Erişkin hastalarda en sık diz ağrısı nedenleri eklem kıkırdağını bozan hastalıklar (osteoartrit, kireçlenme), menisküs yaralanmaları, eklem içi bağlarda yırtıklar veya kopmalar (ön çapraz bağ veya yan bağ yırtıkları), eklem içi zarda iltihaplanma (sinovit), diz kapağı kemiğinin yana çıkmasıyla birlikte dizin anormal hareketleridir.
Diz eklemi kireçlenmesi nedir? Diz eklemi kireçlenmesi belirtileri nelerdir?
Diz ekleminin osteoartriti başka bir hastalığa bağlı olmadan yaşlanma süreci ile beraber görülebileceği gibi çeşitli romatizmal hastalıklar (romatoid artrit v.b), travma sonrasında eklem kıkırdağının bozulması (post travmatik artrit) ve eklemi oluşturan kemiklerde kemik içi hücrelerin çeşitli nedenlerle ölmesi neticesinde (osteonekroz) oluşabilir.
Osteoartritte Belirti ve Bulgular
Genellike ağrı yavaş yavaş başlar ve zamanla artarak devam eder. Bazen ani ağrı atakları da oluşabilir. Eklemde sertlik ve şişme görülebilir. Dizin bükülmesinde ve tam olarak açılmasında hastalar güçlük çeker. Eklem hareket açıklığı azalır. Uzun süre hareketsizlikten sonra Ağrı ve şişlik şikayetleri genellikle daha çok artar.
Yürüme, çömelme ve merdiven çıkma ağrıyı en çok artttıran hareketlerdir. Dizdeki ağrı genelde eklemde güçsüzlük ve içten gelen bir sızı şeklinde ifade edilir. Bazen dizde kilitlenme ve ağrıyla birlikte ses veya çıtırtı hissi alınabilir.
Eklem muayenesinde ağrının lokalizasyonu , eklem hareket açıklığının miktarı dikkate alınır. Radyolojik incelemelerde mümkünse basarak her iki dizin mukayeseli direkt röntgenleri tanı için yeterli olur. Gerekli görülürse kıkırdak kayıp miktarını tespit etmek, meniskus ve bağların durumu hakkında daha çok bilgi elde etmek içi diz MR incelemesi istenilebilir.
Tedavi
Erken evrelerdeki osteoartrit hastalarında yaşam tarzı değişiklikleri, egzersiz, yük dağılımını kolaylaştıran baston veya değnek kullanımı ve diğer yardımcı yöntemler kullanılabilir.
İlaç tedavisi olarak genel ağrı kesiciler (parasetamol v.b) ile steroid dışı anti enflamatuar ilaçlar (aspirin, ibuprufen, etodolak v.b) akut ağrı atakları olduğunda, sinovit varlığında veya hastanın cerrahi tedaviyi istemediği durumlarda geçici olarak ağrı konrtolu amaçlı kullanılırlar. Bu ilaçların uzun süreli kronik kullanımlarında karaciğer, böbrek ve mide hastalıklarına yol açtıkları kesin olarak bilinmektedir.
Eklem koruyucu ilaç dışı besin takviyeleri (glokozamin ve kondroitin) erken evre osteoartritte kıkırdak bazulmasını yavaşlatmak amacıyla verilebilir.
Eklem içi enjeksiyonlar daha çok orta düzeyli osteoartritlerde akut atağının olmadığı ve ağrının kısmen kontrol altında olduğu durumlarda kullanılırlar. Kliniğimizde hem diz içi sıvısı olan hyaluronik asitin hem de kişinin kendisinden alınan kanın yüksek devirle santrifüj edildikten sonra elde edilen trombositten zengin plazmanın (PIP), eklem içine verildiği enjeksiyonlar yapılmaktadır. Eklem içi streoid enjeksiyonları ise çok ilerlemiş evre ve tıbbi olarak ameliyat olamayacak hastalara önerilmektedir.
Alternatif Yardımcı Tedavi Metodları
Yardımcı tedavilerin başında klinimizde ağrı ve akupuntur konusunda özelleşmiş anestezi uzmanları tarafından yine erken ve orta evre hastalarda başarıyla uygulanmaktadır.
Cerrahi Tedavi Seçenekleri
Diz eklemindeki kireçlenmelerde, cerrahi tedavi seçenekleri artroskopik olarak bozulmuş olan kıkırdağın temzilenmesi ve eklem içindeki eklemi bozan sıvıların yıkanması, diz ekleminde uyluk ve kaval kemiği arasında bir dizilim bozukluğu varsa kemiklerin yeniden şekillendirilmesi, yarım veya tam diz protezi ameliyatları ile bozulmuş olan kıkırdağın miktarına göre kıkırdak tranferi şeklinde özetlenebilir. Yapılacak cerrahi tedavi metodu hastalığın evresine göre değişiklik gösterir.
Artroskopik Temizlik
Erken evre kireçlenme hastalarında, artroskopik olarak yapılan diz içersinin temizlenmesi ilemi, özellikle mekanik bir takılma hissi yaşıyan hastalarda faydalı olmaktadır.
Dizilim Bozukluğunu Gidermeye Yönelik Osteotomi Ameliyatları
Diz eklemi iç ve dışta kalan kısım olmak üzere iki ana bölgeden oluşur. Kireçlenme çok büyük oranda daha fazla yük binen iç kısımdan başlar. Zaman içersinde kıkırdaktaki aşınma, dizin iç bölümüne daha fazla yük binmesine neden olur ve hastalık bu şekilde hızla ilerler. Açılanmanın çok fazla olmadığı orta dönem kireçlenme hastalarında, kemiklerin yeniden şekillendirilmesi ile ağırlık merkezinin tekrar dizin orta kısmına gelmesi sağlanabilir. Böylece mevcut şikayetler azaltılır ve hastalığın ilerlemesi de yavaşlatılır.
Protez Cerrahisi
İleri dönem kireçlenme (osteoartrit) hastalarında, hastaların şikayetleri diğer tedavi seçenekleriyle kontrol altına alınamıyorsa protez cerrahisi düşünülmelidir. Genellikle bu hastalar, sürekli ağrı kesici ilaç almak zorunda kalan, günlük yaşam konforu diz ağrısı nedeniyle bozulmuş, yürüme ve günlük işlerini yapmakta zorluk çeken hastalardır.
Diz ekleminin sadece iç kısmının etkilendiği nispeten erken dönem hastalarda, yarım tip dediğimiz protezler (unikondiler) tercih edilebilir. Böylece tam eklem protezine göre daha küçük bir cerrahi ile hastaların şikayetleri giderilir ve tam eklem protezi uygulama zamanı daha ileri evrelere ötelenebilir.
Diz protezi ameliyatları eklem hareketine çok erken izin vermesi, hastanın ameliyattan bir gün sonra üzerine yük verip yürüyebilmesi ve rehabilitasyonun daha kolay olası nedeniyle hastalar ve cerrahlar tarafından daha çok tercih edilmektedir. Hem yarım hem tam diz protezleri kliniğimizde başarı ile uygulanmaktadır.
