Akıllı telefon pilleri bu yıl tam bir baş belası oldu. Pil deposu veya şarj cihazı olmadan evden çıkamaz hale geldik. Peki pil sıkıntısı ne zaman bitecek? Bu önemli sorunu, uzman bir bilim adamına, Dr. Rıza Dervişoğlu'na sormak şart oldu. Dervişoğlu, Cambridge Üniversitesi'nde hocasıyla gelişimine imza attığı havalı pillerin, herkesin yaşadığı bu önemli problemi çözeceğini söylüyor.
Benim havalı pil diye adlandırdığım projeyi Dervişoğlu, bilimsel tanımıyla ifade ederek, lityum oksijen veya lityum hava pillerini, pil ömrünü bir iki haftaya çıkaracak teknoloji olarak anlatıyor. Ancak bu pillerin piyasaya çıkması, iyi ihtimalle 2020 yılını bulacak. Haksızlık da yapmayalım; araştırmacılar her yıl katlanarak artan pil sorununa çözüm geliştiriyorlar. Akıllı telefon, tablet ve bilgisayarların ekran çözünürlüğü, cihazları kullandığımız süre, uygulama ve anten sayısı sürekli artmasına rağmen pil ömrünün sabit kalması bile mucize.
DAHA İNCE DAHA HAFİF
Pil ömrünü uzatmanın yolu, cihazların, daha düşük enerji tüketmesini sağlamak da olabilir. Artık enerji tasarrufu ve güç tüketim optimizasyonu yazılımları pilin kendisinden daha maliyetli olmaya başladı. Çünkü aynı anda kontrol edilmesi gereken pek çok uygulama ve donanım var.
Yine de Dr. Dervişoğlu'na 90'ların sonunda şarjı bir haftaya varan telefonları anımsatarak, uzun ömürlü pillerin ne zaman geleceğini soruyorum. Dervişoğlu, şöyle açıklıyor: "Bizim laboratuvar çalışmasıyla ortaya çıkardığımız lityum hava pilleri ancak 5 ile 10 yıl arasında tüketiciye sunulabilir.
Bugün telefonlarda kullandığımız hızlı şarj edilebilen yeni nesil lityum iyon piller de benzer sürede geliştirilmişti. Lityum hava pilleri daha az yer kaplayacak ve daha yüksek kapasiteye sahip olacak." Bu açıklamaya göre, uzun ömürlü lityum hava pilleri kullanan mobil cihazların, daha ince ve daha hafif olacağını söyleyebiliriz."
Note 7'nin talihsizliği tasarımı olabilir mi?
Dervişoğlu'nu bulmuşken, Samsung Galaxy Note 7'nin yaşadığı talihsizliği de kendisine sorarak, ince tasarımının kafama takıldığını aktarıyorum. Dervişoğlu'nun bu konuya da yanıtı var:
"Biz bu duruma bir firmanın ürünüyle değil, lityum iyon pillerde ortaya çıkan sorun olarak bakıyoruz. Daha ince tasarım tek başına sorun olarak kabul edilemez.
İnce tasarım hızlı soğuma açısından faydalı da olabilir. Bu telefon özelinde söylemiyorum ama lityum iyon pillerde kullanılan yazılımda sorun olduğuna şahit oluyoruz. Yazılım sorunları genelde güncelleme ile çözülebiliyor. Bazen ısınma ve pil ömründeki sorun yazılım güncellemesi ile ortadan kaldırılıyor."
Isınma ve standart sorunu
Dr. Dervişoğlu, lityum iyon pillerde en büyük sorunun ısınma ve standartlar olduğunu da hatırlatarak, bu konuda da, "Genelde kullanılan kimyasal maddelerin ısınmaya sebep olacağını söyleyebilirim. Riskli olmasının sebebi hem yazılımsal hem de standartlık sorunu. Mesela, elektrikli kaykaylar yüksek pil kapasitesi dışında Çin'de hangi standartlarda üretildiği bilinmediği için risk taşıyor. Avrupa ve ABD'de de standartlar konusunda her şey çözülmüş değil. Her şey donanımsal da olmayabilir. Yazılımdan kaynaklanan sorunlarla da karşılaştık. Bu noktada ısınma problemini en iyi çözen firmanın Tesla olduğunu söyleyebilirim. Pilin sürekli aynı sıcaklıkta kalmasını sağlıyoruz" dedi.
Bilim insanından tavsiyeler
Dervişoğlu'ndan pil ömrü konusundaki tavsiyelerini almadan olmazdı. İşte bir bilim insanının tavsiyeleri: Pil ömrü uzasın diye tamamen bitirmek mantıklı değil. En iyisi yüzde 5 civarına gelince tekrar şarj etmek. Yüzde 100'e gelince fişten çekmek. Cihazı bir günden fazla şarjda bırakmayın, sorun yaşayabilirsiniz. Hızlı şarj edilen piller avantajlı. Verimlilik en önemli değer. Artık pek çok mobil cihaz hızlı şarj özelliğini destekliyor.
Hızlı şarjlı, yüksek kapasiteli cihazlar
Pil şişmanı telefonlar listemizin ilk sırasında Lenovo VIBE P1 var. 5000 mAh'lık bataryası ile adeta güç gösterisi yapan VIBE P1, 24W'lık hızlı şarj fonksiyonu ve güç tasarrufu özelliğiyle de dikkat çekiyor. Üstelik telefonunuzu tek tuşta güç tasarrufu moduna aldığınızda SMS, telefon görüşmesi ve saat gibi temel kullanımlar dışında tüm özellikleri kapatarak şarjınızın çok daha uzun süreler dayanmasını sağlayabiliyorsunuz. Diğer pil şişmanı telefon da Huawei Mate 9. Tamamen yeni süper şarj teknolojisi ile 4000 mAh yüksek yoğunluklu pili birleştiriyor. Huawei, gelişmiş güç tasarrufu teknolojisi ile 2 günden fazla kesintisiz kullanım olanağı veren bir pil ömrü artışı sağlıyor.
Dr. Rıza Dervişoğlu kimdir?
Boğaziçi Üniversitesi Kimya Bölümü'nde lisans ve yüksek lisansın ardından, ikinci yüksek lisansını da ABD'de Stony Brook Üniversitesi'nde yapan Dr. Rıza Dervişoğlu, Cambridge Üniversitesi'nde piller üzerine önemli araştırmalara imza attı. Türkiye'nin gurur duyacağı bilim adamlarından biri olan Dervişoğlu araştırmalarına Almanya'da ünlü Max Planck Biyofiziksel Kimya Enstitüsü'nde devam ediyor.