RUS UÇAKLARININ TÜRKİYE SINIRINDA NE İŞİ VAR? Sınır ihlali yapan Rus uçağının düşürülmesi Ortadoğu'nun bir numaralı gündem maddesi oldu. Peki bu sürece nasıl gelindi, bundan sonra neler olabilir? Sabah.com.tr yazarı Taha Dağlı, en çok merak edilen soruları yanıtladı. RUS UÇAKLARININ SINIRIMIZDA NE İŞİ VAR? Rusya 30 Eylül'den itibaren Suriye'yi bombalıyor. Lazkiye'deki Basil Esed hava üssünden kalkan jetler 2 aya yakın süredir bir çok noktayı vuruyor. O noktalardan en stratejik olanı da Bayırbucak. Son olarak Bayırbucak'ı bombalarken, Türkiye sınırını ihlal ettiler. Bunun karşılığında da Türkiye ikazlarını yaptı ardından ihlal devam edince uçağı düşürdü. RUS UÇAĞINA MÜDAHALEYİ NASIL OKUMAK GEREKİR? Türkiye, Rus uçağına müdahale ile Bayırbucak üzerinden plan üstüne plan yapan güçlere açık bir Bayırbucak mesajı vermiş oldu. Nedir bu mesaj, Bayırbucak'ın Türkiye ve Türkmenler adına çok önemli bir yeri var, korunması gereken bir hat orası. Bu nedenle günlerdir Bayırbucak'a yapılan saldırılara, Rus uçağının düşürülmesiyle haklı ve hukuk kuralları çerçevesinde bir karşılık verilmiş oldu. RUSLAR İLK OLARAK NE ZAMAN SINIR İHLALİ YAPTI? Rusya 30 Eylül'de Suriye'ye yönelik hava saldırılarını başlattıktan sonra ilk hedefleri Lazkiye'deki Bayırbucak bölgesiydi. Ve o bölgeyi bombalarken 5 Ekim Pazartesi günü ilk kez Türkiye sınırını ihlal ettiler, bunun arkasından bir ihlal daha geldi ve sonrasında F-16'larımıza yönelik bir de taciz yapıldı. Türkiye o süreçte Rusya'ya diplomatik çerçevede uyarılarını yaptı, tekrar etmesi halinde karşılık verileceğini söyledi. NATO'NUN İLK TEPKİSİ NASILDI? 5 Ekim'deki sınır ihlalini hatırlayın, NATO'nun çok sert bir tepkisi olmuştu. Türkiye'nin yanında Rusya'ya karşı çok sert mesajlar verilmişti. Hatta iş öyle bir noktaya getirildi ki o süreçte, Türkiye 'he' dese Rusya'ya karşı savaş bile açılacaktı neredeyse. Tabi ABD ve Batı'nın o sert tepkilerinin altında Rusya'nın Suriye'ye yönelik bombardımanına bir mesaj olduğu yazılıp, çizildi. Hatta Rusya'nın Suriye'ye girmesine olanak sağlayarak Moskova'nın hataya zorlandığı şeklinde algılandı. EKİM AYINDA SERT TEPKİ VEREN NATO BU SÜREÇTE NASIL TAVIR ALACAK? NATO elbette Türkiye'nin yanında yer alacaktır. Zira Türkiye bu reaksiyonla ilgili gereken bilgi paylaşımını yaptı. Ancak yine de temkinli olmak lazım. Bir de şu durum var Türkiye bu konuda hukuki olarak yüzde yüz haklı pozisyonda. Ortada bir sınır ihlali var ve bunun karşılığı angajman kurallarında açık, Türkiye de bu sınırlar çerçevesinde hakkı olan meşru olan tepkisini verdi. TÜRKİYE-RUSYA İLİŞKİLERİNDE KRİZ ÇIKAR MI? Türkiye ile Rusya bir çok konuda işbirliği halinde. 2011'den bu yana iki ülke arasındaki en büyük görüş ayrılığının olduğu konu Suriye meselesi. Geçen yıl Kırım'da da benzer bir farklılık oluşmuş ancak Rusya Kırım konusunda Türkiye'ye verdiği sözleri tutarak krizin önüne geçmişti. Bundan sonraki süreç biraz daha farklı işleyecektir. Çünkü ortada Bayırbucak ve Türkiye'yi direk ilgilendiren bir hadise var. Ancak Rusya bu konuda haksız ve ona göre tavır alması gerek. Zira Rusya Ukrayna ve Suriye'de muharip güç bulunduruyor ve bu kadar dışarı açılmak Rusya'ya pahalıya mal olabilir. Bu risk her zaman var. PUTİN'İN TEPKİSİ NE ANLAMA GELİYOR? Rusya elbette bu süreçte sesini yükseltecektir. Putin'in de Türkiye'ye yönelik asılsız ithamları ve suçlamaları var özellikle de DAEŞ ile ilgili. Bu noktadan şunu çıkarabiliriz Putin, böyle bir krizde Türkiye'yi DAEŞ üzerinden asılsız suçlamalarla vurmaya kalkıyorsa demek ki Suriye'de bizzat yaptıklarını meşru bir yere koyamıyor demektir. TÜRKİYE-RUSYA ARASINDA DAHA ÖNCE BÖYLE BİR SORUN OLMUŞ MUYDU? Daha önce de benzer ihlaller ve kriz çıkarabilecek gelişmeler yaşanmıştı. Mesela 11 Ekim 2012'de Moskova'dan Şam'a giden Suriye Havayolları'na ait A 320 tipi yolcu uçağını Ankara'ya indirmiştik. O süreçte Türkiye'nin o tepkisi de bir hayli konuşulmuş ve gündem olmuştu. Ama sonuçta Türkiye'nin Ortadoğu'da ve özellikle de Suriye'de söz sahibi bir ülke olduğunu kimse aklından çıkarmamalı. RUSYA İLE ABD, BAYIRBUCAK'TA AYNI PAYDADA MI BULUŞUYOR? Rusya şu an Bayırbucak'ı bombalıyor yani sadece rejimin çıkarına uygun değil aynı zamanda ABD'nin de menfaatlerine uygun bir saldırı bu. Zira Bayırbucak'ın düşmesi her ikisini de memnun edecek. ABD ile Rusya şu an Bayırbucak'ın alınması konusunda ortak paydada buluştuklarını görüyoruz. Tabi Bayırbucak alındıktan sonra aradaki paylaşım konusunda bazı sıkıntılar olacaktır ama niyetleri Bayırbucak'ı alıp, sonraki süreçte pazarlık unsuru olarak ellerinde tutmak. BAYIRBUCAK DÜŞERSE NE OLUR? Bayırbucak düşerse Suriye'nin kuzeyinde doğudan batıya yani Akdeniz'e açılan hat tamamen PKK'nın Suriye uzantısı PYD'nin eline bırakılmış olacak. İşte PYD'yi destekleyen Esat ile PYD'yi destekleyen Amerika burada aynı yerde duruyor, tabi Esat'la birlikte Rusya da. Ancak o koridor çok iştah kabartan bir yer ve sadece PYD'nin kontrolüne bırakılmayacaktır mutlaka birileri orada dizginleri ele alacak ama şu bir gerçek ki Bayırbucak düşerse PYD, PYD olmazsa DAEŞ gibi terör örgütleri sınırımızda cirit atacak.