SORU: Seçimlerde belediye başkan adaylığı, belediye meclis üyeliği adaylığı aday olmak içini istifa eden ancak aday gösterilmediğinden dolayı yeniden memuriyete dönüş yapanlar güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılması gerekir mi?
CEVAP: Bilindiği üzere, Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yapılmasına Dair Yönetmeliğin; "Gizlilik dereceli birim ve kısımlar" başlıklı 6 ncı maddesinde, "(1) Gizlilik dereceli birim ve kısımlar, kamu kurum ve kuruluşlarında Gizlilik Dereceli Belgelerde Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre "çok gizli" ve "gizli" gizlilik dereceli bilgi ve belgeleri oluşturan ve saklayan birim ve kısımlardır.
(2) Kamu kurum ve kuruluşları, gizlilik dereceli birim ve kısımları birinci fıkra gereğince belirler. Ancak tüm kamu kurum ve kuruluşlarının; teftiş ve denetim birimleri, personel birimleri, bilgi işlem birimleri ve özel kalem müdürlükleri gizlilik dereceli birimlerden sayılır. (3) Kamu kurum ve kuruluşları tarafından ikinci fıkra gereğince belirlenen gizlilik dereceli birim ve kısımlar Cumhurbaşkanlığına bildirilir. Ancak bu bildirim il özel idareleri ve il özel idarelerinin üyesi olduğu mahalli idare birlikleri ile köylere hizmet götürme birlikleri için İçişleri Bakanlığına, belediyeler ve bağlı kuruluşları ile belediyelerin üyesi olduğu mahalli idare birlikleri için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına yapılır. İlgili bakanlık tarafından yapılan inceleme neticesinde birinci fıkraya uygun olduğu tespit edilen bildirimler Cumhurbaşkanlığına iletilir." hükmü, "Arşiv araştırması" başlıklı 7 nci maddesinde, "(1) Arşiv araştırması; a) Kişinin adli sicil kaydının, b) Kişinin kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığının, c) Kişi hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığının, ç) Kişi hakkında kesinleşmiş mahkeme kararları ve 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 171 inci maddesinin beşinci ve 231 inci maddesinin on üçüncü fıkraları kapsamında alınan kararlar ile kişi hakkında devam eden veya sonuçlanmış olan soruşturma ya da kovuşturmalar kapsamındaki olguların, d) Hakkında kamu görevinden çıkarılma ya da kesinleşmiş memurluktan çıkarma cezası olup olmadığının, mevcut kayıtlardan tespit edilmesidir." hükmü, "Güvenlik soruşturması" başlıklı 8 inci maddesinde, "(1) Güvenlik soruşturması, arşiv araştırmasındaki hususlara ilave olarak kişinin; a) Görevin gerektirdiği niteliklerle ilgili kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerindeki olgusal verilerinin, b) Yabancı devlet kurumları ve yabancılarla ilişiğinin, c) Terör örgütleri veya suç işlemek amacıyla kurulan örgütlerle eylem birliği, irtibat ve iltisak içinde olup olmadığının, mevcut kayıtlardan ve kişinin görevine yansıyacak hususların denetime elverişli olacak yöntemlerle yerinden araştırılmak suretiyle tespit edilmesidir." hükmü, 3 "Hakkında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılacaklar" başlıklı 9 uncu maddesinde, "(1) Statüsü veya çalıştırma şekline bağlı olmaksızın ilk defa veya yeniden memuriyete yahut kamu görevine atanacaklar hakkında arşiv araştırması yapılır.
(2) Aşağıda belirtilenler hakkında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması birlikte yapılır: a) Kamu kurum ve kuruluşlarının gizlilik dereceli birim ve kısımlarında çalıştırılacak kamu personeli. b) Milli Savunma Bakanlığı teşkilatında çalıştırılacak kamu personeli. c) Genelkurmay Başkanlığında çalıştırılacak kamu personeli. ç) Emniyet Genel Müdürlüğünde çalıştırılacak kamu personeli. d) Jandarma Genel Komutanlığında çalıştırılacak kamu personeli. e) Sahil Güvenlik Komutanlığında çalıştırılacak kamu personeli. f) Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığında çalıştırılacak kamu personeli. g) Ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde çalışacak personel. ğ) Kamu kurum ve kuruluşlarında çalışacak öğretmenler h) Üst kademe kamu yöneticileri. ı) Özel kanunları gereğince güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasına tabi tutulan kişiler. i) Milli güvenlik açısından stratejik önemi haiz birim, proje, tesis ve hizmetlerde statüsü veya çalıştırma şekline bağlı olmaksızın istihdam edilenler." hükmü yer almaktadır.
Bu itibarla, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının hangi durumlarda yapılacağı, gizlilik dereceli birimlerin hangileri olduğu ve bu birimlerde görev alacak personel hakkında yapılacak işlemlerin ilgili Yönetmelikte yer verildiği görülmekte olup söz konusu madde hükümleri çerçevesinde gerekli işlemlerin yapılması gerektiği değerlendirilmekte bu çerçevede seçim için aday olup seçilemeyenlerin seçim sonrası göreve dönüşlerinde güvenlik ve arşiv araştırması yapılmasına gerek bulunmadığı değerlendirilmektedir.
