Ülkemizde son 10 yılda çocuk endokrin (hormonlarla ilgilenen bilim dalı) kliniklerinde, boy kısalığı ile birlikte en sık rastlanılan hasta grubu olarak 'erken ergenler' dikkat çekiyor. Bu durumun altında yatan nedenlerin başında ise hormonlu gıdalarla beslenmek, internet, TV gibi yayınlar sayesinde cinsellikle erken tanışmak geliyor. Ergenliği erken yaşıyor olmak her çocuğu farklı etkiliyor. Erken ergenliğe girmiş çocuklardaki ortak durum ise, bedenlerinin büyük göstermesi ve ruhsal dünyalarının küçük olması arasında sıkışıp kalmaları. Ayna Eğitim ve Psikolojik Danışma Merkezi'nden uzman psikolojik danışman Nur Karaman erken ergenlik konusunda gözle görülür bir artış olduğunu söylüyor. Yedi yaşında ergenliğe girmiş çok sayıda danışanı olmuş bugüne kadar: "Biz ancak teşhis konulduktan sonra çocuğun yaşadığı psikolojik problemlerde devreye giriyoruz."
KİMİ DIŞLANIYOR, KİMİ POPÜLER OLUYOR
Erken ergenliğe giren bazı çocukların akranları ile iletişim kuramayıp dışlandıklarını, bazen de bedenlerinin gelişmesinin akranlarında hayranlık uyandırdığını anlatıyor Karaman: "Erken gelişen bazı çocuklar kendisinden büyüklerle ilişki kuruyor, yaşıtları arasında popüler oluyor. Bazıları ise, yaşıtlarından farklı olduğu için içe kapanıyor, yalnızlaşıyor. Farklılıkları arkadaşları arasında alay konusu olabiliyor. Bazen kendinden büyüklerle ilişki kuran, onlar gibi olmaya çalışan çocuk kendini koruyamadığı için zarar görebiliyor." Avrupa Çocuk Endokrin Derneği Başkanı Prof. Dr. Atilla Büyükgebiz, erken ergenliğin çağımız çocukları için ciddi bir tehdit oluşturduğu görüşünde: "Hastalarım arasında dört yaşında memeleri büyüyen, adet gören kız hastamı ve üç yaşında testis ve penis büyümesi ile gelen hastamı hatırlıyorum. Obezitenin artması, küresel ısınma, hormonlu gıdalar, östrojenik etki yapan kimyasallar, henüz tam olarak ispatlanmış olmasa da, televizyondan, cep telefonundan veya internetten kaynaklanan elektromanyetik dalgalar, erotik yayınların seyredilmesi uyarıcı etki yaparak seks hormonlarının erken salgılanmasına sebep oluyor." Kızlarda meme gelişiminin sekiz yaşından önce başladığı takdirde, erken ergenlik şüphesi ile incelenmesi gerektiğini belirtiyor Büyükgebiz: "Eğer meme büyümesi ile birlikte hızlı boy uzaması, kemik yaşının ilerlemesi varsa, bu kız çocukları 'erken ergenlik' yönünden araştırılmalı. Erkek çocuklarda erken ergenlik daha az görülür. "
HORMONAL HASTALIKLARDA ARTIŞ
Medipol Hastanesi'nden çocuk endokrinolojisi uzmanı Doç. Dr. Erdal Adal, hareketsiz yaşam, katkı maddeli ve hormonlu gıdalarla kötü beslenme gibi etkenlerin ergenlik yaşında düşüşün yanı sıra guatr, Hashimoto tiroiditi, tip 1 ve tip 2 diyabet gibi birçok endokrin bozukluğu arttırdığı görüşünde: "Dört yaşında bir kız çocuğu erken göğüs gelişimi ve adet kanaması nedeniyle getirilmişti, bu çocukta erken ergenlik sebebi, yumurtalıklarındaki bir tümöre bağlı idi. Altı-yedi yaş civarında kız ya da erkek çocuklarında ortaya çıkmış birçok erken ergenlik vakası gördüm."
GIDALARLA İLİŞKİSİ KANITLANDI
1989'da Kudüs'te aynı bölge okulunda tavuk etli sandviçle beslenen çocuklarda 'erken meme gelişmesi' ve bazılarında ise 'erken ergenlik' saptandı. Tavuklara hızlı büyümeleri için östrojen hormonu verildiği belirlendi.
Güney Amerika'da 1970'lerde gıdanın (süt, tavuk, et) östrojenik kontaminasyonu sonucu, kızlarda erken meme gelişimi gözlendi ve yapılan tetkiklerde gıda maddelerinde (süt, tavuk, et) yüksek östrojen seviyeleri saptandı. Bu kız çocuklarının süt, tavuk ve et yemesi yasaklanınca, iki-altı ay içinde memelerinde yüzde 58 oranında küçülme gözlendi.
1981'de ABD'de aylık östrojen enjeksiyonu yapılan bir ineğin sütüyle beslenen sekiz erkek çocukta 'jinekomasti' olarak adlandırdığımız meme büyümesi gözlendi.
TEDAVİSİ MÜMKÜN MÜ?
Prof. Dr. Atilla Büyükgebiz, erken cinsel gelişim beyindeki merkezlerin uyarılmasına bağlıysa, tedavide bu gelişimi önleyen hormon tedavisi yapılabileceğini söylüyor: "Geçici bir süre erken başlamış olan ergenlik durdurulur. Bu tedavi 10-11 yaşlarına kadar sürdürülebilir, hatta bazen daha ileri yaşlara kadar tedavi verilebilir. Bu durum tamamen çocuğun durumuna ve hekimin kararına bağlıdır. Tedavide ayda bir kez veya üç aylık enjeksiyonlar halinde uygulanan ve etkileri sadece kullanıldıkları süre içinde geçerli olan ilaçlar kullanılır. Çocuk, ergenlik için uygun yaşa geldiğinde enjeksiyonların kesilmesiyle cinsel gelişim kaldığı yerden devam eder. Ebeveynlerin, bu aşamada çocuklarına 'hormon verilmesinin zararlı olabileceği' endişeleri yaygındır, ancak bu endişe tümüyle gereksizdir."
HORMON İLACI VE KANSER
Çocuk endokrinolojisi uzmanı Prof. Dr. Oya Ercan "Hormon ilacı kanser yapar, kullanmayın," gibi tavsiyelere kulak asılmaması gerektiğine dikkat çekiyor: "İlaç kullanımını bırakan bir hastam tekrar geldiğinde artık bu durumun geri dönüşü yoktu. Çok üzüldüler, ancak tedavinin yarım bırakılmaması çok önemli."
