Avrupa, Ortadoğu, Afrika, Asya-Okyanusya ve Amerika... Dünya için bir ilk yaşanıyor. Tarihte ilk kez tüm bölgelerde silah harcamaları arttı. Üstelik rekor seviyelerde. İsveç merkezli düşünce kuruluşu Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI) hafta içinde geleneksel raporunu açıkladı. 2023 yılındaki silah harcamaları ortaya kondu. Buna göre küresel askeri harcamalarda rekor kırıldı. Haberimizde raporun detaylarını ve silah piyasasında yaşananları ele aldık:
KÖTÜ TREND SÜRECEK
SIPRI kuruluşu 1949'dan beri askeri harcamaları gözlemliyor. 2023 verileri şimdiye kadar kaydedilen en yüksek rakamlar oldu.
2023 küresel askeri harcamaları 2 trilyon 443 milyar doları geçti.
Ülkelerin silahlanması 9 yıldır ardı ardına yükseliyor. Uzmanlara göre bu kötü trend sürecek.
Bunun arkasında sıcak çatışmalar ve savaş korkusu var.
Halihazırda İsrail'in Gazze Şeridi'ndeki soykırımı ve Rusya – Ukrayna savaşı sürüyor. Gözler bir yandan Çin'in Tayvan'a müdahalede bulunup bulunmayacağı.
Bu üç noktaya baktığımızda ABD'yi görüyoruz. Detaylarını haberimizin devamında vereceğiz.
TEK BAŞINA YETİYOR
Bir yandan ülkeleri silaha boğan ABD, diğer taraftan kendisi için de rekor seviyede askeri harcama yapıyor.
SIPRI'nin verilerine göre ABD'nin harcamalarının 2023'te 916 milyar dolar oldu. Bu rakam, en çok askeri harcama yapan diğer 9 ülkenin toplamından daha yüksek oldu.
Çin geçen yıl 296 milyar dolarlık harcama ile ABD'nin ardından listenin ikinci sırasında yer aldı.
Dünyada en çok silah ihraç eden ülke de ABD.
BATI ENDİŞELİ: TÜRKİYE BAĞIMSIZLAŞIYOR
Türkiye, açıklanan verilere göre en çok silah harcaması yapan ülkeler sıralamasında 15,8 milyar dolar ile 22'nci sırada bulunuyor. Batı medyası son zamanlarda özellikle Türkiye'nin savunma sanayisinde dışa bağımlılığından kurtulmaya başladığına vurgu yapılıyor. İşte son zamanlarda dış basında konu hakkında çıkan bazı haberler:
Almanya / Die Welt gazetesi: Anka III'ün fotoğrafı ve "Türkiye'nin kendine yeterlilik planında bir sonraki kilometre taşı" başlığıyla verilen haberde "Türkiye tamamen bağımsız bir savunma stratejisi yürütüyor" denildi.
ABD / CNBC: Haberde "Türkiye'nin hızla büyüyen savunma sanayisi, küresel nüfuzunu artırıyor" başlığı atıldı.
Yunanistan / Kathimerini: KAAN'ın ilk uçuş haberini "Batı ve ABD silah sistemlerine bağımlılık derecesini azaltacak" yorumuyla verdi.
Fransa / Le Figaro: "Türkiye dünya gücü olma eğiliminde" dedi.
DONDURUCUDA BEKLETİLEN SORUNLAR ORTAYA ÇIKIYOR
1945 yılının Şubat ayı... Kırım yarımadasındaki Sovyet tatil kenti Yalta... Dönemin ABD Başkanı Franklin Roosevelt, İngiltere Başbakanı Winston Churchill ve Sovyet lideri Joseph Stalin bir arada. Dünyayı yeniden şekillendirmişlerdi.
1991 yılının Aralık ayı... Sovyetler Birliği'nin çöküşü ile yine yeni bir düzenin içine girildi. Ancak tek kutuplu ABD dönemiyle birlikte dünyanın dört bir yanındaki bölgesel sorunlar dondurucuya atıldı.
2014 yılının Mart ayı... Rusya, Kırım'ı ilhak etti.
2022 yılının Şubat ayı... Rusya bu kez Ukrayna'ya saldırdı. İşte bu son olaydan sonra dünya yeni bir dünya düzeninin içine resmen girdi. Yeni düzen denkleminde bu kez Çin de var. Sancılı süreç daha devam edecek gibi duruyor. Yani yenidünya düzeni kurulmadan önce silahlanma yarışında daha çok rekorlar kırılabilir...
ASYA DİKEN ÜSTÜNDE
Savaş korkusunun en yoğun olduğu bölgelerden biri de Asya. Öncelikli olarak Çin – Tayvan gerilimi tansiyonu zirvede tutuyor. Pekin yönetimi, ABD'nin Tayvan'a silah desteğinden oldukça rahatsız. Beyaz Saray daha birkaç gün önce Tayvan'a 8 milyar dolarlık daha yardımı onayladı. Çin kendi toprağı olduğunu iddia ettiği Tayvan'a askeri seçeneklerin ihtimal dışı olmadığını açıkça söylüyor. Bölgede Pakistan – Hindistan arasındaki krizler de yeniden ısıtılıyor. Düşman kardeşler Güney Kore – Kuzey Kore'nin bitmeyen gerilimlerini de unutmamak gerekiyor ve ABD bir yandan da Çin'in komşularını silahlandırıyor. Özellikle de rekor seviyelerle Japonya'yı. Asya'daki silahlanma yarışını SIPRI raporundaki verilerden anlamak mümkün: 2019 - 2023 arasındaki küresel silah transferlerinin yüzde 37'si Asya'ya gerçekleştirildi. Hindistan son zamanlarda dünyada en fazla silah satın alan ülke oluyor.
AVRUPA SİLAHLANMAYI HIZLANDIRDI
Avrupa, Soğuk Savaş'tan beri en gergin günlerini yaşıyor. Hatta silahlanma oranı o dönemi bile geride bıraktı. İki yıldır süren Ukrayna savaşının yayılma riski her geçen gün artıyor. Rusya, Ukrayna'da savaşı ABD'nin başlattığını savunuyor. ABD ise Rusya'yı, çatışmayı Avrupa'ya yayma girişiminde olmakla suçluyor. Neticede Rusya'nın Ukrayna'ya saldırmasının ardından ABD başta Kiev yönetimi olmak üzere Almanya, Fransa, İngiltere'nin yanı sıra Polonya, Hollanda, İsveç gibi çok sayıda ülkeyi de silaha boğuyor. Nitekim Ukrayna'nın askeri harcamaları, 64,8 milyar dolarla SIPRI kayıtlarındaki en yüksek yıllık harcama olarak hesaplandı ve yüzde 51 artış gösterdi. SIPRI yetkilileri Avrupa'daki silahlanmanın Rusya'nın 2014'te Kırım'ı ilhak etmesinden bu yana her yıl artarak devam ettiğini söylüyor.
12 BİN 512 NÜKLEER SAVAŞ BAŞLIĞI VAR
Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsünün (SIPRI) 2023 raporuna göre, dünyada 12 bin 512 nükleer savaş başlığı bulunuyor.
Rusya'nın 5 bin 889, ABD'nin 5 bin 244, Çin'in 410, Fransa'nın 290, İngiltere'nin 225, Pakistan'ın 170, Hindistan'ın 164, İsrail'in 90, Kuzey Kore'nin ise tahminlere göre 30 nükleer savaş başlığı bulunuyor.
Nükleer silahlara en çok yatırımı ABD yapıyor.
Ülkelerin bu alanda yaptıkları yatırım son yıllarda 82 milyar doları geçti.
İsrail'in nükleer silahlarına dair ise herhangi bir bilgi açıklanmıyor.
WASHİNGTON'DAN İSRAİL'E 300 MİLYAR DOLAR
Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü'nün raporunda silah harcamalarının rekor kırdığı bir bölge de Orta Doğu oldu. Bunun arkasında yatan faktör belli: İsrail'in Gazze Şeridi'ndeki soykırımı. 7 Ekim 2023'ten bu yana ABD, İsrail'e milyarlarca dolarlık yardım akıttı. Dolayısıyla Washington yönetimi için 'soykırım finansörü' diyebiliriz. ABD'nin 1948 yani İsrail'in kurulmasından bu yana ise Tel Aviv'e 300 milyar dolarlık askeri destek sağladığı hesaplandı. Tabii bunlar bilinenler. Bir de katliam ortaklığının arka planı var. Washington Post gazetesine göre örneğin ABD, 7 Ekim'den beri İsrail'e en az 100 kez gizlice silah sattı. Bunlara ek olarak bir de ABD'nin İsrail'de milyarlarca dolar değerinde silahın bulunduğu gizli silah depoları da var. Orta Doğu ülkelerinin silah ithalatının çoğunluğu ABD (yüzde 52) tarafından sağlanıyor. Gazze Şeridi'nde 35 binden den fazla Filistinliyi katleden İsrail'in silah ithalatının yüzde 69'unu ABD gerçekleştiriyor.
EN ÇOK ASKERİ HARCAMA YAPAN 10 ÜLKE
Milyar dolar
1 ABD: 916
2 Çin: 296
3 Rusya: 109
4 Hindistan: 83.6
5 Suudi Arabistan: 75.8
6 Birleşik Krallık: 74.9
7 Almanya: 66.8
8 Ukrayna: 64.8
9 Fransa: 61.3
10 Japonya: 50.32
