Sabırsız, tahammülsüz, hoşgörüsüz, hemen parlayan, okumayan bir topluma mı dönüştük? YouTube'ta tamamen masumca paylaşılan bir şarkının altına yazılan yorumlarda bile küfürlü kelimeler havada uçuşuyor. Yeni alışkanlıklar nedeniyle garipleştik. Telefonla yemeğe oturarak önce yanımızdakilere, paylaştıklarımızla da çevremize karşı bir nevi nezaketsiz davranışlarda bulunuyoruz. Hızla sinirlenen, en temel nezaket kurallarını unutan bir toplum olduk. Rakamlar da bunu kanıtlıyor. İnternette her yüz kişiden 71'i tehdide maruz kalıyor.
Aralarında Türkiye'nin de olduğu 14 ülkede gerçekleştirilen Dijital Nezaket Endeksi global anketinde, çevrimiçi davranışlar dikkate alınarak, kullanıcıların tutum ve algıları mercek altına alındı. Araştırma kapsamında yetişkin ve gençlerin farklı çevrimiçi etkileşimler üzerinden nezaket seviyeleri incelendi.
Avustralya, Belçika, Brezilya, Şili, Çin, Fransa, Almanya, Hindistan, Meksika, Rusya, Güney Afrika, Türkiye, İngiltere ve ABD'de gerçekleştirilen anket, gençlere (13-17 yaş arası) ve yetişkinlere (18-74 yaş arası) sorularak gerçekleştirildi. Araştırma kapsamında katılımcılara "Hangi çevrimiçi tehditler yaşadınız?", "Tehditler ne zaman, ne sıklıkta oluştu?", "Nasıl aksiyonlar aldınız?" gibi sorular soruldu ve dört başlık altında 17 çevrimiçi tehdit ölçüldü. Bu kategoriler davranışsal riskler, itibar zedeleyici riskler, kişisel hakların ihlali ve mahremiyet içerikli tehditler olarak belirlendi.
Küfür etmeyi seviyoruz
Dijital anket platformu Poltio'da yaptığım ankete katılan 409 kişiden yüzde 43.5'inin sosyal ağlarda, çok kez küfür ettiği ya da kendisine küfürlü söz kullanıldığı ortaya çıktı. Bu sonuç, neredeyse her iki kişiden birinin, sosyal ağlarda küfürlü sözlere yabancı olmadığını gösteriyor. Poltio platformundaki anket sorumuza, "Hiç küfür etmedim" yanıtını verenlerin oranı ise yüzde 29.6. Yani, her üç kişiden biri "Asla küfür etmem" diyerek, hiçbir koşulda nezaketini bozmadığını gösteriyor. Twitter ve Poltio platformunda anketi ayrı ayrı yaptım. Twitter'da takipçi platformumdaki insanların yüzde 70'ten fazlası, "Asla küfür etmem" derken, Poltio platformunda Türkiye ortalamasına daha yakın bir sonuç çıktı.
Trolleme öne çıktı
Anket sonuçlarına göre Türkiye'deki internet kullanıcılarının yüzde 71'i, en az bir defa çevrimiçi tehdide maruz kaldıklarını belirtiyor. Türkiye, davranışsal tehditler kategorisinde uluslararası ortalamanın üstünde bir sonuç sergilerken, itibar zedeleyici riskler, mahremiyet içerikli tehditler ve kişisel hakların ihlallerinde uluslararası ortalamalarda bir seyir gösterdi.
Ankette, davranışsal risk, en yaygın kategori olarak öne çıkarken, Türkiye, uluslararası ortalamadan 16 puan daha yüksek çıktı (yüzde 38'e karşın yüzde 54). Trolleme, (yüzde 44) davranışsal riskler arasında en yüksek ve en yaygın belirtilen vaka olarak öne çıktı.
Üç tehdit ürkütüyor
İnternette genç yaşlı herkesi etkileyen bir sindirme hareketi var. Kullanıcılar ciddi bir şekilde tehdide uğruyor. Gerçek hayatla internetin birbirinden farklı olduğunu düşünüyor. Böyle olunca pek çok kişi internet ortamında işlenen suçlar konusunda yeterli bilince sahip değil.
KİŞİSEL HAKLARIN İHLALİ
Bu kategoride istek dışı iletişim (yüzde 37), tüm tehditler arasında ikinci sırada yer alıyor. Nefret söylemlerinde ise Türkiye, uluslararası orandan (yüzde 15'e karşın yüzde 24) daha yüksek bir seviye ile dikkat çekiyor.
MAHREMİYET ODAKLI SALDIRILAR
Türkiye'deki kullanıcılar, uluslararası ortalama (yüzde 30) ile karşılaştırıldığında çevrimiçi ortamda mahremiyet içerikli tehditlere maruz kalma konusunda eşit bir oran gösterdi. İstek dışı cinsel içerikli mesajlaşma (alınan veya gönderilenler, yüzde 29) ve cinsel taciz (yüzde 18) en yaygın cinsel tehditler olarak öne çıkıyor.
İTİBAR ZEDELEYİCİ TEHDİTLER
İtibar zedeleyici riskler Türkiye'de internet kullanıcıları tarafından en fazla dile getirilen endişe olarak öne çıkıyor. Türkiye dışındaki araştırma sonuçlarında itibar zedeleyici riskler yüzde 47 olarak gösterilirken, Türkiye'de bu oran yüzde 56 olarak gerçekleşti. Bu kategoride, siber zorbalık ve sanal taciz en önemli kaygı sebepleri olarak belirtilirken ankete katılan kullanıcıların yüzde 46'sı siber zorbalığı en rahatsız edici tehdit olarak değerlendirdi.
Dijital Nezaket Endeksi
14 ülkede yürütülen ve kişilerin çevrimiçi davranışlar ve etkileşimler hakkındaki tutum ve algılarını inceleyen bir anketin sonucudur.