Fransız Senatosu, 15 yaş altı kullanıcıların sosyal medya platformlarına kaydolmasını ve kullanmasını veli iznine tabi tutan tasarıyı kabul etti. Daha önce ABD'de 13 yaş altı için yasak getirilmişti. Hatta şimdi Avrupa'nın diğer ülkelerinde de benzer kararlar çıkması bekleniyor. Peki, ne oldu da sosyal platformlarına karşı Avrupa ve ABD'den art arda yasaklar geliyor? Çünkü bu mecralarda suç oranları yükseldi. Özellikle bundan en büyük zararı çocuklar alıyor. Ebeveynlerin bilinçsiz paylaşımı, çocukların fotoğraf ve bilgilerinin porno sitelerine düşmesine sebep oluyor. Sosyal ağlarda pedofili ve kötü niyetli kullanıcılar volta atıyor. Hepsi ağlarına çocukları düşürmeyi planlıyor.
Ancak, tüm bunlar bilinmesine rağmen sosyal platformlar hiçbir önlem almıyor. Tepkilere kör, sağır ve dilsiz kalmayı tercih ediyorlar.
Çünkü içerik ve reklamlarla çocuklar üzerinden ciddi paralar kazanıyorlar.
En büyük kazanç kapıları olan çocukları istismar etmekte hiçbir sakınca görmüyorlar. Şimdi birçok ülke buna dur dedi. Bu bir yasak değil, gereklilik!
Biz de tüm detayları Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi, Görsel İletişim Tasarım Anabilim Dalı Başkanı Ali Murat Kırık ile konuştuk.
- Fransa bu noktaya gelene kadar, nasıl bir süreçten geçti? Nasıl tehlikeler görüldü?
- Fransız Senatosunun bu kararı, çocukların çevrimiçi ortamda karşılaşabilecekleri potansiyel tehlikeleri azaltmayı hedeflemektedir. Bu karar, yerinde ve doğru bir adım ve tüm dünyaya etki edecektir. Zira çocuklar sosyal medyada maruz kaldığı tehlikeler arasında siber zorbalık, kişisel bilgilerin kötüye kullanımı, çevrimiçi taciz, uygunsuz içeriklere maruz kalma ve bağımlılık yer almaktadır.
Çocuklar, bilinçsizce paylaşılan kişisel bilgilerin istismar edilmesiyle karşı karşıya kalabilirler. Ayrıca, sanal ortamda yapılan taciz ve zorbalık da ciddi psikolojik sonuçlar doğurabilir.
- Çocukların göreceği zarar, sosyal ağ devlerinin pek de umurunda olmuyor. Çocuklar nasıl bir pasta sunuyor ki, onları bilerek böyle bir çukura itebiliyorlar? Bu durumun arka yüzünü bizlere anlatabilir misiniz? Çocuklarımız nasıl iştah kabartan birer av onlar için?
- Üzülerek söylemek gerekir ki sosyal medya şirketleri çoğu zaman gelir elde etme odaklı bir faaliyet yürütüyor. Hatırlanacağı üzere İrlanda Veri Koruma Komisyonu, sosyal medya platformu Instagram'a çocuklara ait verilerle ilgili ihlallerden dolayı 405 milyon euro ceza verdiğini açıklamıştı. Sosyal medya mecraları özellikle çocukların zarar göreceğine dair kaygıları yeterince önemsememektedir. Zira çocukların platformlara çekilme ve aktif kullanıcılar haline getirilme çabaları bulunmaktadır. Çocuklar, reklamlar ve gelir açısından değerli bir hedef kitle olarak görüldüklerinden bu platformlarda daha fazla zaman geçirmeye teşvik edilmektedir. Ayrıca, çocukların verileri toplanarak hedefleme amacıyla kullanılır ve reklamlar onlara özelleştirilmiş şekilde sunulur. Bağımlılık ve kullanıcı sayısının artırılması da önemli bir hedef olarak kabul edilir. Dolayısıyla, çocuklar platformlara çekilerek, daha fazla içerik tüketmeleri ve reklamlara maruz kalmaları sağlanır. Bu durumda çocuklar, platformlar için bir av haline gelebilir. Buna ek olarak çocuk istismarcıları artık sadece gerçek hayattaki çocukları hedef almıyor, dijital ortamda da istismar etme yoluna giderek artıyorlar. Siber saldırganlar, çocuklardan verdikleri görevleri yerine getirmelerini istemek için çeşitli yöntemler kullanmaktadır. Bu yöntemler arasında virüslü bağlantılar, tehditler, yalanlar, şantajlar ve zorbalık bulunmaktadır. İstismarcılar, çocuklarla kurdukları iletişimde zamanla konuşmayı cinsellik yönünde kaydırabilmektedirler.
Çocuklardan fotoğraf, video ve diğer kişisel bilgileri isteyerek müstehcen taleplerde bulunurlar ve çocukları cinsel açıdan manipüle etmeye başlarlar. Tehdit ve şantaj yoluyla müstehcen fotoğrafların istenmesi ve ne yazık ki bunların dark webde satılması söz konusu olabilmektedir.
SANSÜR DEĞİL GEREKLİLİK
- Bizim çocuklarımız da değerli. Çocuklarımızı korumak adına böyle bir tasarı çıkaramaz mıyız?
- Türkiye'de de çocukları sosyal medyadan korumak amacıyla yasalar çıkarılması konusu oldukça mühimdir.
Hatta bu tasarı kapsamında çocukların güvenliği, kişisel verilerinin korunması ve çevrim içi taciz gibi konular yer alırsa oldukça fayda sağlayacaktır. Aynı şekilde, çocukların sosyal medyadaki etkinliklerini denetlemek, zararlı içeriklerden korumak ve yaşlarına uygun içeriklere erişimini sağlamak amacıyla düzenlemeler içerebilir. Bunu bir sansür değil, gereklilik! Yasaların çocukları sosyal medyadan korumak adına etkili olabilmesi için, bu yasaların uygulanması, denetimi ve cezai yaptırımları da içermesi önemlidir.
Aynı zamanda, ebeveynlerin ve eğitimcilerin çocuklara dijital güvenlik konusunda eğitim verilmesi, bilinçlenmeleri ve güvenli kullanım alışkanlıkları kazanmaları da önemlidir.
TÜRKİYE'DE EN POPÜLER YOUTUBE
- Ülkemize baktığımızda, bizim çocuklarımızda tehlike altında. Siz bir uzman olarak çocuklarımızın en çok hangi ağları kullandığını biliyorsunuz ve onların içine düştükleri tehlikeler neler oluyor?
- İçinde bulunduğumuz yıl içerisinde yayınlanan "Çocuklar ve Ebeveynler: Medya Kullanımı ve Tutumlar Raporu" çocukların sosyal medya kullanım tercihleri hususunda önemli sonuçları bize aktarmaktadır. 3-17 yaş arası çocuklar arasında yüzde 88'lik oranıyla YouTube en çok kullanılan çevrimiçi platform olmuştur. Onu yüzde 55'lik oranıyla WhatsApp, yüzde 53'lük oranla TikTok, yüzde 46'lık oranla Snapchat, yüzde 41'lık oranla Instagram ve yüzde 34'lük oranıyla Facebook takip etmiştir. WhatsApp, TikTok ve Snapchat'in kullanımı 2021'e göre artmıştır. Bu oranlar sırasıyla yüzde 53, yüzde 50 ve yüzde 42'ye yükselmiştir. Araştırmada yer bulmayan ancak çocukların yoğun ilgi gösterdiği Twitch platformu da ön plana çıkmaktadır. Twitch, genellikle genç yetişkinler ve yetişkinler arasında popülerdir ve çoğunlukla oyun içeriği sunmaktadır. Bu nedenle, çocuklar için uygun olmayan içeriklerin yayınlanma olasılığı vardır. Ayrıca, Twitch'te bazı yayıncıların küfürlü konuşmalarda bulunması da çocukların zihinsel gelişimi açısından sorun oluşturabilmektedir. Instagram tacizci dolu
- Fransa'nın böyle bir karar almasında, pornografik sitelerdeki çocuk fotoğraf ve videolarının yüzde 50'sinin ebeveynlerin kendi hesaplarındaki paylaşımlarının olmasının tespit edilmesi önemli yer oynuyor, değil mi?
- Çocukların fotoğraflarını sosyal medyada paylaşmanın, potansiyel olarak tacizcilerin ilgisini çekebileceği ve çocukların güvenliğini riske atabileceği bir gerçektir. Çocukların fotoğraflarının sosyal medyada paylaşılması, bu fotoğrafların istismarcıların veya tacizcilerin eline geçmesine ve kötü niyetli amaçlarla kullanılmasına neden olabilir. Örneğin, bu fotoğraflar istismar içerikleri olarak veya çocuğun kimliği ve yaşadığı yer gibi kişisel bilgileri belirlemek için kullanılabilir. Özellikle instamom olarak ifade edebileceğimiz, çocukları teşhir ederek gelir elde edilen bu akımın geçmişte büyük problemler ortaya koyduğu da görülmüştür. İngiltere ve Galler'deki polis verilerine dayanan bir rapora göre, çocuk tacizcileri sosyal medyayı etkin bir şekilde kullanarak çocuklara yönelik tehlikeler oluşturduğu görülmüştür. Rapora göre, son altı ayda meydana gelen bin 317 vakayı inceleyen Ulusal Çocuk İstismarı Önleme Kurulu, çocuk tacizcilerinin yüzde 32'sinin Instagram'ı, yüzde 23'ünün Facebook'u ve yüzde 14'ünün Snapchat'i kullandığını belirlemiştir. Bu veriler bile tehlikenin boyutlarını gözler önüne sermektedir
