2012'nin 50 tonu

1› Oscar PIstorIus'un takma bacakları
Güney Afrikalı atlet Oscar Pistorius'un hikayesinin en özel sayfaları bu yaz Londra'da yazıldı. Olimpiyat oyunlarında takma bacaklarıyla 400 metre koşabildi Pistorius. Hem de gerçek bacaklara sahip atletler arasında. Yine Londra'da düzenlenen Paralimpik Oyunları'na muazzam bir ilgi olması da bir başka 2012 güzelliğiydi.

2› Kızılay çadırı
2011'deki depremin ardından Vanlıların bir bölümü 2012'ye çadırda girdi. Ne var ki bu seneki çadır fotoğrafları sadece Van'dan gelmedi. Türkiye'nin güneydoğusundaki çadır kentlerde Suriyeli mülteci sayısı 150 bine yaklaşıyor. Bu sayı daha da artacak.

3› Adam Lanza'nın silahı
Newton, Connecticut'taki Sandy Hook İlkokulu artık bütün dünyanın kalbinde yara. 20 yaşındaki Adam Lanza, 20'si çocuk, 26 kişiyi orada öldürdü. Bushmaster marka tüfekle yapılan saldırının -varsasebepleri henüz bilinmiyor. Bilinen tek şey silahlanmayı serbest bırakan yasaların değişmesi gerektiği. Newton'a çöken yas bulutunu bu bile dağıtamaz.

4› Pussy RIot maskesi
Moskova siyaseti soğuk ve gri; belki de bu yüzden en renkli muhalefet onun karşısına çıktı. Rusya'da Putin'i üçüncü defa göreve getiren başkanlık seçimleri arifesinde gündemi müzik grubu Pussy Riot belirledi. Eşcinsel ve kadın hakları savunucusu punk kadınlardan oluşan Pussy Riot, Putin'e de, onu destekleyen Ortodoks Kilisesi'ne de ağır yüklendi. Tutuklandılar. Performansları sırasında taktıkları rengarenk maskeler hızla küresel bir sembole dönüştü. Putin rejimine yönelik maskeli protesto dünyayı sardı.

5 › ClInt Eastwood'un sandalyesi
Kirli Harry, sandalyeye karşı... Amerikan seçimleri geldi geçti ama Clint Eastwood'un sandalyesi hep bir köşede duracak. Cumhuriyetçi Parti'ye destek veren sinemacı, partinin kongresinde kürsüye çıktı, yanında duran boş sandalyeyi -orada Obama'nın oturduğunu tasavvur ederek- azarlamaya başladı. İşe yaramadı. Boş sandalye Eastwood'u yendi.

6› AVRO
Bu senenin kapak yıldızı madeni 1 avroydu. Haber dergileri, Avrupa'daki krizi anlatmak için 1 avronun aşınmış, yıpranmış, silinmiş versiyonlarını kapağa koymaya doyamadı. Bir bakıma, 2012'deki Avrupa ekonomik krizinin çapını buradan da anlayabilirsiniz.

7› Mum
Medeniyetin başkentinde iki muma muhtaç kalınır mıymış? Cevabı hepimiz gördük. Haiti ve Küba'nın ardından ABD'nin doğu kıyılarını, özellikle de New York'u vuran Sandy Kasırgası, şehrin façasını dağıttı, ışığını söndürdü. Metrolar da kapanınca New York'ta hayat durdu. Dışarıda fırtınalar koparken, New Yorkluları bir tek eski usul mum ışığı teselli edebildi.

8› KIm Jong-un'un üniforması
Ustasının, yani babası Kim Jong-il'in yanında iki sene çıraklık yaptı. Baba ölünce, geçen yılın son düzlüğünde göreve geldi; Kuzey Kore'nin yeni lideri oldu. Dünya medyasının 2012'deki yıldızlarındandı Kim Jong-un. Kuzey Kore'deki ajansların geçtiği her fotoğrafı gazetelerde kendine yer buldu. Üniformadan anlayın, ülkedeki ilk değişiklik koyu renk tercihi yönünde. En ciddi ihtiyaçsa iyi bir berber.

9› Malala'nın defteri
Time dergisinde 'yılın kişisi' seçilemediğine bakmayın. Malala Yousafzai, sadece 2012'nin değil, son yılların en önemli kahramanı. Henüz 15 yaşında ama ülkesi Pakistan'daki kız çocuklarının eğitimi için, Taliban'ın tehditlerine rağmen, üç senedir ciddi bir mücadele yürütüyor. Tuttuğu blog dünyaca meşhur ama blogun amacı kız çocuklarının eğitimi olduğundan, biz burada defter demeye karar verdik. İnatçı bir kız. Hakkında geçmiş zaman kipiyle konuşmuyorsak, işte bu sarsılmaz inadı yüzünden. Çünkü ekim ayında uzun süredir korkulan şey yaşandı; Taliban, Malala'ya suikast düzenledi. Neyse ki inatçı Malala yoğun bakımdan çıktı, yaşıyor, ilham vermeye devam ediyor.

10› PSY 'ın gözlüğü
Dünya topyekun çıldırmayı bekliyordu; Gangnam Style sayesinde muradına erdi. Güney Kore'li PSY'ın bu delice eğlenceli şarkısının çalınmadığı tek bir kulüp kalmadı. Şarkıyı her dinleyen kendi versiyonunu da üretti. Greenpeace'in Rainbow Warrior gemisinde çektiği kliple Çinli sanatçı Ai Weiwei'nin yorumuna özel dikkat.

11› Hemşire Saldanha 'nın kepi
Şakanın da bir sınırı var. Avustralya'dan iki radyo programcısı bu sınırı aştı. Programcılar, sabah bulantısı sebebiyle (teşhis hamilelik) King Edward VII Hastanesi'nde tedavi gören Prenses Kate Middleton'a ulaşmak için, Kraliçe Elizabeth ve Prens Charles olduklarını söyleyerek hastaneyi aradı. Sabaha karşıydı ve o saatte hastanede bir telefon operatörü bulunmuyordu. Bu yüzden telefonu bir hemşire, Jacintha Saldanha açtı. Hindistan kökenli ve İngiltere'de 10 yıldır çalışan Saldanha programcıların şakasına inandı. Onları Prenses'in odasına yönlendirmekte bir sorun görmemişti. Şakanın anlaşılmasıyla hastane karıştı. Hemşire Saldanha utanıyordu. Üç gün sonra intihar eden hemşire, bıraktığı notta radyocuları suçladı. Hepsi bir hiç yüzünden...

12› Mormon Kitabı
Mitt Romney, ABD'ye başkan olamadı belki ama mensubu olduğu Mormon cemaatini ülkesinin siyasi haritasına yerleştirdi. Bugüne dek kapalı ve aşırı muhafazakar yapısı nedeniyle popüler kültürde sıklıkla dalga geçilen Mormonların güveni yerine geldi. Amerikalılar da Mormonlar hakkında belgesel seyretmek ve makale okumaktan usandı. Bu bıkkınlık yeni esprilerin önünü kapatır.

13› LIb eratIon'un 'Normal!' manşeti
Sol eğilimli Liberation gazetesi, Fransa'da Sarkozy döneminin 2012 seçimleriyle sona ermesini şimdiden efsane olan 'Normal!' manşetiyle kutladı. Sarkozy'nin aşırılıklarından yılan gazete sonuca seviniyordu ama normallik kısa sürdü. Yeni başkan Hollande'ın partneri Valeri Trierweiler, Sarkozy'nin bıraktığı sansasyon yükünü çabuk sırtlandı. Şöyle söyleyelim: Elysee Sarayı'nın basın temsilcileri Trierweiler'in açıklamalarını düzeltmekten yorgun düşüyor. Daha da yorulan kişi Başkan Hollande. Çünkü gazeteci partneri Trierweiler'in sivri dilinin hedefinde eski karısı (ve çocuklarının annesi) Segolene Royal duruyor. Çok tehlikeli bir üçgen ve hiç normal sayılmaz.

14› Polis kalkanı
Yunanistan halkı 2012'yi meydanlarda geçirdi. Bu cümle abartı değil. Krize isyan eden halk, her fırsatta protestoya başvurdu. Ajansların Atina'dan geçtiği isyan fotoğraflarının hemen hepsinin teması aynıydı: Kalkanın arkasına sığınan polis... Benzer sahneleri İspanya için de yazabilirsiniz.

15› Müslüman Kardeşler rozeti
Müslüman Kardeşler kökenli Muhammed Mursi'nin haziranda başkanlığa seçilmesi Mısır'da devranın döndüğünü gösteriyordu. Ama her şey değişti mi gerçekten? Halk yine Tahrir Meydanı'nı dolduruyor, yine hem devlet başkanı hem de orduyu protesto ediyor. Mısır'daki kargaşa 2013'e de taşacak.

16› Yakılan Kuran
ABD'nin Afganistan'daki Bagram Hava Üssü'nde bazı askerlerin Kuran yaktığı duyulunca, çarşı karıştı. Yetkililer, Taliban mahkumlarının Kuran üzerine yazdıkları mesajlarla haberleştiğini, kitapların bu yüzden yakıldığını izaha davrandıysa da, öfkeli Afganlar teskin olmadı. Çıkan isyanların sonucu: 40'ı aşkın ölü (dördü ABD'li), yüzlerce yaralı.

17› Felix'in kamerası
Atlar mı, atlamaz mı derken, Avusturyalı Felix Baumgartner, dile kolay, tam 39 kilometreden (stratosferden) aşağı atladı. O ses hızını geçen ilk insan unvanını aldığı sırada, biz aşağıdakiler bir yandan kamerasından onun gördüklerine, yani kendi durduğumuz yere bakıyor, bir yandan da insanın sınırlarını tartışıyorduk.

18› Çin bayrağı
ABD, başkanını seçerken, Çin'de de aynı önemde bir görev değişikliği yaşandı. Dünya medyası Xi Jinping'in göreve gelişini pek fazla haberleştirmedi -ve eleştirildi- ama sorumlusu biraz da ülkenin kendisi. Seçimler olmayınca, sade suya tirit görev değişikliği haberi ancak bir gün işlenebiliyor. Yine de bu değişiklikten çıkan alışılmadık sonuçlar var. Sürpriz şu: Yeni lider bürokrat ağırlığından uzak, formaliteleri kısa kesiyor, yeri geldiğinde de seleflerinin aksine, takım elbisesini çıkartıyor. Bir de objektif değişikliği mevcut. Pekin'deki Batılı gazetecilere göre yeni başkanın tek hedefi, kendi döneminde Çin bayrağını en üste taşımak değil. Jinping'in Rönesans peşinde olduğu da söyleniyor.

19› James Bond'un martinI kadehi
Bu kadeh 50 yıldır karıştırılıyor. Son zamanlardaki gibi biraya düşmezse belli ki bir 50 yıl daha karıştırılacak. En bilinen gizli ajanın -ihtiyarlık belirtileri gösterse de- formu yerinde. Yani Kraliçe'ye hizmete devam.

20› Titanik maketi
Southampton'dan New York'a giden RSM Titanik gemisi, 15 Nisan 1912'de bir buz dağına çarpıp battı. Beraberinde 1502 yolcuyu da okyanusun dibine götüren Titanic'in daha ilk seyahatiydi. Dünyanın en meşhur kazasının bu sene 100. yıldönümü ama dünya onu esasen 15 yıl önce hatırlamıştı zaten. Leonardo DiCaprio'nun o son bakışında...

21› Rolling Stones dili
50 yaşına basan bir grubu, eski albümlerini dinleyerek, sararmış fotoğraflara bakarak anarsınız. Söz konusu Rolling Stones'sa işler değişir. 2012'de, 50. yıl şerefine turneye çıkan grup seyircisini yorana kadar sahneden inmiyor. Hâlâ...

22› Batman maskesi
Kara Şövalye'nin gişede yükseleceği zaten belliydi ama evvela haberlerde yükseldi. Hem de çok tatsız haberlerde. Batman serisinin son filmi Kara Şövalye Yükseliyor'u ABD'nin Aurora kasabasındaki geceyarısı seansında izleyenler, kendisine Joker diyen James Eagan Holmes isimli gencin silahlı saldırısına uğradı. 12 kişi öldü, 58 kişi yaralandı.

23› Guy Faw kes maskesi
Occupy hareketi 2011 sonbaharında İngiltere'de doğdu; bütün dünyaya yayıldı ve 2012'de hızını hiç kesmedi. An itibariyle Occupy'la, dolayısıyla Guy Fawkes maskeleriyle tanışmayan tek kıta Antartika.

24› ChristIan Grey'in kemeri
E.L. James pek az kişinin tanıdığı bir yazarken, bugün kitaplarının sadece Kindle satışından haftada 1 milyon dolar kazanıyor. Kaleme aldığı seri, Grinin Elli Tonu bütün dünyada liste başına yerleşti. Kahramanları Ana ve Christian'ın sınırları zorlayan cinselliği üzerine yüzlerce sayfa makale yazıldı. Seks Shop'lar müşteri talebine oyuncak yetiştiremiyor.

25› 'Bir Alex değil' forması
Buradayken konuşuluyordu; giderken konuşuldu; halen konuşuluyor. Fenerbahçe'den ayrılması olaydı. Portekizce konuştuğu uzun basın toplantısı bile soluksuz izlendi. Futbolu bir kenara, gündem yaratma konusunda da kimse bir Alex değil.

26› Biber gazı
Biber gazı meydanlarda tüm sene başroldeydi. Mizah dergilerinin kapaklarını 2012'de en çok ona ayırmasından durumu anlayın. Emniyet güçleri, gereksizce ve abartıyla kullandığı için eleştirildi. İçişleri Bakanı Şahin'se gazın sağlığa zarar vermediğini savundu.

27› Hakim tokmağı
Davalarla geçen bir sene... Ergenekon, Balyoz, 12 Eylül, Oda TV, şike, Hrant Dink, Sivas, poşu, KCK ve daha onlarca dava... Hrant Dink davasında 'örgüt yoktur' kararının alındığını, Sivas'ın zaman aşımından düştüğünü bu sene gördük. Adaletin terazisi 2012'de hiç olmadığı kadar tartışıldı.

28› Asker kepi
Afyon'da cephanelik patlaması, Uludere'nin yankıları, PKK'nın konvoy ve karakol baskınları, intihar eden askerler, Suriye'nin düşürdüğü F16... Her biri hakkında günlerce tartışıldı. TSK, 2012'de yine son derece acı veren olayların odağındaydı.

29› Masumiyet Müzesi İstanbul
bereketi... Bir kitaptan müze ancak İstanbul'da doğardı; o da Orhan Pamuk'un çabalarıyla gerçekleşti. Pamuk, son romanı Masumiyet Müzesi'ni gerçekten de bir müzeye çevirdi ve nisan ayında hizmete açtı. İlham almak için birebir.

30› Havan Mermisi
Suriye 2012'yi kesintisiz çatışmayla geçirdi. İsrail yine Gazze'yi vurdu ve bütün dünyada olduğu gibi Türkiye'de de en çok bu meseleler konuşuldu. Dahası da var. Burma (Arakan bölgesi), Mali, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Irak, Sudan, Afganistan, Pakistan ve daha birçok yerde iç savaş ve çatışma yaşandı, yaşanıyor. Havan mermileri, mayınlar, füzeler ülkelerin kaderlerini belirlemeye devam ediyor.

31› Instagram fotoğrafları
Instagram sağ olsun, 2012'de buluta, kara, kediye, ojeye doyduk. Fotoğraf çekip yayınlamayı son derece kolay hale getiren mobil uygulama o kadar ilgi gördü ki, bu sene Facebook gözünü kırpmadan 1 milyar dolara onu da bünyesine kattı. Böylece hayatımızdaki bulut ve kediler daha da çoğaldı.

32› Fotoğraf makinesi
Suriye'deki iç savaş gazetecilerin görev aşkını engellemedi. Gazetelerin yazı işleri, televizyonların haber merkezleri, kelle koltukta bölgeye giden arkadaşları geri dönsün diye gün sayıyor. Türkiye bu sene, Suriye ordusunun elinde farklı zamanlarda rehin tutulan gazetecilerin, Adem Özköse, Hamit Coşkun, Cüneyt Ünal ve Aziz Akyavaş'ın yolunu bekledi. Çok şükür, hepsi döndü.

33› AK Parti şapkası
3 Kasım 2002'de iktidara geldi; halen de iktidarda. Her seçimde oy oranını yükselterek yoluna devam eden AK Parti, 2012'de 10. yaşını kutladı. Görkemli bir tören eşliğindeki kutlamalarda, Başbakan Erdoğan, gelecek 10 yılın yol haritasını da masaya yatırdı.

34› Küçülen Gazeteler
Türkiye basınında bir dönemin sonuna gelindi. SABAH dahil, birçok gazete boyut değiştirdi, küçüldü. Okurun ortak kanısı, gazetelerin böyle daha rahat okunduğu yönünde. 2012, basında önemli oranlarda kağıt tasarrufu sağladığı yıl olarak hatırlanacak.

35› Çamlıca camisi maketi
İstanbul' da cami tartışması bitmiyor. Bu seneki de Çamlıca tepesine yapılması planlanan cami üzerineydi. Önce "Gerek var mı?" diye soruldu; sonra yarışmalar açıldı; projeler, maketler sergilendi. Halen net bir karar verilmiş değil.

36› Bilbo'nun yüzüğü
Bütün yüzükleri birleştiren tek yüzük yoktan var olmadı. Bilbo Baggins'in eline geçene kadar neredeydi peki? Çok çok uzun bir seyahatin ilk adımı 2012'de atıldı. Daha yürüyeceğiz bu yolu.

37› Bradley WIggıns'in sarı mayosu
Dünyanın en centilmen, en mütevazı adamı en zorlu sporu yapıyor. Tour de France'ın sarı mayosu, 2012'de onu yıllardır hak eden bir isme, Bradley Wiggins'e gitti. Wiggo bu zaferin ardından göğsüne bir de Olimpiyat madalyası taktı. Not edelim: İyi de giyiniyor.

38› Cüneyt Çakır'ın düdüğü
Kulüplerimiz Avrupa'da yükseliyordu, ama futbol hakemlerimizden eser yoktu. Cüneyt Çakır gidişatı değiştirdi. Sadece geçen sene, Şampiyonlar Ligi'yle Avrupa Kupası'nda yarı final, Dünya Kulüpler Kupası'nda da final yönetti. Dünyanın geleceği en açık hakemlerinden. İki sene içinde büyük turnuvaların finalinde göreceğiz.

39› BalotellI'nin forması
Avrupa Kupası yarı final maçındayız. Günümüzün en spektaküler oyuncusu İtalyan Mario Balotelli, Almanya ağlarına ikinci golünü gönderdikten sonra yerinden kıpırdamıyor. Formasını çıkartıp bekliyor. Gelecek yıllara kalacak bir güç gösterisi...

40› Andy Murray'nin raketi
Kusursuz bir başaltı tenis oyuncusuydu; nihayet bir şampiyon haline geldi. Murray, Sisifos gibi sabırla kayasını tepeye yuvarlıyor ama zirveye asla varamıyordu. Bu sene işler değişti. Olimpiyat altınını da kazandı, Amerika Açık'ı da. Hep sıkıntıyla kafasına vurduğu raket, artık bir şampiyonun raketi.

41› Aslı Çakır Alptekin'in atleti
Bu atlet müzeye kaldırılmalı. 2012 Londra Olimpiyat Oyunları'nda, TV başındakileri ağlatan efsane bir 1500 metre koşusunda Aslı Çakır Alptekin altın, Gamze Bulut ise gümüş madalyayı kazandı. O kadar tuhaf ve benzersiz bir koşuydu ki Gamze, Aslı'ya son metrelerde "Koş abla koş," diye sesleniyordu. O anları daha yıllarca seyredeceğiz.

42› Maya takvimi
Yılın son aylarında dünya Miladi takvimi bıraktı ve Maya takvimine göre yaşamaya başladı. Çoğunluk işin dalgasındaydı ama Mayaların işaret ettiği kıyametin 21 Aralık'ta kopacağına inananlar da vardı. Antik uygarlığın kıyamete değil başka bir evreye işaret ettiğini söyleyenler de mevcuttu. Bu satırları okuyorsunuz, demek ki en azından ilk şık geçerli değilmiş.

43› Lance Armstrong'un bilekliği
Armstrong'un sarı bilekliği kansere karşı savaşın sembolü olmuştu. Tour de France'ı yedi kez üst üste kazanan Armstrong'u dünya azmin zaferi olarak selamladı. Onunkisi artık sadece bir ibret hikâyesi. Doping kullandığı gerekçesiyle, 1998'den bu yana kazandığı bütün unvanlar elinden alındı. Armstrong'un apoletleri sökülürken, bisiklet sporu da ağır bir yara aldı.

44› Londra'nın olimpiyat ha lkaları
Londra Olimpiyat Oyunları Komitesi, seremoni işini sinemacı Danny Boyle'a emanet edince, dünya açılış ve kapanışta iki büyük ve neşeli parti izledi. Kusurlar vardı, ama göze batmadı. Boyle'un verdiği partide müzik kulakların pasını sildi, dövüldükleri ateşten yükselen Olimpiyat halkaları ilham verdi.

45› Kraliçe'nin şapkası
Buckingham'da 60 yıl... Kraliçe 2. Elizabeth'in elmas jübilesi Londra'da patırtılı bir törenle kutlandı. Kraliyet hatırası tabak çanak ve kupa satışları patladı. Süslü şapkalar 60. yıl hatırına dolaptan çıkarıldı.

46› Humeyni'nin maketi
Lider maketiyle askeri tören olur mu? Oluyormuş. İran'da, İslam Cumhuriyeti'nin kurucusu Ayetullah Humeyni'nin sürgünden dönüşünün 33. yılı için yapılan kutlamalarda, liderin maketi uçaktan indi, tören alanına geldi, askerleri selamladı ve yoluna devam etti.

47› Ka nuni'nin tuğrası
2012'ye padişah mührü... Muhteşem Yüzyıl dizi olarak zaten konuşuluyordu, ama artık iç siyasete de dahil. Başbakan Erdoğan dizinin gerçekleri yansıtmadığını söyleyince tartışmalar başladı. Takip eden günlerde Osmanlı padişahlarını korumak için TBMM'ye yasa teklifi bile sunuldu.

48› Costa ConcordIa batığı
Bazı kaptanların batan gemisini yolculardan önce terk ettiğini 2012'de gördük. 4 bin 252 kişi taşıyan Costa Concordia yolcu gemisi, soğuk bir ocak gecesi İtalya'da Giglio adası açıklarında battı. İddialara göre batış nedeni Kaptan Francesco Schettino'nun gösteriş yapmak için kıyıya yakın geçmesiydi. Sonuç: 30 ölü, iki kayıp, 64 yaralı... Bir de tahliye sırasında yolculara yardım etmeden sıvışan bir kaptan.

49› Elma
Steve Jobs artık yok ama iPhone 5, iPad 3 ve daha bilimum Apple ürünü piyasada. 2012 boyunca Elma'dan konuşmak için onlarca sebep vardı. Konuştuk da. Jobs sonrası yine bu kadar konuşacak mıyız? 2012 geçiş yılıydı. 2013'ten itibaren şirketi büyük bir sınav bekliyor.

50› AK-47
Dünya Joseph Rao Kony'i bir günde tanıdı ve hiç sevmedi. YouTube'dan yayılan ve iki günde 50 milyon defa seyredilen Kony 2012 isimli video, hiç bilinmeyen, azılı bir savaş suçlusunu gündemin orta yerine bıraktı. Kaçırdığı ve işkence ettiği çocuklardan kendine bir ordu (Tanrının Direniş Ordusu) kuran Kony, Uganda, Kongo ve Sudan topraklarında dolaşıyor, hükümet güçleriyle çatışmaya giriyor. Ordusundaki eli Kalaşnikof'lu çocuklar herkesin yüreğini dağladı ama Kony halen yakalanabilmiş değil.