20 Ocak 2025... ABD'de ikinci Trump dönemi resmen başladı. Dünya yeni bir sürecin içine girmiş oldu. İlk döneminin (2016-2020) aksine çok daha güçlü bir konumda olan Trump hiç vakit kaybetmeden küresel sistemi yani 'kurulu düzeni' dağıtmaya başladı. BBC'nin 80 yaşındaki deneyimli Dış Haberler Editörü John Simpson hafta içerisinde bir yazı kaleme aldı. "Sovyetler'in Çekoslovakya'yı işgali, Paris ayaklanmaları, ABD'nin Vietnam işgali Tiananmen olayları, Berlin Duvarı'nın yıkılışı... Tüm bunlara şahit oldum. Ara sıra dünyanın köklü ve sarsıcı bir değişimden geçtiği yıllar olur. 2025'in de böyle olacağını düşünüyorum. Bunun ana nedeni elbette Donald Trump" dedi.
ÖNCE AMERİKA POLİTİKASI DEVREDE
Bu yorumdan yola çıkarak haberimizde ikinci Trump döneminin olası etkilerine odaklanalım dedik. Uluslararası ilişkilerde önceliği belli aslında; Atacağı tüm adımları Çin'e karşı hesaplıyor. Hatta Ukrayna savaşını bitirip Rusya'nın önünü açması bile buna bağlanıyor. Hedefi Pekin – Moskova hattını koparmak. Bu yeni döneme en ters köşe yakalananlar ise Avrupa ülkeleri oldu diyebiliriz. İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana 13 ABD başkanının hepsi Avrupa'yı Rusya'dan korumayı birinci vazife bilmişti. Ancak Trump için "önce Amerika" geliyor. Dolayısıyla ABD, Avrupa'yı yalnız bırakıyor diyebiliriz. Buna ek olarak birçok Avrupa ülkesi kendi içinde sayısız sorunla boğuşuyor. İşte bazı örnekler:
GÜVENSİZLİK DÖNEMİNE GEÇİLDİ
İngiltere: Siyasi istikrarsızlık var. Brexit'ten umduklarını bulamadılar. Ekonomik olarak toparlanmaya çalışıyorlar. Ukrayna düşerse Rusya'nın durdurulamayacağını savunuyorlar. Askeri kapasitelerinin savaşa hazır olmadığını düşünüyorlar. Fransa: Kısa bir önce hükümet sorunu vardı. Son 3 yılda 4 başbakan değişti. Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un liderliği sorgulanıyor. Almanya ile Avrupa'nın liderliği yarışındalar. Özellikle Afrika'da güç kaybındalar. Almanya: Ülke Soğuk Savaş dönemindeki siyasi kutuplaşma açısından adeta yine ikiye böldü. Aşırı sağcılar ve diğerleri... Geçtiğimiz günlerde seçime gittiler ve yeni koalisyon arayışları başladı. Ülke ekonomisini ABD'den bağımsız güçlendirmenin peşindeler. Avrupa Birliği: Lokomtif ülkeler Fransa ve Almanya'daki krizler Birliği zora sokuyor. Ayrıca özellikle savunma alanında ve RusyaÇin- ABD'ye karşı atılacak adımlarda birlik sağlayamadılar. İşte tüm bu yaşananlar doğrultusunda bir gruba göre her an İkinci Yalta Konferansı Masası kurulabilir. 4-11 Şubat 1945 tarihinde Yalta'da bir araya gelen İngiltere Başbakanı Winston Churchill, SSCB lideri Joseph Stalin ve ABD Başkanı Franklin D. Roosevelt, Avrupa'yı nüfuz sahalarına göre bölüşmüştü. Olası yeni masada kimlerin oturacağı ise henüz bilinmiyor...
1940 VE 50'LERDE NELER OLDU?
1945 – II. Dünya Savaşı sona erdi.
1945 – Yalta Konferansı.
1945 – Birleşmiş Milletler kuruldu.
1947 – Hindistan ve Pakistan'ın bağımsızlıklarını kazandğı yıl oldu.
1948 – İsrail kuruldu.
1949 – NATO kuruldu.
1949 –Mao Zedong liderliğinde Çin Halk Cumhuriyeti kuruldu.
1950-1953 – Kore Savaşı.
1955–– Varşova Paktı kuruldu.
1956–– Süveyş krizi patladı.
1960'LAR ÇOK HAREKETLİYDİ
1961 – Berlin Duvarı inşa edildi.
1962 – Küba Füze Krizi yaşandı.
1963 – ABD Başkanı Kennedy öldürüldü.
1965-1973 –Vietnam Savaşı.
1979 – İran İslam Devrimi gerçekleşti 1986 – Çernobil felaketi.
1989 – Berlin Duvarı yıkıldı.
1989 – Tiananmen Olayları yaşandı.
1991 – Sovyetler dağıldı, Soğuk Savaş bitti.
1991 – Körfez Savaşı çıktı.
1993 – Avrupa Birliği (AB) kuruldu.
2000'LERDEN SONRA OLANLAR
2001 – 11 Eylül.
2011 – Arap Baharı.
2019 – Kovid.
2022 – Ukrayna savaşı başladı.
2023 – Küresel çapta kriz başladı.
2023-2025 – Gazze soykırımı.
TÜRKİYE'NİN KÜRESEL ETKİ GÜCÜ ARTIYOR
Türkiye uzun bir süredir yeni dünya düzenine hazırlanıyor. Ankara tarafından sahada ve masada kararlı bir dış politika yürütülüyor. Dolayısıyla uzmanlara göre Türkiye bölgesel güçten küresel etki alanına doğru emin adımlarla ilerliyor.
Ortadoğu: Gazze'de ateşkesin sağlanmasında Türkiye kilit rol oynadı. Yeni Suriye'nin baş aktörü yine ülkemiz oldu.
Avrupa: Ukrayna savaşının bitirilmesinde gözler Ankara'nın üzerinde. Türkiye, Kiev ve Moskova ile yürüttüğü denge politikasının faydalarını görüyor. Avrupa'nın birçok alanda Türkiye ile ilişkileri güçlendirmenin yollarını arıyor.
Afrika: Somali-Etiyopya ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti- Ruanda krizlerinin çözümünde Türkiye arabulucu. Ayrıca Sudan'daki iç karışıklığın sona erdirilmesi için başvurulan ülke yine Türkiye oldu.
Orta Asya: Türk Devletleri Teşkilatı üyesi ülkelerle ilişkiler yakın tarihte hiç olmadığı kadar güçlü.
Asya: Başta Endonezya, Malezya, Pakistan, Bangladeş, Japonya, Güney Kore gibi ülkelerle ticari ve savunma işbirlikleri güçleniyor. Çin ile ticari bağlar kuvvetleniyor.
KATLİAM TEKNOLOJİLERİ
Tarihsel açıdan günümüzü ele alırken İsrail'in Gazze Şeridi'ndeki soykırımını kesinlikle unutmamalıyız. 7 Ekim 2023 – 19 0cak 2025 arası insanlık tarihine kapkara bir leke olarak geçti. Arkasına ABD ve Avrupa'nın tam desteğini alan İsrail, 60 binden fazla sivili katletti. Şimdilerde Filistinlileri topraklarından sürgün etmenin peşindeler. Soykırımı tecritle devam ettirecekler mi zaman gösterecek. Ama bu sürece dair tarihe bir de ABD merkezli teknoloji şirketlerinin İsrail'e katliamlarında verdikleri destekleri not olarak düşmek gerekiyor. İşgalci İsrail ordusuna Filistinlileri gözetlemeden takibe ya da bombalanacak adreslerden yüz tanıma teknolojisine kadar birçok destek verdiler. İşte Who Profits, Al Jazeera, +972, Middle East Eye gibi sitelerden derlediğimiz bazı veriler:
SOSYAL AĞLAR SANSÜR BATAKLIĞI
Instagram: İsrail propagandası paylaşımları öne çıkardı.
Facebook: Filistin destekçisi gönderileri engelledi.
X: İsrail karşıtı kullanıcıların hesapları bir bir askıya alındı.
YouTube: Tel Aviv'in yalanlarını ortaya koyan videoları arka plana itti.
Google: İsrail işgal ordusuyla 1.2 milyar dolarlık veri paylaşma anlaşması var.
Amazon: İsrail ordusuna verileri depolamaları için bulut sistemi sağladı.
Microsoft: Bombalama hedeflerini seçme programının bir parçası olarak kullanıldı.
OpenAI: İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten sonra yapay zeka kullanımı 200 kat arttı.
Netflix: Filistin temalı filmlerin yayından kaldırılmasıyla suçlandı.
İŞGAL TOPRAKLARINDA KONAKLAMA
Wikipedia: İsrail karşıtı içerik girmekle suçladığı editörleri işten çıkaracakları ortaya çıktı.
Airbnb: İşgal altındaki Filistin topraklarındaki yasa dışı yerleşimlerde kiralık mülk sunmaya devam ediyor.
Disney: Marvel Studios filmlerinde İsrail'lileri kahraman gibi gösteriyor.
IBM: İsrail'e anında destek açıkladı.
Nvidia: İsrail'deki milyar dolarlık yatırımlarını artıracaklarını duyurdu.
Intel: İsrail ile ticareti sürdürerek 25 milyar dolarlık çip yatırımı yaptı.
Hewlett Packard: İşgal ordusuna teknolojik destek sağlıyor.
Silikon Vadisi: Özetle ABD'nin teknoloji merkezi İsrailli firmalara her türlü teknik donanım ve yazılım desteğini tereddütsüz veriyor. bağlar kuvvetleniyor.
