İnsanlık, son dönemde büyük bir tehlikeyle karşı karşıya. Bu tehlikenin adı dijital bağımlılık! İnternetin hızla yaygınlaştığı günümüzde, dijital platformlar, insanlığı adeta esir almış durumda. Dünyanın bütün ülkeleri, dijital bağımlılık konusunda bir çıkış yolu aramakta. Doğru bir kullanım ve iyi bir medya okur yazarlığı eğitimiyle, insanlığın faydasına olacak olan sosyal medya platformları bugün gelinen noktada, özellikle gençlerin zihin ve ruh dünyalarına onulmaz yaralar oluşturmakta. Dijital platformların, ulus devletlerin geleceğini tehdit etmeye başladığı bir noktada, birçok ülke gençlerini korumak için yerinde ve olması gereken adımları atmakta. Türkiye'de, kendi geleceği olan gençlerini korumak ve dijital medya platformlarının doğru kullanımını sağlamak amacıyla, 13 yaş altına sosyal medya kısıtlaması getirmek için akademik ağırlıklı bir çalışma yürütülüyor. Biz de söz konusu çalışmanın neleri kapsadığını işin uzmanına sorduk. Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Görsel İletişim Tasarımı Anabilim Dalı Başkanı ve Dijital Medya Uzmanı Prof. Dr. Ali Murat Kırık ile söz konusu çalışmanın ayrıntılarını konuştuk.
ÇEVRİM İÇİ RİSKLERE KARŞI ÖNLEMLER
"Türkiye'de 13 yaş altına sosyal medya yasağı getirilmesi yönünde önemli bir adım atılıyor. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) ile Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'nın ortak çalışması, çocukların sosyal medya platformlarının olası zararlarından korunmasını amaçlıyor. Özellikle 5651 sayılı İnternet Kanunu'nda yapılacak düzenleme ile 13 yaş altındaki çocukların sosyal medya ve sosyal ağlara erişimi yasaklanacak. Bu yasağın, çocukları dijital bağımlılıktan ve çevrim içi risklerden koruma hedefiyle hazırlandığı ifade ediliyor."
Prof. Dr. Ali Murat Kırık
DİJİTAL GÜVENLİK HEDEFLENİYOR
"Bu düzenleme, çocukların akıllı telefon ve sosyal medya kullanımını sınırlayarak gelişimlerini destekleyecek alternatif yöntemler sunmayı amaçlıyor. Dünyada birçok örneği bulunan bu tür yasaklar, genellikle çocukların akıllı cihazları yalnızca belirli saatlerde veya ebeveyn kontrolünde kullanmasına olanak tanıyor. Ayrıca, sosyal medya platformlarının yaş sınırı belirlemesi de çocukların dijital güvenliğini sağlamayı hedefleyen adımlardan biri."
DÜNYADA BİRÇOK ÜLKE UYGULUYOR
Çin'de 16 yaş altındaki çocukların sosyal medya hesabı açması velilerinin onayıyla mümkün. Ülkede saat 22.00-06.00 arasında mobil cihazlara giriş ve internet erişimi de yasak.
ABD'de bazı eyaletlerde 14 yaş altındakilere sosyal medya kullanımının yasaklandığı kanun maddesi onaylandı. Söz konusu yasa 2025'ten itibaren yürürlüğe girecek.
Fransa'da 15 yaş altındaki gençlerin dijital platformlara girebilmesi velilerinin iznine bağlı.
Güney Kore'de sert önlemler mevcut. 16 yaş altındaki çocuklar için gece 24.00-06.00 arasında çevrim içi oyun oynaması yasak.
İngiltere de gençliğini korumak için çeşitli kısıtlamalara gitmiş durumda. Ülkede 13 yaş altındakilerin çevrim içi platformlarda hesap açmaları ebeveyn iznine bağlı. Aynı zamanda oldukça sınırlı.
Rusya'da da katı kurallar mevcut. Rusya'da 13 yaş altındakilerin internet mecralarında hesap açmaları sınırlı.
İtalya'da ekran bağımlılığının önüne geçmek için çeşitli kısıtlamalar uyguluyor. 14 yaş altındakilerin cep telefonu sahibi olması ve 16 yaş altındakilerin sosyal mecralarda profil açması yasak.
Avustralya'da 14 yaş altı için sosyal medya yasağı var. Yasağa uymayanlara ciddi cezalar, yaptırımlar uygulanıyor. 16 yaş için yasa çalışması yapılıyor.
Yunanistan çocukların sosyal medya kullanımıyla ilgili çalışma yürütüyor.
İrlanda'da da 16 yaş altındakilerin akıllı telefon kullanımının tamamen yasaklanması tartışılıyor.
ANNE BABADAN İZİNSİZ SOSYAL MEDYAYA GİREMİYOR
"Dünyadaki uygulamalara baktığımızda, bu tür düzenlemelerin olumlu sonuçlar doğurabildiğini görüyoruz. Örneğin Çin'de 16 yaş altındaki çocuklar ebeveyn izni olmadan sosyal medya hesabı açamıyor ve belirli saatlerde internet erişimi tamamen kısıtlanıyor. Fransa, Avustralya ve İtalya gibi ülkelerde de yaş sınırına uymayanlara ciddi yaptırımlar uygulanıyor. Türkiye'de bu yasağın kapsamı henüz netleşmese de, uygulamanın sosyal medya platformları ve akıllı cihazlar için özel düzenlemeler içereceği düşünülüyor."
ÇOCUK HAKLARI AÇISINDAN ÖNEMLİ
"Çocukların çevrim içi etkinliklerini güvence altına alacak ve onlara daha sağlıklı bir dijital alan sunacak bu tür adımlar, çocuk haklarının korunması açısından da oldukça önemli. Yasak getirilmiyor, dünyanın birçok gelişmiş ülkesinde olduğu gibi, gençler ve çocuklar, dijital tehditlere, siber zorbalığa ve çevirm içi risklere karşı korunmaya çalışılıyor. Baktığınız zaman dünyanın birçok ülkesinde benzer yasalar uygulanıyor."
