Bazı kurumlarda hafta sonu çalışmalar yapılıyor. Hatta gece çalışmaları da oluyor. Peki hafta sonu çalışan memurun hakları neler? Memurun resmi tatil günlerinde yaptığı çalışmanın fazla çalışma olarak değerlendirilmesi mümkün mü?
Hafta sonu çalışan memurlardan çok fazla soru geliyor. İşte o soruların cevabı:
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 99 uncu maddesinde;
"Memurların haftalık çalışma süresi genel olarak 40 saattir. Bu süre Cumartesi ve Pazar günleri tatil olmak üzere düzenlenir.
Ancak bu kanuna, özel kanunlara, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerine veya bunlara dayanılarak çıkarılacak yönetmeliklerle, kurumların ve hizmetlerin özellikleri dikkate alınmak suretiyle farklı çalışma süreleri tespit olunabilir
Cumhurbaşkanı, yurt dışı kuruluşlarda hizmetin gerektirdiği hallerde, hafta tatilini Cumartesi ve Pazardan başka günler olarak tespit edebilir" hükmü yer almaktadır.
Diğer taraftan; aynı Kanunun 100 üncü maddesinde ; Günlük çalışmanın başlama ve bitme saatleri ile öğle dinlenme süresi, bölgelerin ve hizmetin özelliklerine göre merkezde Cumhurbaşkanınca, illerde valiler tarafından tesbit olunur. Ancak engelliler için; engel durumu, hizmet gerekleri, iklim ve ulaşım şartları göz önünde bulundurulmak suretiyle günlük çalışmanın başlama ve bitiş saatleri ile öğle dinlenme süreleri merkezde üst yönetici, taşrada mülki amirlerce farklı belirlenebilir.
Memurların yürüttükleri hizmetin özelliklerine göre, bu madde uyarınca tespit edilen çalışma saat ve süreleri ile görev yerlerine bağlı olmaksızın çalışabilmeleri mümkündür. Bu hususa ilişkin usûl ve esaslar, Cumhurbaşkanınca belirlenir" hükmü, " Günün 24 saatinde devamlılık gösteren hizmetlerde çalışma saat ve usulünün tesbiti" başlıklı 101 inci maddesinde ise; "Günün yirmi dört saatinde devamlılık gösteren hizmetlerde çalışan Devlet memurlarının çalışma saat ve şekilleri kurumlarınca düzenlenir.
Ancak, kadın memurlara; tabip raporunda belirtilmesi hâlinde hamileliğin yirmidördüncü haftasından önce ve her hâlde hamileliğin yirmi dördüncü haftasından itibaren ve doğumdan sonraki iki yıl süreyle gece nöbeti ve gece vardiyası görevi verilemez. Engelli memurlara da isteği dışında gece nöbeti ve gece vardiyası görevi verilemez."hükmü yer almaktadır.
Yine mezkur Kanunun 178 inci maddesinde ; "Fazla çalışma ücreti:
A) 99 ve 100 üncü maddeler hükümleri uyarınca tespit olunan günlük çalışma saatleri dışında;
a) Salgın hastalık ve tabii afetler gibi olağanüstü hallerin olması (Bu hallerin devamı süresince),
b) Fabrika, atelye, şantiye, işletme gibi yerlerde İş Kanununa tabi olarak işçi çalıştıran kurumlarca hizmetin gereği olarak işçi ile birlikte çalışma saatleri ve günü dışında çalışmanın zorunlu bulunması,
hallerine münhasır olmak üzere, yapılan fazla çalışmalar ücretle karşılanır.
Yukarıda sayılan hallerde yaptırılacak fazla çalışmanın süresi ve saat başına ödenecek ücret Cumhurbaşkanı kararı ile belirlenir .
B) Kurumlar gerektiği takdirde personelini günlük çalışma saatleri dışında fazla çalışma ücreti vermeksizin çalıştırabilirler. Bu durumda personele yaptırılacak fazla çalışmanın her sekiz saati için bir gün hesabı ile izin verilir. Ancak, bu suretle verilecek iznin en çok on günlük kısmı yıllık izinle birleştirilerek yılı içinde kullandırılabilir.
Fazla çalışmanın uygulama esas ve usulleri Devlet Personel Başkanlığı ile Maliye Bakanlığınca müştereken belirlenir.
Milli İstihbarat Teşkilatı mensuplarına ödenecek fazla çalışma ücretleri ve diğer hususlar Cumhurbaşkanı tarafından onaylanacak bir talimatla tesbit edilir."hükmü yer almaktadır.
13/03/1975 tarihli ve 15176 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Fazla Çalışmanın Uygulama Esaslarını Gösterir Yönetmeliğin 2 inci maddesinde, "Bu Yönetmelik hükümleri günlük çalışma saatleri dışında yapılacak fazla çalışmanın uygulanmasına ilişkin esasları düzenler." hükmü; 3 üncü maddesinde, "Fazla çalışma: Devlet Memurlarının, genel olarak haftalık çalışma süresi olan, 40 saatin üstünde yaptıkları çalışma, fazla çalışmadır.
Bu Yönetmeliğin uygulanması yönünden, özel Kanunlarda mevcut yahut Devlet M e m u r l a r ı K a n u n u ' n a v e y a Ö z e l K a n u n l a r a d a y a n ı l a r a k ç ı k a r ı l a c a k T ü z ü k v e Yönetmeliklerdeki:
a) Haftalık çalışma süreleri 40 saatten az olan Devlet Memurlarının 40 saatten fazla
çalıştıkları süre; b)Haftalık çalışma süreleri 40 saatten fazla olan Devlet Memurlarının; Özel
Kanunlarında mevcut veya Devlet Memurları Kanunu ya da Özel Kanunlara dayanılarak çıkarılacak Tüzük ve Yönetmeliklerde belirtilen süreden fazla çalıştıkları süre;Fazla çalışma sayılır…" hükmü bulunmaktadır.
Bununla birlikte yine anılan Yönetmeliğin 4 üncü maddesinde, "Fazla çalışmanın ücretle karşılanabilmesi için memurun kadrosuna ait görevini normal günlük çalışma saatleri dışında fiilen yapması gereklidir." hükmü; 6 ncı maddesinde "Amir, memura fazla çalışma yapacağını bir hafta önce yazılı olarak bildirir. Ancak acele ve özel durumlarda bildirme aynı günde de yapılabilir." hükmü; 7 nci maddesinde ise , "Kurum amirleri gerekli gördükleri hallerde Devlet Memurları Kanununun 99 ve 178 inci maddelerine göre fazla çalışma yaptırabilirler. Kurum amirleri fazla çalışma yaptıracakları memurlar için düzenleyecekleri "Fazla Çalışma Cetveli"ne memurun günde yaptığı fazla çalışma süresini kaydederler. Bu cetvel memur ve amir tarafından imzalanarak özel dosyasında saklanır." hükmü bulunmaktadır.
SONUÇ:
Yukarıda verilen hükümler çerçevesinde;
- Günün 24 saatinde devamlılık gösteren veya göstermeyen hizmetlerde görev yapan Devlet memurlarının, özel Kanunlarla yahut 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa veya özel Kanunlara dayanılarak çıkarılacak Tüzük ve Yönetmelikler ile haftalık çalışma süresinin farklı belirlenmemesi kaydıyla, haftalık çalışma süresinin 40 saat olduğu,
- Günün 24 saatinde devamlılık gösteren veya göstermeyen hizmetlerde görev yapan Devlet memurlarının resmi tatil günlerinde fiilen görev yapması halinde, söz konusu çalışmanın haftalık 40 saati aşan bir çalışma olması durumunda bu durumun fazla çalışma olarak değerlendirilmesi gerektiği değerlendirilmektedir.
