Google, Yahoo, Microsoft veya istediğimiz başka bir internet devinden bedava elektronik posta hizmeti alıyoruz. Twitter'da aslan kesilip Facebook'ta racon kesiyoruz. Instagram'da fotoğrafçı, YouTube'da usta yönetmen oluyoruz. Whatsapp üzerinden yazılı ve görüntülü mesajlar ile konum gönderiyoruz. Düğün, tatil, doğum günü fotoğraf ve videolarımızı Facebook, Instagram veya YouTube hesabımızda bedava tutuyoruz. Sosyal medyada akıllara durgunluk veren yorumlar yapıyor, seviniyor, üzülüyoruz.
Peki kurduğumuz bedava dijital hayatın sponsoru kim? İnterneti evde, cepte bedava kullanmıyoruz ama bunca hizmeti bedava sunmak için gerekli para nereden bulunuyor? Bu dev şirketler hayır kurumu değil. Çoğu ABD'de halka açık şirket. Facebook'un kurucusu Mark Zuckerberg şirketin hisselerinin neredeyse tamamını eşiyle kurduğu vakfa bağışlasa da (bu da iyi bir algı yönetimi) şirket kar etmek zorunda.
106 MİLYAR DOLARLIK BİR GELİR
Şu bir gerçek ki, benim, sizin, arkadaşımın, eşimin, dostumun, halamın kısaca dijital dünyaya ait her kimliğin kişisel verilerini reklama ciro etmeyi çok iyi biliyorlar. Hatta güncel rakam söyleyelim; sadece 2017 ilk çeyreğinde Facebook'un dijital reklam geliri 9.16 milyar dolar. Google ise aynı dönemde 22.6 milyar dolarlık reklam geliri elde etmiş.
Toplam rakam isteyenlere onu da verelim. Dijital mecralarda ölçümleme konusunda uzman eMarketer'ın tahmini; Google, 2017 yılı sonunda yaklaşık 72.69 milyar dolar reklam geliri elde edecek. Buna karşılık Facebook'un reklam geliri 33.76 milyar doları bulacak. İki şirketin toplam 106.45 milyar dolar reklam geliri elde edeceği tahmin ediliyor.
Bu rakam yıllık toplam dijital reklam pazarının 46.4'ünü oluşturuyor. Yani 2017 yılında yapılan her dijital reklam harcamasının neredeyse yarısı bu iki internet devine gidiyor.
Büyük devlerin en büyük rakipleri ise Çin'de. Alibaba, Baidu ve Tencent gibi eticaret, arama motoru ve sosyal ağın dijital reklam geliri şimdilik toplam 35.82 milyar dolar civarında. Yani yaklaşık 250 milyar dolarlık dijital reklam ekonomisinden söz ediyoruz.
PEŞİNİZDE DİJİTAL KIRINTILAR
Takma isim kullansanız bile, sosyal medya hesabınızı korumak için telefon numaranızı verdiğiniz anda gerçek kişiye ulaşıyorlar. İnternet devleri en yakınlarınızın bilmediği sırları, beğendiğiniz yazı veya resimlerden, sıkça gittiğiniz yerleri konum bilgisinden elde ediyor. Çünkü yaptığınız her hareket, her tıklama, her beğenme ileekranda nereye baktığınız, ne kadar süre kaldığınızla dijital dünyaya ekmek kırıntısı gibi iz bırakıyorsunuz.
İnternet devleri, uygulamalar, internet siteleri hareketinizi takip ederek hedefi 12'den vuracak reklamı karşınıza çıkarıyor. Bazen bunu dijital dünyanızın kahramanı haline getirdiğiniz fenomen kılığında size sunuyor. Fenomenler sizin en çok sevdiğiniz kelimeleri sizin Google'lamanızdan biliyor. Yeni teknolojilerle yüzünüzü, parmak izinizi, sesinizi tanıyor. Hatta bir adım sonra ne isteyeceğinizi bile yapay zeka ile öğreniyor.
AB VERİ TOPLAYANDAN VERGİ PEŞİNDE
Avrupa Birliği'nde regülasyon otoritesi kurumlar, kişisel verilerin toplanmasını kurallara bağladığı gibi buradan elde edilen gelir konusunda teknoloji devlerini başıboş bırakmıyor. Gerektiğinde ceza kesiyor. Dijital değişimin yerleşik kültüre karşı olumsuz etkisi için tüm sanatsal ve kültürel fonlara teknoloji devlerinden eğitim konusunda destek alıyor. Türkiye'nin veri politikalarını takip etmek üzere sivil bir oluşum yaratması şart. 40 kişi Taksim Meydanı'nda toplanmadan istihbarat toplayan devlet kurumlarının 40 milyon kişinin toplandığı dijital platformlarla ilgili sosyal araştırma yapması şart. Hatta bu konuda üniversitelerde özel fonlar oluşturulabilir.
DİJİTAL ELLER CEBE
Telekom şirketleri daha çok müşteriye ulaşmak için genişbant ve performans isteyen internet devlerine dijital eller cebe diyecek. Veri avcılığı yaparak dijital reklam zengini olan teknoloji devlerine karşı çözüm bulmak isteyen telekom şirketleri 5G altyapısıyla paralı dijital otoban planı yapıyor.
Türk Telekom'un da üyesi olduğu Open Network Foundation aralarında Argela'nın bulunduğu teknoloji şirketlerinin katkısıyla 5G'yi internet servis şirketlerine paralı otobanlara çevirecek altyapı hazırlığı yapıyor. Yani genişbant için internet ve teknoloji devleri ya telekom operatörü satın alacak ya da yatırımlara ortak olacak. Yani balonlardan ücretsiz internet sunacak romantik hikayelerinin parçası olmak genişbant problemini çözmeyecek.
HAYATIMIZIN DİJİTAL PORTRESİ
Tanımadığınız birine telefon numaranızı vermezsiniz. Oysa kimlik bilginizi doğrulamak için telefon numaranızı kuzu kuzu veriyorsunuz.
Her seferinde şifre hatırlamak yerine parmak izinizi, gözünüzü ve yüzünüzü tanıyan teknolojilere güveniyorsunuz.
Mahremiyet kavramı tümüyle değişti. Bir nesil önce birini sevdiğinizi kimselere söyleyemeyecek kadar çekingendiniz. Şimdi Facebook veya Instagram'da ilişkinizi herkesle paylaşıyorsunuz.
Eviniz sizin için kaleden farksızdı. Ancak şimdi adresinizin bilinmesinden pek rahatsız değilsiniz.
Nereye gittiğinizi kimselere söylemezdiniz. Şimdi nerede tatil yaptığınızı, nerede yemek yemekten hoşlandığınızı davul zurnadan daha etkili şekilde duyuruyorsunuz.
Sizi öylesine tanıyan bir cihaz kullanıyorsunuz ki, sizi annenizden babanızdan, sevgilinizden, dostunuzdan iyi tanıyan bir asistanınız var.
