İyidere ilçesine bağlı Köşklü Köyü'nde bulunan ve eskiden Rumlar tarafından mısır ekmeği yapımında kullandıkları pileki taşını çıkarmak için oyarak oluşturduğu Pileki Mağarası 3 yıl önce ziyarete açıldı. Pandemi sürecinde kapalı olan ve Rize'de tek mağarası olma özelliğini taşıyan pileki mağarasını pandemi sonrası binlerce yerli ve yabancı turist ziyaret ediyor.
MAĞARAYI TURİZME KAZANDIRDIK
Pileki Mağarası ve restorant işletmecisi Şükür Rakıcı, "Bölgede eskiden Rumlar yaşıyordu. Bu mağara da bize Rumlar'dan kalmış. Mağaranın hikayesi 1900 'lü yıllarda başlamış. Rumlar buradan gittikten sonra bizim dedelerimiz buradan pileki taşını kazarak çıkarıyorlardı. O dönemde kap kacak yerine bu taşı işleyerek içinde yemek veya Mısır ekmeğini pişiriyorlardı. Volkanik özelliği olan bir taş. Isıya dayanıklı bir taş kolayca patlamıyor, ısıyı hapsederek koruma özelliği sağlıyor. Taş yumuşak olduğu için işlemesi kolay oluyor. Dışarıda ise oksijenle beraber taş sertleşiyor, bu durumda da kırılması da zor oluyor. O dönemde pileki taşı ihtiyaç olarak kullanılmaya başlanmış daha sonra ise taşlar çıkartılarak sahile getirilerek oradan da gemilere yurtdışına gönderilirdi. Belli bir zaman sonra taşın önemi kalmayınca mağara kullanılmamaya başlandı. Köşklü, Tarhana ve Çiftkil köyü sakinleri olarak pileki adı verilerek mağaraya sahip çıkmaya başlandı.15 yıl önce buradaki köylüler ve kaymakamlık tarafından mağara kontrol altına alındı. 3 yıl önce ise biz aile olarak buranın bakımı, temizliğini, ışıklandırılmasını yaparak İyidere Kaymakamlığının kontrolünde olup işletmeye başladık. Pileki mağarasını ziyarete gelenler hem bu taşı alma imkanları oldu hem de bu değeri görüp gezme imkanı oluşturuldu. Mağara 2 kattan oluşuyor. Alt kısımları şuan suyla dolduğu için oralara inilemiyor. Mağaranın turizme açılan bölgesi 350 metrekare bir alan. Fakat 3 kilometreden fazla açılmayan bölgemiz var" dedi.
" TARİH KOKAN BİR MAĞARA"
Rize'de yaşayan Kerim Ali Marap ise, "İyidere ilçesinde bulunan bu mağaraya ilk kez geldim. Mağaranın içini gezince ise çok etkilendim. Rehber arkadaşımız bizi bilgilendirdi. Mağaranın özellikleriyle birlikte buranın derin bir tarihi olduğunu anladık. Bölgede yaşayan vatandaşlarımızın ve Rize'ye gelen her turistin bu mağarayı görmesini, tarihi yaşamasını tavsiye ederim, "dedi
PİLEKİ MAĞARASI
İyidere İlçe merkezinden 3 km uzaklıkta bulunan İyidere Pileki Mağarası İyidere İlçesi Çiftlik Köyü sınırlarında yer alıyor. Karadeniz'e özgü hamsikoli (hamsili ekmek) ve mısır ekmeğini pişirmek için kullanılan pilekinin hammaddesinin çıkarılması ile oluşan yapay bir mağara özelliğini taşıyor.
PİLEKİ NEDİR?
Pileki taşı önce sacayağının üzerine konularak altına ateş yakılıp ısıtılmaktadır. Isıtıldıktan sonra büyük lahana yaprağı veya muz yaprağı ile kaplanarak hamsili ekmeğin ve mısır ekmeğinin hamuru içine konulmaktadır. Sacayağının üzerinden alınıp, üst kısmı sac ile örtülmektedir. Daha sonra ocağın içindeki kızgın külün içine gömülmektedir. Üzerinde de tekrar ateş yakılarak içindeki malzemenin pişirilmesi sağlanmaktadır. Pileki içinde buğday unu hamuru ile de ekmek pişirilmektedir. Pileki malzemesi özel bir taş olan, Karadeniz'e özgü bir mutfak gerecidir. Yuvarlak ve içi boşaltılmış çanak şeklindedir.
Pileki yapımında kullanılan bu özel taş İyidere İlçesi Çiftlikköy'deki Pileki Mağarasından çıkarılıp işleniyor. Binlerce yıldır yapılan bu işlem sonucunda Pileki Mağarası oluştu. Mağara girişte iki büyük mekândan sonrasında ise birçok tünelden meydana geldi. İçerisinde ise kuyular ve göller mevcut. Mağara ışıklandırılarak çeşitli düzenlemelerle ziyarete açıldı.
