Şafak Tükle Uysal'ın aPara'da sunduğu Teknoloji ve Finans Programı'nın bu haftaki konukları Finansal Okuryazarlık ve Erişim Derneği (FODER) Başkanı Atilla Köksal ve Medipol Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Aysel Gündoğdu oldu. Türkiye'de finansal okuryazarlık düzeyinin masaya yatırıldığı programda, teknolojinin bu alana katkıları ele alındı. OECD'nin yaptığı araştırmaya göre, Türkiye'nin finansal okuryazarlık alanında dünya ortalamasının üzerinde olduğu bilgisini veren Doç. Dr. Gündoğdu, "Biz finansal bilgiyi tutum ve davranışa dönüştüremiyoruz. Bunun en büyük nedeni ise geçmişten gelen yaşam biçimimiz ve alışkanlıklarımız" dedi. Kişilerin yatırım konusunda yanlış algılarının olduğunu anlatan Gündoğdu, "İnsanlar bize kredi faizleri düştüğünde, 'Kredi çekip dolar mı alalım altın mı?' diye soruyor. Yani borçla yatırım algısı var" diye konuştu.
Robot finans danışmanları geliyor
FİNANSAL TRAVMALAR VAR
Son 20-25 yıldır Türkiye'de bilim literatürüne davranışsal finansın girdiğini anlatan FODER Başkanı Atilla Köksal da, "Bu bilim dalı psikoloji ile finans bilimini birleştirerek neden hata yaptığımızı inceliyor. Mesela borçla yatırım yaklaşımı zihinsel muhasebe dediğimiz bir konu. Yani bir yandan borçluyken bir yandan birikim yapıyoruz. Ancak bu yanlış bir eğilim" dedi. Bu davranışın Türkiye'nin 1970-2003 arasında yaşadığı kötü ekonominin bir sonucu olarak doğduğunu aktaran Köksal, şunları anlattı: "Türkiye'de 30 yıl boyunda ortalama enflasyon yüzde 71 oldu. Dünyada hiçbir yerde bu kadar uzun süreli enflasyon oranları görülmedi. Bu bizim yatırım alışkanlıklarımız çok etkiledi. Bunun üstüne Asya, Rusya, Körfez krizleri, devalüasyonlar, darbe girişimleri, terör olayları eklendi. Bu olaylar Türkiye'deki piyasaları sarstı, döviz ve borsaları çökertti. Bu da bizim yatırımcılarımızda ürkekliğe neden oldu. Her an bir kriz olacakmış gibi kısa vadeli tutuyoruz yatırımlarımızı. Bugün yatırımların yarısı TL'de 1 aylık mevduat, diğer yarısı da dolar ve altında, onlar da bir aylık mevduat. Bunlar birer finansal travmadır."
MESAJLARLA UYARACAK
Yıllardır finansal okuryazarlık eğitimleri verdiklerini, vatandaşın finansı öğrendiğini ancak davranışını değiştirmediğini anlatan Köksal, "ABD'li Duke Üniversitesi üç ülkede düşük, orta ve dar gelirli vatandaşların tasarruf ve yatırım alışkanlıklarını olumlu yönde geliştirecek bir projeye başladı. Biz de FODER olarak bu üniversiteyle işbirliği yaptık. Bu projeyle davranışsal finans metotlarını kullanarak vatandaşların alışkanlıklarını değiştirmeyi hedefliyoruz. Bu kapsamda sosyal medyaya da cep telefonlarından insanlara uyarıcı mesajlar atacağız" diye konuştu. Aysel Gündoğdu da, bir yazılım şirketinin fintech danışmanlığını yaptığını belirterek, şunları anlattı: "Bu yazılımla harcama kontrolü üzerine çalışma yapıyoruz. Bu çalıştığımız projenin aplikasyonunu cep telefonunuza yüklediğinizde sizi uyaracak. Mesela 'geçen aya göre bu ay daha fazla dışarıda yemek yedin ya da geçen ay şu kadar tasarruf yaptın, bu ay daha az yaptın' gibi size uyarıcı mesajlar atacak. Böylece sizin tasarruflarınızı artıracak."
DANIŞMANLIK HİZMETİ VERECEK
FODER Başkanı Köksal, dünyada nüfusun hızla arttığını belirterek, "Bu nüfusa yetecek kadar yatırım danışmanı yok zaten mümkün de değil. Teknoloji her alanda olduğu gibi finans alanına da katkı sağlayacak. Dolayısıyla gelecekte robo danışmanlar etkili olacak. 5 bin lira birikimi olan da 1 milyon TL birikimi alan da aynı danışmanlık hizmetini alacak" dedi. Robo danışmanların bütün dünyadaki yatırım araçlarını bildiğini anlatan Köksal, "Serbest piyasada fiyat kontrolünü sağlayacak. Mesela eskiden hisse senedi alacağınız zaman yatırım danışmanı arardınız, o brokerları arardı vs... Ancak şimdi bu robo danışmanlar bizim için araştıracak" şeklinde konuştu.
