Bu öyle bir dava ki bir yanda pandemi sonrası yoğun bir şekilde konu olan ama tam da neye yarayacağını bilmediğimiz metaverse dünyası, moda dünyası ve sanat dünyası karşı karşıya geldi. Dijital çalışmalar yapan sanatçı Mason Rothschild'in Baby Birkin ismini verdiği NFT'si bir anda bu üç dünyanın karşı karşıya gelmesine yol açtı. 1837 yılında Fransa'da kurulmuş olan lüks moda markası Hermes kült modeli Birkin'in isminin ve hepimizin kafasına kazınmış olan tasarımının bu sanat eserinde kullanılmasına tepki gösterdi. Rothschild'ın 2021 yılının mayıs ayında "Hermes'in ikonik Birkin çantasına ironik bir selam" sözleriyle tüm dünyayla paylaştığı bu çalışması günlerce gazetelere konu olmuştu. Baby Birkin de bu sanal dünyada 23 bin 500 dolara alıcı bulmuştu. Kürklü, canlı renklere sahip ve bazıları "Mona Lisa" ve Van Gogh'un "Starry Night"ı gibi ünlü sanat eserleri kullanılarak dizayn edilen 100 MetaBirkins NFT yayınlanıp online pazarda satılmaya başlayınca Hermes, bu projeye net tepkisini gösterdi. Her biri 40 bin dolardan alıcı bulan bu NFT'lerin üzerine marka önce "Bu NFT'ler, Hermes'in fikri mülkiyet ve ticari marka haklarının ihlal etmekte Metaverse'teki sahte Hermes ürünlerinin birer örneğidir" açıklamasında bulundu. Rothschild bu açıklamaya Instagram'dan çevresindeki dünyayı yorumlayarak sanat eseri yaratmanın anayasal bir hak olduğunu söyleyerek cevap verse de modaevi bu çalışmayı ve sanal dünyada ortaya çıkabilecek yeni yorumlamaların önüne geçebilmek için durumu mahkemeye taşıdı. ABD'de görülen davada Manhattan federal jürisi bu çalışmanın Hermes'in telif haklarının ihlali olduğu kanaatine vardı.
TELİF HAKKININ ÖNEMİ
Geçtiğimiz yıl açılan davanın sonucuna göre mahkeme sanatçıyı Hermes'e 133 bin dolar tazminat ödemesi kararı verdi. Haberi yayınlayan CNN televizyonu, "Bu dava örnek teşkil edebilecek nitelikte. Mahkemenin verdiği karar sanal dünyadaki sanat ve üretim çalışmaları için vurucu bir öneme sahip. Dava sanatçının sanal dünyada bile olsa telif haklarına saygı duyması kararı vererek metaverse üzerindeki taklit çalışmaları hakkında açılabilecek sayısız dava için de örnek oluşturdu" yorumunda bulundu. Sanatçının avukatı her ne kadar "Bugün sanatçının kendisini ifade etmesi ve ifade özgürlüğü açısından üzücü bir gün" açıklaması yapmış olsa da bu dava tüm dünyaya telif hakkının hem bu dünyada hem de sanal dünyada ne denli önemli olduğunu hatırlattı. Bu dava çeşitli modaevlerinden ve tasarımcılardan 'ilham' aldığını söyleyerek taklit ürün yapanlar için de umarım örnek olur.
BİRKİN NASIL ORTAYA ÇIKTI?
Oyuncu, şarkıcı ve model Jane Mallory Birkin, bir uçak yolculuğu sırasında o dönem Hermès'in yönetim kurulu başkanlığını ve yaratıcı direktörlüğünü yapan Jean-Louis Dumas ile yan yana geldi. Jane Birkin, çantasını tepedeki bölmeye yerleştirirken çantanın içindekiler etrafa saçıldı. Birkin, Dumas'ya kısa tatiller için kolaylık sağlayan, uygun boyutlarda deri bir çanta bulmanın ne kadar zor olduğundan bahsetti ve bu olay Jean-Louis Dumas'ya yeni tasarımında ilham verdi.
