Pelteklik nedir?
Sözcüklerdeki sesli ve sessiz bileşimlerinin oluşturdukları ses karşıtlığı farklı dillerde farklı bir öneme sahiptir. Bu nedenle peltek söylenen sesler, konuşulan dile bağlı olarak değişir. Başka bir deyişle, bir dilde çocuklar daha çok "f" harfinde güçlük çekerken, bir başkasında en çok pelteklik sorunu yaratan ses, "s" sesi olabilir. Sözgelimi "s" harfi ele alınacak olursa, sesin doğru bir biçimde çıkarılabilmesi için dil, kenarları üst dişlere yaklaşacak biçimde yükselir, ucu üst ya da alttaki dişlerin arka yüzüne iyice yakınken hava dil ile dişler arasında kalan ortadaki ince kanaldan geçirilir.
Dil peltekliğinin çeşitli nedenleri bulunur bunlar:
Kısmi sağırlık işitme sorunu kaynaklı olup bu sorunun dile yansımış şeklidir.
Bademcik sorunundan ileri gelen burundan konuşma peltekliğin başka bir nedenidir.
Ağız ve diş yapısında bulunan herhangi bir sorun pelteklik için zemin hazırlar. Zemin hazırlar diyoruz çünkü ağız ya da diş yapısı bozuk olan herkes peltek konuşacak diye bir durum söz konusu değildir.
Ön dişlerin bulunmaması peltekliğin en sık yaşandığı durumlardandır.
Yarım damak hastalığı da bu sorunu doğurabilir.
Yetişkinlikte sonradan ortaya çıkan pelteklik durumu varsa bu da parkinson hastalığından kaynaklı olabilmektedir.
Pelteklik nasıl geçer?
Dilinizi nasıl konumlandırdığınıza dikkat edin. Pelteklik çoğu zaman dil itiminden kaynaklandığından, konuşurken dilinizin pozisyonunun nasıl olduğunu düşünün. Yutkunun; yutkunduğunuzda diliniz ön dişlerinizin arkasına dayanıyorsa, muhtemelen konuşurken de dilinizi bu şekilde konumlandırıyorsunuzdur, bu da peltekliğe sebep oluyordur. Dilinizi damağınıza ya da ağzınızın alt bölümüne bastırarak yutkunmayı deneyin. Bu uygulama, konuşurken dilinizin konumuyla ilgili daha dikkatli olmanızı sağlar.
Peltekliğinizin türünü belirleyin. Bunu belirlemeniz, kendi probleminize en uygun egzersizi bulmanıza yardımcı olacaktır. Pelteklik öndeyse, dil, konuşurken öndişlerin arasına kayar. Pelteklik yandaysa, sesler tükürükle karışık çıkar.
Dil konumlandırma alıştırmaları yapın. Konuşmayı düzeltmenin tek yolu yeni konuşma alışkanlıkları oluşturmak için egzersiz yapmaktır. Örneğin bu egzersizlerden biri dişlerinizi sıkıp, dişlerini göstererek gülümseyip dişlerinizin arasından hava itmektir. Bu egzersiz dili arkaya iter ve peltekliği kontrol altına alabilmek için konuşurken dilin hangi pozisyonda olması gerektiğini öğretir.
Bir ortodonti uzmanıyla görüşün. Peltekliğe sebep olan dilin yanlış yerleştirilmesi ortodontik bir sorunun göstergesi olabilir. Dişlerin hizasında problem varsa, ortodonti uzmanı konuşma bozukluğunuzu kalıcı olarak düzeltecek bir tedavi uygulayabilir. Bu büyük ihtimalle en pahalı çözüm olacaktır, ama aynı zaman en etkilisidir.
Bir konuşma terapistinden yardım alın. Peltekliğinize neyin sebep olduğunu anlamanız sorunun önüne geçmek için yapılabilecekler hakkında farkındalık sağlayacaksa da, konuşma terapistiniz pelteklikten tamamen kurtulmanız için size gerekli egzersiz ve araçlarla daha kalıcı çözümler sunacaktır.
