Aracın yüksek performans göstermesini etkileyen, yerle en çok temas eden, konforu büyük ölçüde değiştiren ve sürüş güvenliği açısından en önemli parça araç lastikleridir. Yola dökülen asfalt, yağan yağmur sonrası oluşan çamur, yolların kaymaması için yola dökülen tuz ve diğer pek çok dış etken, lastikleri olumsuz etkiler. Bu yüzden lastik bakımı da motor bakımı kadar önem arz etmektedir. Bu yazımızda araç lastiklerinin bakımının nasıl yapıldığı, lastik seçerken nelere dikkat edilmesi gerektiği, lastik temizliği, lastiğin korunma şartları, lastik ömrü ve lastik diş derinliği gibi son derece önemli konulardan bahsedeceğiz. İşte araç lastikleri hakkında tüm merak edilenler…
LASTİK SEÇERKEN NELERE DİKKAT EDİLMELİDİR?
-İlk olarak aracınızın lastik ebatlarını bilmeniz gerekir, kafanıza göre lastik alamazsınız aracınıza. Araç kullanım kataloğunda yazan, araç boyuna uygun lastiği seçmeniz lazım. Aracınıza uymayan yada farklı boyutlarda lastik takarsanız aracınızın dengesini bozabilir.
-Otomobil lastiği, kamyonet, otobüs, minibüs lastikleri olarak farklılık gösterebilir. Bunlarıda göz önünde bulundurmalıyız.
-Alacağınız lastiğin kalitesine ve uzun ömürlü olmasına dikkat ediniz.
-Lastik seçerken dikkat etmemiz gereken en büyük hususlardan birisi de yakıt tasarrufuna katkısı olan lastik seçmektir. Bunu lastikçilerinize danışarak uygun olanı seçmelisiniz.
-Mevsime göre lastik değiştirmek hem güven hem de yakıt tasarrufu olarak büyük bir etkendir. Kışa girerken kış lastiğinizi, yazın da yaz lastiğinizi kullanmalısınız.
TEK LASTİK DEĞİŞTİRMEK DOĞRU MU?
Takım halinde lastiklerimizi değiştirmezsek olacak sıkıntılar şunlardan ibarettir;
Dengesiz sürüş ve yol tutuş: Değiştirdiğiniz lastik diğer lastiklerinizle aynı ebatta olsa bile farklı marka taktırdığınız zaman gözle anlaşılmayan fakat aracınızın dengesini bozan ebat farkları olabilir. Bu farkı hız yaptığınız zaman aracınızın sağa yada sola çektiği zaman gayet rahat anlayabilirsiniz.
Kızaklama Sorunu: Su birikintilerine giren araçların, lastikleri dönmek yerine kaydığı zaman meydana gelen olaya Kızaklama denir. Kızaklama yani Aquaplanning'in olma sebebi tabi ki lastiğin bu duruma uygun seçilmemiş olmasıdır.
Frenleme Sorunu: Lastikler aracın dengesi ve yol tutuşunda önemli olduğu kadar, fren konusunda da aynı hassasiyeti taşır. Lastik kalitesine göre frenleme mesafesi değişebilir bu yüzden dengesiz bir frenleme yaparak aracın kaymasına sebep açabilir.
ABS ve ESP Sistemlerinde Çalışma Bozuklukları: Araç kaymasını ve savrulmasını engelleyen bu akıllı sistemlerin lastiklerle alakaları çoktur. Aracınızda farklı lastikler kullandığınız zaman sistemde sıkıntılar çıkartıp etkisiz hale getirebilirsiniz.
LASTİK BASINÇLARINI SIK SIK KONTROL EDİN!
Lastik bakımı için kullanıcı açısından en önemli ve en basit konuların başında, lastik hava basıncının düzgün olmasını sağlamak gelmektedir. Bunun nedeni, lastik hava basıncının az ya da çok olması aracın çok yakıt tüketmesine, fren mesafesinin uzamasına ve lastik ömrünün kısalmasına neden olmaktadır.
Her aracın lastik hava basıncı değişkenlik göstermektedir. aracın kullanım kılavuzunda veya orjinal lastikleri üzerinde kaç bar olması gerektiği yazmaktadır. Hava basıncının az ya da fazla olması lastik yapısının değişmesine, içerisinde yer alan tellerin zarar görmesine ve lastiğin çatlamasına neden olmaktadır.
ROT BALANS AYARLARINI KONTROL ETTİRİN!
Rot ve balans ayarları aracın sürüş ve gidişiyle alakalı bir ayar olmasında dolayı, ayarların tam olarak yapılmaması durumda, aracın birçok parçasına zarar verdiği gibi uzun vadede araç lastiklerine de zarar vermektedir.
LASTİK DİŞ DERİNLİĞİNİ KONTROL EDİN!
Sıfır lastik diş derinlikleri 7 ile 8 mm arasında olmaktadır. Genel tavsiye olarak ise 1,6 mm altında diş derinliğine sahip olan lastiklerin mutlaka değiştirilmesi yönündedir. Zaten 1,6 mm ve altında diş derinliğine sahip olan araçlar muayeneden geçmemektedir. Bundan dolayı güvenli bir sürüş için özellikle 2 yaşından büyük olan lastiklerinizin, belirli aralıklar ile (6 ay gibi) lastik diş derinliğini ölçtürmeniz, sizin açınızdan faydalı olacaktır. Lastik diş derinliğinin fazla olması lastiklerinizin iyi olması anlamına gelmez. Çünkü lastiklerin kullanım süresi vardır. Bu süre genel olarak 2-3 yıl arasında değişmektedir. Lastiğin kullanım yılı uzadıkça performansı düşer, yola tutunamaz. Bunun sebebi ise lastik hamurunun bayatlamış olmasıdır. Bu yüzden lastiklerinizi belirtilen sürenin dışında kullanmayınız.
MEVSİMİNE UYGUN LASTİK KULLANIN!
Ülkemizde mevsim özelliklerden dolayı, genel olarak yaz lastikleri kullanılmaktadır. Ancak özellikle kış aylarında belirli bölge ve hava durumlarında yetkililer tarafında her türlü araç için kış lastikleri zorunlu tutulabilmektedir. Aslında zorunlu bir uygulama olmasa bile, lastiklerin imalat özelliklerinden dolayı mevsimine göre lastik kullanmak, hem güvenlik açısından çok önemli hem de lastik kullanım sürelerini uzatmaktadır. Bunun haricinde hususi araçlar için son dönemlerde çıkmaya başlayan dört mevsim lastikleri de kullanılabilir.
LASTİKLERİN DAHA UZUN ÖMÜRLÜ OLMASI İÇİN NELER YAPILMALIDIR?
Lastiklerin aşınma nedenler çoğu zaman dış nedenlere bağlı olsa da, sürücüler olarak alabileceğimiz önlemler bulunmakta. Bunları şöyle sıralayabiliriz:
Ani Hızlanmalardan ve Ani Frenlemelerden Kaçının: Aracı aşamalı olarak hızlandırmak ve zamanında frene basarak yavaşlatmak lastiklerin aşınmasını önleyecektir. Bozuk yollarda hız yapmaya çalışmak da lastik ömrünü kısaltacak ve araca zarar verecektir. Aşırı hız yapmak, lastiklerin ısınmasını ve aşınmasını artırmaktadır. Aracın fren sistemleri düzenli olarak kontrol ettirilmelidir. Fren sistemindeki bozukluklar lastikleri de olumsuz yönde etkilemektedir.
Hava Basıncının Sürekli Kontrolü: Hava basıncının sürekli olarak araç üreticisinin belirlediği seviyede olması çok önemlidir. Uygun seviyede olmayan basınçlar lastikleri aşındırdığı gibi hem daha fazla yakıt tüketimine neden olmakta, hem de sürüş güvenliğini tehlikeye atmaktadır.
Aracın Mekanik ve Süspansiyon Ayarlarının Yapılmış Olması: Ön düzen de denen ayarların bozuk olması sonucunda direksiyon yönü ile aracın yönü farklı olabilir. Bu tür bozuklukların kontrol edilmemesi hem lastiklerin çok çabuk aşınmasına, hem de araçta ileriki zamanda daha büyük tamir masraflarına yol açacaktır. Aracın rot ve balans ayarları zamanında yapılması, lastik ömrünü de uzatmaktadır.
Rotasyon: Lastikler sürekli aynı yerde takılı olduğunda, aşındığı noktalar aynı olacak ve sürekli bu noktalar aşınmaya devam edecektir. Dört lastiğin de konumlarına bağlı olarak aşındıkları yerler farklıdır. Bu nedenle zaman zaman yer değiştirilmeleri önerilmektedir. Genelde yer değiştirmenin çapraz olarak yapılması lastikler üzerindeki aşınmayan bölgelerin yol tutuşunu sağlamaktadır. Rotasyonun her 10 bin kilometrede yapılması önerilmektedir.
Yükler: Araca üretici firmanın belirlediği yük kapasitesinden daha fazla yüklemek ve yüklemeyi eşit yapmamak, lastiklere aşırı ağırlık bindirecek ve ömürlerini kısaltacaktır.
Hava ve Yol Durumuna Uygun Sürüş: Sürüş esnasında yola dikkat edilmeli, çukur ve tümseklerde hız azaltılmalıdır. Sıcak havalarda lastiklerdeki hava basıncı artmakta ve lastiklerde daha fazla aşınma görülmektedir. Soğuk havalarda ise basınç azaltılmamalı, tam tersine çok az artırılmalıdır. Karlı ve buzlu havalarda basıncı artırmak çekiş gücünü artırmaktadır.
Park Ederken: Park etme sırasında lastiğin kaldırım kenarlarına sürtülmesi, diş derinliğini azaltacak ve lastik üzerinde hasara neden olacaktır.
Kış Lastiklerinin Kullanımı: Mevsime uygun lastiklerin kullanımı hem sürüş güvenliği hem de bütçeniz üzerinde olumlu etkiye sahiptir. Karlı ve buzlu hava şartlarına uygun, diş derinliği fazla olan ve sıfırın altındaki derecelerde sertleşmeyi önleyici özel maddelerden yapılmış olan kış lastiklerini kullanmak, ekonomik olarak da uzun vadede bütçenize katkı yapacaktır. Kış mevsiminde yaz lastiklerinin kullanılması, bu lastiklerin de ömrünü kısaltacağı için daha fazla masrafa yol açmasının yanı sıra güvenli bir sürüş sağlamayacaktır. Lastiklerinizi daha uzun süreli kullanmak için verilen uzman tavsiyeleriyle lastik bakımı yapmanın yanı sıra güvenli bir sürüş tekniklerine hakim olmak ve trafikte tehlikeli hareketlerden kaçınmak hem aracınızı hem de sizi koruyacaktır.
LASTİK VE JANT TEMİZLİĞİ NASIL YAPILIR?
Arabaların yerle en çok temasa maruz kalan ve en çok kirlenen bölümleri jant ve lastiklerdir. Asfalt, çamur, kar, toz, kısacası her şey lastikleri ve jantları kirletir. Zaman zaman zift, balata tozu veya yağ gibi lekesi zor çıkan maddeler de jantları ve lastikleri kirletebilir. Bu gibi durumlarda klasik jant ve lastik temizleme yöntemleri dışında çeşitli yardımcı kimyasallara ve kir sökücü maddelere de ihtiyaç duyulmaktadır. Bu yardımcı kir sökücü malzemeleri çevrenizdeki süpermarketlerden, yapı marketlerden veya internetten kolaylıkla bulabilirsiniz. Uzun süre beklemiş ve çıkması zor lekeler olmadığı takdirde rutin jant ve lastik temizleme işlemini kolaylıkla kendiniz de yapabilirsiniz.
Jant ve lastikleri temizlerken dikkat edilmesi gerekenler:
-Arap sabunu, bulaşık deterjanı, kola, gaz yağı, tuz ruhu vb. maddeler jant ve araba lastiği temizliğinde kullanılsa bile bunlar zamanla lastik ve jantta bozulmalara yol açar. Özellikle jantlarda paslanma ya da lastiklerde aşınma ya da yırtılma karşılaşacağınız başlıca sorunlar olacaktır. Bu nedenle sadece profesyonel ürünlere yönelmeniz jant ve lastiklerinizin ömrünü uzatmanız için önemlidir.
-Jant ve lastikler için kullandığımız fırçanın kıllarının sert olmamasına dikkat edelim. Özellikle jantlar sert kıllı fırçalarla çizilir. Özel jant fırçaları veya yağlı boya fırçası temizlik için uygundur.
-Ayda bir kere jant ve lastik temizliği güzel görünüm için yeterlidir.
