SORU: Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğünde 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 4. maddesinin A) bendi ile 5441 sayılı Devlet Tiyatroları Personeli Hakkında Kanun kapsamında istihdam edilen personelden Teknik Eğitim Fakülteleri ile Mesleki Eğitim Fakültelerinin ilgili bölümlerinden mezun olanlar memuriyete giriş derecelerine ilave bir derece verilmesi mümkün mü?
CEVAP: 657 sayılı Kanunun "Ortak Hükümler" bölümünün (A) fıkrasının ikinci bendinde;
"Dört yıl süreli yüksek öğrenimi bitirenlerden yüksek mühendis, mühendis, yüksek mimar, mimar
sıfatını almış olanlar ile bunlardan öğretmenlik hizmetinde çalışanlar, Erkek Teknik Yüksek Öğretmen
Okulu, Erkek Teknik Öğretmen Okulu ve Devlet Tatbiki Güzel Sanatlar Yüksek Okulu mezunları, İstanbul
Devlet Güzel Sanatlar Akademisi ile uygulamalı Endüstri Sanatları Yüksek Okulu mezunları, Teknik
Eğitim Fakültesi (Yüksek Teknik Öğretmen Okulu ve Güzel Sanatlar Fakültesi, İstanbul Devlet Tatbiki
Güzel Sanatlar Yüksek Okulu) mezunları, öğrenimlerine göre tesbit edilen giriş derece ve kademelerine
" hükmü bir derece, yer almaktadır. Mezkûr hüküm kapsamında belirli bir hizmet sınıfında çalışma
şartı olmaksızın ilave bir derece uygulamasından hangi ünvanları ihraz edenlerin veya hangi
öğretim kurumlarından mezun olanların yararlanabileceği belirlenmiştir.
Bununla birlikte, 657 sayılı Kanunun 36 ncı maddesinin (A) fıkrasının dördüncü bendinde;
"Teknik hizmetler sınıfında görev almak şartiyle jeolog, jeofizikçi, hidrojeolog, hidrolog,
jeomorflog, kimyager, fizikçi, matematikçi, istatistikçi, yöneylemci (harekat araştırmacısı), matematiksel
iktisatçı (Ekonometrici), Erkek Teknik Öğretmen Okulu mezunları, fen memurları, teknikerler ve yüksek
teknikerler,tütün ve müskirat eksperleri, tarım alet ve makineleri Uzmanlık Yüksek Okulu mezunları ile
benzeri fen bilimleri ve teknik bilimler lisansiyerleri, Mimarlık ve Mühendislik Fakültesi veya
bölümlerinden mezun olan şehir plancısı, yüksek şehir plancısı, yüksek bölge plancısı. Gazi Üniversitesi
Mesleki Eğitim Fakültesi Teknoloji Bölümü İş ve Teknik Anabilim Dalı mezunları, Ankara Üniversitesi
Ziraat Fakültesi Ev Ekonomisi Yüksek Okulu mezunları üniversitelerin arkeoloji ve sanat tarihi
bölümlerinin prehistorya, protohistorya ve önasya arkeolojisi, klasik arkeoloji anabilim dallarından
mezun olanlar öğrenimlerine göre tespit edilen giriş derece ve kademelerine bir derece," hükmü
bulunmaktadır. Mezkûr hükme istinaden ilgililerin giriş derece ve kademelerine bir derece ilave
edilebilmesi için teknik hizmetler sınıfında görev almak şartının yanı sıra belirtilen ünvanları
taşımak veya belirtilen öğretim kurumlarından mezun olmak şartlarının bir arada bulunması
gerekmektedir.
Ayrıca, 07/03/1996 tarihli ve 22573 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 142 seri numaralı Devlet
Memurları Kanunu Genel Tebliğinin 6 ncı maddesinde, "…36/A maddesinin 4, 6/b, 7/a,b, 8/c ve 12/a,b
bentleri gereğince niteliklerinde değişiklik meydana getiren eğitimleri nedeniyle yararlandıkları derece
yükselmesi veya kademe ilerlemesi, görev unvanı ve öğrenim durumu itibariyle yükselinebilecek dereceyi
aşmamak ve boş kadro bulunmak koşuluyla ilave edilecek ancak anılan maddenin 2, 3, 4 ve 5 inci
bentleri nedeniyle 1 derece ilavesinin bir defadan fazla uygulanması ise mümkün olmayacaktır…"
düzenlemesi bulunmaktadır.
Diğer taraftan, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 43/b maddesinde; "Aynı meslek ve bilim
dallarında, eğitim - öğretim yapan üniversitelerde, eğitim - öğretim, metod, kapsam, öğretim süresi ve yıl
içindeki değerlendirme esasları bakımından eşdeğer olması ve öğrenimden sonra kazanılan unvanların
aynı ve elde edilen hakların eşdeğer sayılması hususu Üniversitelerarası Kurulun önerisi üzerine;
öğretmen yetiştiren birimler için belirtilen esasların tespiti Milli Eğitim Bakanlığı ile de işbirliği
yapılarak, Yükseköğretim Kurulunca düzenlenir." hükmüne yer verilmiştir. Söz konusu hüküm ile
yükseköğrenim yapanların, öğrenimden sonra kazandıkları ünvanların aynı ve elde ettikleri hakların
eşdeğer sayılması hususunda Yükseköğretim Kuruluna yetki verilmiştir.
Bu noktada, 657 sayılı Kanun kapsamında memur kadrosunda bulunanların, yukarıda yer verilen
hüküm ve açıklamalar çerçevesinde öğrenimlerine göre tespit edilen giriş derece ve kademelerine bir
derece ilave edilmesi hususunun ilgililerin durumları da dikkate alınarak çalıştığı kurumca değerlendirilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.
Öte yandan, 657 sayılı Kanunun "Kapsam" başlıklı 1 inci maddesinin üçüncü fıkrasında;
"Anayasa Mahkemesi üye ve yedek üyeleri ile raportörleri; hakimlik ve savcılık mesleklerinde
veya bu mesleklerden sayılan görevlerde bulunanlar, Danıştay ve Sayıştay meslek mansupları ve
Sayıştay savcı ve yardımcıları, Üniversitelerin, İktisadi ve Ticari İlimler Akademilerinin, Devlet
Mühendislik ve Mimarlık Akademilerinin, Devlet Güzel Sanatlar Akademilerinin, Türkiye ve Orta - Doğu
Amme İdaresi Enstitüsünün öğretim üye ve yardımcıları, Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası üyeleri,
Genelkurmay Mehtaran Bölüğü Sanatkarları, Devlet Tiyatrosu ile Devlet Opera ve Balesi ve Belediye
Opera ve tiyatroları ile şehir ve belediye konservatuvar ve orkestralarının sanatkar memurları, uzman
memurları, uygulatıcı uzman memurları ve stajyerleri; Spor-Toto Teşkilatında çalışan personel; subay,
astsubay, uzman jandarma, uzman erbaş ve sözleşmeli erbaş ve erler ile Emniyet Teşkilatı mensupları
özel kanunları hükümlerine tabidir." hükmü, ek geçici 12 nci maddesinde; "Devlet Tiyatro, Opera ve
Balesinin özel kanunlarına göre, stajyer, uzman memurlar, uygulatıcı uzman memurlar, sanatkar olarak
çalışan personeli hakkında, bu Kanun esasları çerçevesinde hazırlanacak kendi özel kanunları yürürlüğe
girinceye kadar, 10/6/1949 tarihli ve 5441 sayılı Kanun, 14/7/1970 tarihli ve 1309 Sayılı Kanun,
14/7/1970 tarihli ve 1310 Sayılı Kanun ile bu kanunlarda atıf yapılan kanun hükümlerinin
uygulanmasına devam olunur. Ancak:
A) 14/7/1970 tarihli ve 1309 sayılı Kanunun 12 nci maddesi ile 14/7/1970 tarih ve 1310 Sayılı
Kanunun 10 uncu maddesinde idari sözleşme ücret limitleri aşağıdaki tutarlara yükseltilmiştir.
Stajyerler 1650
Sahne uygulatıcıları (Uzman memurlar) 1100 - 3700
Sahne uygulatıcıları (Uygulatıcı uzman memurlar) 1500 - 5000
Sanatkar memurlar 2000 - 7000
Bu tutarlara 1309 Sayılı Kanunun 17 nci, 1310 Sayılı Kanunun ek 4 üncü maddesine göre
herhangi bir zam yapılamaz. Yukarıdaki limitler Devlet memurları göstergelerine uygulanacak katsayı
nedeniyle husule gelecek artış veya eksiliş oranında artırılır veya eksiltilir.
B) Devlet Memurları Kanununun derece yükselmesi ve kademe ilerlemesine ilişkin hükümleri
gözönünde bulundurulmak suretiyle;
1 - Stajyerlerin emekli keseneklerine esas ücret dereceleri, 1327 Sayılı Kanuna ekli gösterge
tablosundaki 10 uncu derecenin ilk kademesinden başlar ve bu derecenin;
2 - Sanatkarların emeklilik keseneklerine esas ücret dereceleri, 9 uncu derecenin ilk
kademesinden başlar ve 1 inci derecenin;
3 - Sanat uygulatıcıların (uygulatıcı uzman memurların) emekli keseneğine esas ücret dereceleri
10 uncu derecenin ilk kademesinden başlar ve 4 üncü derecenin;
4 - Sahne uygulatıcılarının (uzman memurların) emekli keseneklerine esas ücretleri 13 üncü
derecenin ilk kademesinden başlar ve 6 ncı derecenin;
son kademesine kadar yükselir.
C) Devlet Tiyatrosu ile Devlet Opera ve Balesinin, Orkestra üyeleri hakkında da (A) ve (B)
bentlerinde yazılı hükümlere göre işlem yapılır.
D) Devlet Tiyatro, Opera ve Balesinin (A) bendinde tespit edilen personelin dışında kalan
personeli hakkında Devlet Memurları Kanununun (1327 Sayılı Kanunun 90 ıncı maddesiyle eklenen ek
geçici 20 nci maddesi hükümleri hariç) bütün hükümleri uygulanır.
Bu madde kapsamına giren kurumlarda hizmet sözleşmeleri Maliye Bakanlığının olumlu görüşüne
dayanılarak yapılır.
Kültür ve Turizm Bakanlığının sanatla ilgili merkez ve taşra birimlerine bağlı olarak çalışan
orkestra, koro ve topluluk sanatçıları, sanatkarları ve sanatçı öğretmenleri ile stajyerleri hakkında da bu
maddenin (B) ve (D) bendlerinde yer alan hükümler uygulanır. Halen görevde bulunanların durumları
da buna göre yeniden düzenlenir." hükmü, ek geçici 15 inci maddesinde; "Ek geçici 12 ve 13 üncü
maddelerde yazılı personelin emeklilik, ek geçici 13 üncü maddenin son fıkrasında ve ek geçici 14 ve 17
nci maddede yazılı personelin aylık bakımından intibakında bu maddelerin başlangıç dereceleri esas
alınmak suretiyle ve söz konusu maddelerde yazılı görevler ile 87 nci maddede sayılan kurumlarda; ek
geçici 12, 13 ve 14 üncü maddelerde yazılan sanatkar, sanatkar öğretmen, stajyer sanatkar ve sanatkar
niteliğindeki hizmetlerde ve hazırlık kıtası ile okul dönemi dahil yedek subaylıkta (muvazzaflık dışında
geçen süre dahil), yedek subay öğretmenlikte ve muvazzaf ve ihtiyat erlikte geçen süreler her yıl için bir
kademe ilerlemesi ve her üç yıl için bir derece yükselmesi verilmek suretiyle değerlendirilir.
Ancak, ek geçici 12 nci maddenin (B) bendinin 3 üncü fıkrasında belirlenen sanat
uygulatıcılarından yüksek öğrenim görmüş olanlarla, 4 üncü fıkrasında belirlenen sahne
uygulatıcılarından lise, lise dengi veya yüksek öğrenim görmüş olanların emekli keseneğine esas
başlangıç dereceleriyle yükselebilecekleri derecelerin tespitinde 36 ncı madde hükümleri uygulanır
1309 ve 1310 sayılı kanunlarda yazılı orkestra yönetim kurulu, teknik kurul ve sanat ve yönetim
kurulu tarafından tespit edilen ücretler ek geçici 12 ve 13 üncü maddelerde yazılı personelin halen
almakta oldukları brüt aylık tutarlarından az olduğu takdirde, ilgililerin ücretleri bu aylık seviyesine
yükselinceye kadar aradaki fark ödenmeye devam olunur. Bunların, ücretlerinin azaltılmış olması,
emeklilik keseneğine esas aylık derece ve kademeleri yönünden kazanılmış haklarını ihlal etmez.
Ek geçici 12 nci maddenin (B) bendinin 2 nci fıkrasında belirtilen sanatkarlardan 4 yıllık yüksek
öğrenim üstü öğrenim yapan sanatkarlar ve daha ileri uzmanlık öğrenimi yapan sanatkarlarla, 3 üncü
fıkrada belirlenen sanat uygulatıcılarından yüksek öğrenim görmüş olanlarla 4 üncü fıkrasında
belirlenen sahne uygulatıcılarından lise, lise dengi veya yüksek öğrenim görmüş olanların emekli
keseneğine esas başlangıç dereceleriyle yükselebilecekleri derecenin tespitinde 36 ncı madde hükümleri
uygulanır.Bu madde kapsamına giren personelin intibakları bir defa da ek geçici 2, 3 ve 4 üncü maddeler
hükümlerine göre yapılır ve bu iki intibaktan personelin lehine olan esas alınır." hükmü yer almaktadır.
Görüldüğü üzere, 5441 sayılı Kanun kapsamında istihdam edilenlerin kazanılmış hak aylık derece ve
kademeleri bulunmamakta olup ilgili hükümler çerçevesinde emekli keseneklerine esas ücret dereceleri bakımından intibakları yapılmaktadır.
