsa
Yaralanma bölgesinin üzerine basamıyor ya da yük veremiyorsanız
Eski yaralanma bölgesi tekrar zedelendiyse, o bölgede ağrı ve şişlik oluyorsa
Eklem bölgesinde anormallik varsa ve hareket ederken güvensizlik yaşıyorsanız
İMKANINIZ VARSA SPOR SALONLARI YERİNE AÇIK HAVADA SPOR YAPMAYI TERCİH EDİN
Kısıtlı saatleri olanlar spor salonlarını tercih eder. Ancak imkanınız varsa dışarıda spor yapmak, spor salonuna göre çok daha sağlıklıdır. Sabah saatlerinde güne dışarıda spor yaparak başlarsanız çok daha zinde olursunuz, kendinizi gün boyu enerjik hissedersiniz. Sabah ve temiz havada spor yaparak vücudunuzun çok daha fazla oksijen almasını sağlarsınız. Kan dolaşımı düzenli olduğu takdirde ise hem fiziksel olarak, hem de psikolojik olarak kendinizi çok iyi hissedersiniz.
