Tam anlamıyla zor bir yılı geride bırakıyoruz. Gazze hâlâ soykırım altında. Katil İsrail'in Ortadoğu'yu ateşe atma riski sürüyor. Ukrayna savaşı durdurulmazsa her an Avrupa'ya yayılabilir. Sudan'da yaşanan tarihin en büyük kıtlık krizi önlenemedi. Küresel ekonomi bir türlü dengeye giremedi. ABD'de başlamasından korkulan olası kuş gribi pandemisi... 2024 seni çok iyi anmayacağız. 2025 ise adeta beklentiler yılı olacak. Sağlıktan teknolojiye ya da ekonomiden savaşlara kadar birçok alanda olacaklar insanlık için kilit önemde olacak. Uluslararası ilişkilerde dünyanın gözü birçok konuda Türkiye üzerinde olacak. Haberimizde yeni yılda nelerin beklendiğini derledik. Detaylara Türkiye ile başlayalım.
KİLİT ARABULUCULUKLARDA ANKARA ÖN PLANDA OLACAK
- İsrail'in Gazze soykırımı 7 Ekim 2023'ten beri sürüyor. ABD Başkanı Joe Biden, 26 Kasım'da Lübnan'daki ateşkesi duyurduğu konuşmasında "Gazze'deki ateşkes için de Türkiye ile birlikte çalışacağız" demişti. Şimdilerde katil İsrail'in yöneticileri de ateşkese yaklaşıldığını dile getiriyor.
Gazze katliamlarının bitmesi için yeni yılda Türkiye'ye yine çok görev düşecek.
- Gelelim ikinci kanayan yaramıza: Sudan. Halihazırda dünyanın gördüğü en büyük kıtlık yaşanıyor. Ülkede iç savaş hakim. Sudan'daki milyonların umudu da Türkiye... Sudan Dışişleri Bakanı Ali Yusuf, hafta içi "Cumhurbaşkanı Erdoğan liderliğindeki Türkiye, Sudan halkına cömert bir duruş sergiledi" dedi.
- Ankara geçtiğimiz günlerde Etiyopya ile Somali arasında başarılı bir arabuluculuğa imza attı.
Türkiye şimdi de Sudan ile Birleşik Arap Emirlikleri arasındaki sorunları çözmek için devrede. Sudanlı Bakan Yusuf, bu konu hakkında da "Tecrübeli lider Erdoğan'ın önerisi de dahil olmak üzere, girişimlerin başarılı olacağını umuyoruz" dedi.
- Yeni Suriye'nin geleceği adeta Türkiye'ye emanet. Birleşmiş Milletler, Avrupa Birliği ya da ABD... Hepsi Ankara'nın atacağı adımların belirleyici olacağını kabul ediyor.
- Rusya-Ukrayna savaşının bitirilmesi için Türkiye'nin yine önemli rol oynayacağına kesin gözüyle bakılıyor.
- Türk diplomatik temsil ağı, 261 diplomatik ve konsüler misyonla dünya çapında ilk üç ülke arasında... Dolayısıyla dünya medyasında da "Türkiye kilit arabuluculukları üstlenmeye devam edecek" deniliyor.
KÜRESEL EKONOMİDE GÖZLER KRİPTO PARALARDA
Pandemiden beri küresel piyasalar bir türlü dengesini bulamadı. Yeni yılda ekonomide gözler hiç şüphesiz Trump'ın Çin'e karşı atacağı vergi adımlarında olacak. Trump ilk dönemindeki gibi yeni bir ticaret savaşı başlatırsa bu kez diğer ülkeler kendi çıkış yollarını aramaya girebilir. Ancak diğer bir beklenti daha var: ABD, Rusya'ya desteğini kesmesi karşılığında Çin ile yeni bir vergi savaşına girmez. Çin bunu kabul ederse ABD'nin Tayvan'a verdiği desteği azaltması bile gündemde... Ekonomi alanında ayrıca Trump ve danışmanı Elon Musk'ın kripto paralar için alacağı kararlar da geleceğe yön verecek.
İSRAİL ARTIK CEZASINI ÇEKSİN!
Birlemiş Milletler, İnsan Hakları İzleme Örgütü, Sınır Tanımayan Doktorlar, Euro- Med, Uluslararası Af Örgütü... İsrail'in Gazze'de soykırım ve etnik temizlik yaptığını belgelemeyen kurum kalmadı. Uluslararası Ceza Mahkemesi de İsrail Başbakanı Netanyahu hakkında tutuklama kararı çıkardı. Dolayısıyla 2025 yılında dünyanın dört bir yanındaki vicdanlı seslerin beklentisi İsrail'in en sonunda işlediği tüm savaş suçlarının cezasını çekmesi olacak.
YAPAY ZEKAYA SINIR KAPIDA
ÇİN ARTIK SAHNEYE ÇIKABİLİR
Yeni yılda Çin'e dair beklentiler çok yüksek olacak. Birinci Trump dönemi vergi savaşlarıyla geçmişti. Ancak Pekin bu kez gerçek bir savaşa da girişebilir. Çin'in Tayvan'a saldırıp saldırmayacağı en büyük merak konusu. Olası bir saldırı Çin'i otomatik olarak küresel sistemde başat aktörlerden biri haline getirecek. Bu arada Çin ile Filipinler'in arası 2024 çok sıkıntılı geçti. Bu kriz de 2025'te büyüyebilir.
UKRAYNA SAVAŞINDA DÖRT ENDİŞE
Şubat 2022... Rusya, Ukrayna'ya saldırarak Sovyetlerin çöküşü (1991) hatta İkinci Dünya Savaşı'ndan (1945) sonra kurulan uluslararası ilişkiler sistematiğini altüst etti. Ancak genel algıya rağmen Rusya, Ukrayna'da istediği zaferi bir türlü elde edemedi.
İşte 2025 yılı bu savaş açısında kilit önemde olacak. Ukrayna'ya sınırsız destek veren Avrupa yoruldu. Trump da ABD'nin daha fazla destek vermemesinden yana. Rusya'nın da sahadaki gücü za- yıflıyor. Bu nedenle olası barış Avrupa'nın geleceğini belirleyecek. Avrupa'nın endişesi şunlar:
1- Rusya istediğinden fazlasını alırsa durmayacak.
2- Rusya yenilmiş hissederse, intikam saldırıları yapabilir.
3- Olası anlaşmada ABD belirleyici olursa, Avrupa iplerini daha fazla kaybedebilir.
4- Barış olmazsa NATO ile Rusya karşı karşıya gelebilir.
SURİYE'NİN HUZURU BÖLGENİN HUZURU
2025 hiç şüphesiz Suriye'nin geleceği açısından fazlasıyla önemli. Esad'ı deviren yeni yönetimin Suriye'ye getireceği huzur ortamı bölgenin selameti açısından kilit rolde. Yeni Suriye'nin geleceği noktasında da dünyanın gözü Türkiye'ye çevrilmiş durumda.
Şu ana kadar Ankara ile Şam ortak dili kullanıyor.
İki ülke arasında oluşturacak güçlü bağlar Ortadoğu'daki birçok statükoyu yeniden şekillendirebilir.
AVRUPA KRİZLERİN EŞİĞİNDE
Avrupa kıtasında Fransa ve Almanya başta olmak üzere birçok ülkede siyasi ve ekonomik krizler var. Bunlara ek olarak Ukrayna savaşı, aşırı sağın yükselişi, nüfusun düşüşü, Avrupa Birliği içerisinde ortak savunma stratejilerin geliştirilememesi gibi sorunlar mevcut. Yani 2025'te Avrupa'nın geleceği belli olabilir. İngiltere ise 2025'te yoluna ABD ile mi yoksa Avrupa ile mi devam edip etmeyeceğine karar vermek zorunda kalabilir.
TEKNOLOJİ SAVAŞI KIZIŞACAK
- Türkiye savunma sanayisindeki atılımında zirveyi ne kadar daha yaklaşacak?
- ABD'li GAMA Gezegeni (Google, Apple, Meta, Amazon) ile Çinli BATH Gezegeni (Baidu, Alibaba, Tencent, Huwai) arasındaki rekabette öne olacak?
- ABD'li Tesla mı, Avrupa devleri mi, yoksa Çinli elektrikli araçlar mı? Pazarın yeni lideri kim olacak?
- Google ile ChatGPT yarışını kim kazanacak?
- Şubat 2025'te Paris'te düzenlenecek zirvede yapay zeka alanındaki etik ilkeler belirlenecek mi?
DEVAM FİLMLERİ GENELDE DAHA KÖTÜ OLUR
ABD'nin seçilmiş başkanı Donald Trump, 20 Ocak'ta görevine başlayacak.
İlk döneminde (2016-2020) sürekli engellemelerle boğuştu. Ancak şimdi hiç olmadığı kadar güçlü. Economist dergisi "Devam filmleri genelde daha kötü olur" yorumunda bulundu.
Gözler Trump'ın üzerinde olacak:
1- ABD ekonomisi güçlendirebilecek mi?
2- İsrail'in Gazze Şeridi'ndeki soykırımını sonlandırabilecek mi?
3- Ukrayna savaşını bitirecek mi?
4- Suriye'den ABD askerlerini çekecek mi?
5- Ülkesinde göçmenleri sınır dışı edecek mi?
6- Askeri ve ekonomik olarak Çin'i baskı altına alacak mı?
7- Kanada, Meksika, Grönland, Panama Kanalı'nı ABD topraklarına katacak mı?
8- Rusya'ya karşı Avrupa ülkelerini bu kez yalnız bırakacak mı?
9- Kuzey Kore adım adım nükleer silaha yaklaşıyor.
İlk döneminde etkili olmuştu, bakalım Trump bu kez Kuzey Kore lideri Kim Jong-un'u durdurabilecek mi?
KANSERE SONUNDA ÇÖZÜM BULUNABİLİR
1- Türkiye kökenli Prof. Dr.
Uğur Şahin ve Dr. Özlem Türeci beklenen kanser aşılarını 2025'te açıklayabilir.
2- Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, "Kanser aşısı üretmeye yaklaştık" demişti. Rusya'dan dünyaya bir sürpriz açıklaması gelir mi?
3- Kanser teşhislerinde büyük avantajlar sunmaya başlayan yapay zeka insanlığa daha fazla neler katacak?
4- Kişiselleştirilmiş tedavilerde hangi ilerlemeler sağlanacak?
5- Cenevre'de mayıs ayında düzenlenecek Dünya Sağlık Asamblesi'nde Pandemi Anlaşması'na varılacak mı? Bir sonraki pandemi ABD'deki kuş gribi olabilir.
