Soru: 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanunun uyarınca istihdam fazlası olarak sivil savunma uzmanlarının diğer kurumlara araştırmacı (Ö) olarak atandığından bahisle, bu kişilerin mali hakları nasıl ödenecek. Araştırmacı kadrosuna atanların mali hakları nasıl ödenir?
Cevap : 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanunun 22 nci maddesinde; "Özelleştirme programına alınan kuruluşlarda (iştirakler hariç) ilgili kuruluş veya İdare tarafından istihdam fazlası personel belirlenmesi ya da bu kuruluşların kısmen veya tamamen satışı nedeniyle kamu tüzel kişiliğinin sona ermesi, devredilmesi, küçültülmesi, faaliyetlerinin durdurulması, kapatılması, tasfiye edilmesi halinde; bu kuruluşlarda programa alınma tarihi itibarıyla 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi olarak veya sözleşmeli statüde çalışmakta olanlar ile iş kanunlarına tabi olarak görev yapmakla birlikte toplu iş sözleşmesi hükümlerinden yararlanmayan genel müdür, genel müdür yardımcısı, teftiş kurulu başkanı, kurul başkanı, daire başkanı, müessese, bölge, fabrika, işletme ve şube müdürü, müfettiş ve müfettiş yardımcısı, müşavir ve başuzman unvanlı kadrolara atanmak suretiyle görev yapan personel, kamu kurum ve kuruluşlarına nakledilmek üzere yukarıda belirtilen işlemlerin tamamlanmasından itibaren onbeş gün içerisinde İdare tarafından ........bildirilir… …. Bu personelden 22/1/1990 tarihli ve 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin eki (1) sayılı Cetveldeki kadrolarda istihdam edilmekte olanlar ile burada sayılan unvanlarla çalışan diğer statülerdeki personelin atama teklifleri, Araştırmacı unvanlı kadrolara veya istekleri halinde 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin eki (1) sayılı Cetvelde yer alan unvanlar hariç olmak üzere öğrenim durumları itibarıyla ihraz etmiş oldukları unvanlara ilişkin kadrolara, daha önce bu unvanlara ilişkin kadro veya pozisyonlarda bulunmuş olması ve atama yapılacak kadro unvanının 190 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin eki cetvellerde yer alması kaydıyla yapılır.
Bu maddenin birinci fıkrasına göre diğer kamu kurum ve kuruluşlarına nakledilmek üzere ........................... bildirilen personelin, kuruluşun kamu tüzel kişiliğinin sona erdiği tarihten, yeni kurumlarında göreve başlayacakları tarihi takip eden aybaşına kadar geçecek süreye ilişkin olarak eski kadro veya pozisyonlarına ait aylık, ücret, varsa ikramiye ve ücrete bağlı diğer mali hakları ile yeni kurumlarında göreve başlayacakları tarihe kadar geçecek süredeki sosyal hak ve yardımları (harcırah, sağlık giderleri, cenaze giderleri ve ölüm yardımı) Özelleştirme Fonundan ödenir ve bunlardan T.C. Emekli Sandığına tabi olanların bu süre içinde Sandıkla olan ilgileri devam eder. Eski görev yerinden alınan aylık ve diğer mali haklar için borç çıkarılmaz ve kurumlar arasında herhangi bir hesaplaşma yapılmaz. Personelin Devlet Personel Başkanlığına bildirildikleri tarihten yeni görev yerlerine başlayacakları tarihe kadar geçecek süredeki aylık ve ücretlerindeki artışlar, beşinci ve altıncı fıkraların uygulanmasında dikkate alınmaz… Bu madde hükümlerine göre kamu kurum ve kuruluşlarına nakledilen sözleşmeli personel ile iş kanunlarına tabi personele, ............ bildirildikleri tarihteki kadro ve pozisyonlarına ilişkin olarak bildirim tarihi itibarıyla almakta oldukları sözleşme ücreti, ücret (fazla mesai ücreti hariç), ikramiye, bankacılık tazminatı, ek ücret, ek ödeme, teşvik ödemesi ve benzeri adlarla yapılan ödemelerin toplam net tutarının (bu tutar sabit bir değer olarak esas alınır); nakledildiği kurum veya kuruluştaki kadro veya pozisyonlara ilişkin olarak yapılan aylık, ek gösterge, ikramiye, her türlü zam ve tazminatları (ek tazminat ve bankacılık tazminatı dahil), makam tazminatı, temsil tazminatı, görev tazminatı, sözleşme ücreti, ücret, ek ücret, ek ödeme, teşvik ödemesi, döner sermaye payı ve benzeri adlarla yapılan her türlü ödemelerin (fazla mesai ücreti, fiilen yapılan ders karşılığı ödenen ek ders ücreti hariç) toplam net tutarından fazla olması halinde aradaki fark tutarı, herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaksızın fark kapanıncaya kadar ayrıca tazminat olarak ödenir. Atandıkları kurumdaki kadro unvanı veya pozisyonlarında isteğe bağlı olarak herhangi bir değişiklik olanlarla, başka kurumlara geçenlere fark tazminatı ödenmesine son verilir. 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye ekli (1) sayılı cetvelde belirtilen kadrolarda görev yapmakta iken nakle tabi tutulan personelin (bu Kanuna göre anonim şirket halinde birleştirilen kuruluşlardaki personel dahil),..................... bildirildikleri tarihteki kadrolarına ilişkin olarak bildirim tarihi itibarıyla almakta oldukları aylık, ek gösterge, zam, özel hizmet tazminatı, makam tazminatı, temsil tazminatı, görev tazminatı bir bütün olarak, göreve başladıkları tarihi izleyen aybaşından geçerli olmak üzere üç yıl süre ile saklı tutulur ve şahsa bağlı haktan yararlanılan süreler 5434 sayılı Kanunun ek 68 inci ve ek 73 üncü maddelerinde belirtilen sürelerin hesabında (daha önce nakledilenler dahil) dikkate alınır. İlgililerin yeni kadrolarına atandıkları tarihten önce, eski kadroları için mevcut olan ve saklı haklar kapsamında bulunan gösterge, puan, oran ve katsayı artışları şahsa bağlı haklarda artış sayılır. Ancak eski kadro için bu tarihten sonra ihdas edilmiş hiçbir mali ve sosyal hak ve yardım ile sair ödemeler şahsa bağlı hak kapsamında değerlendirilmez. Atanılan kadrodaki derece yükselmeleri veya kademe ilerlemeleri, aylık gösterge ve ek gösterge dışındaki ödemelerde, şahsa bağlı olarak saklı tutulan hakların ödendiği eski kadronun derecelerinin yükseltilmesi veya kademelerinin ilerletilmesi sonucunu doğurmaz. Bu personelin (bu Kanuna göre anonim şirket halinde birleştirilen kuruluşlardaki personel dahil), . bildirildikleri tarihteki kadrolarına ilişkin olarak bildirim tarihi itibarıyla almakta oldukları aylık, ek gösterge, ikramiye, her türlü zam ve tazminatları (ek tazminat ve bankacılık tazminatı dahil), makam tazminatı, temsil tazminatı, görev tazminatı, ücret (fazla mesai ücreti hariç), ek ücret, ek ödeme ve benzeri adlarla yapılan ödemelerin toplam net tutarının (bu tutar sabit bir değer olarak esas alınır); nakledildiği kurum ve kuruluş tarafından şahsa bağlı hak olarak ödenen aylık, ek gösterge, zam, özel hizmet tazminatı, makam tazminatı, temsil tazminatı, görev tazminatı ödemeleri ile şahsa bağlı hak dışında yapılan ikramiye, ücret, ek ücret, ek ödeme, ek tazminat, teşvik ödemesi, döner sermaye payı ve benzeri adlarla yapılan her türlü ödemelerin (fazla mesai ücreti, fiilen yapılan ders karşılığı ödenen ek ders ücreti hariç) toplam net tutarından fazla olması halinde aradaki fark tutarı, herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaksızın fark kapanıncaya kadar ayrıca tazminat olarak ödenir.
Atandıkları kurumdaki kadro unvanı veya pozisyonlarında isteğe bağlı olarak herhangi bir değişiklik olanlarla, başka kurumlara geçenlere şahsa bağlı hak uygulaması ile fark tazminatı ödenmesine son verilir." hükmü yer almaktadır. Öte yandan, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin geçici 11 inci maddesinde; "Müdür yardımcısı, eşiti veya daha üst idari görevlerde bulunup; kamu kurum ve kuruluşlarının yeniden teşkilatlanması veya kapatılması, özelleştirme uygulamaları kapsamında ilgili kuruluşların kısmen veya tamamen satışı nedeniyle kamu tüzel kişiliklerinin sona ermesi, devredilmesi, küçültülmesi, faaliyetlerinin durdurulması, kapatılması veya tasfiye edilmesi nedenleriyle 657 sayılı Kanuna tabi "Araştırmacı" unvanlı kadrolara atanan veya atanmış sayılanların, bu kadroda bulundukları sürece, anılan Kanunun 152 nci maddesi uyarınca ödenmekte olan zam ve tazminatları ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 9 uncu maddesinde öngörülen ek ödemelerinin belirlenmesinde, genel idare hizmetleri sınıfında yer alan aynı dereceli "müdür yardımcısı" kadro unvanı için öngörülmüş olan zam ve tazminatlar ile ek ödeme oranları esas alınır. Bu fıkra hükümleri, 657 sayılı Kanunun 91 inci maddesinin ikinci fıkrasında öngörülen fark tazminatı verilmek ve ek ödemeleri döner sermaye bütçesinden ödenmek suretiyle 663 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin geçici 13 üncü maddesi kapsamında yer alan "Araştırmacı" kadrosunda bulunanlar hakkında da uygulanır ve bunlara 209 sayılı Kanuna göre ayrıca ek ödeme yapılmaz." hükmü yer verilerek müdür yardımcısı, eşiti veya daha üst idari görevlerde bulunup da kamu kurumlarının yeniden teşkilatlanması veya kapatılması kapsamında "araştırmacı" unvanlı kadrolara atanmış sayılanların, bu kadrolarda bulundukları sürece, zam ve tazminatları ile ek ödemelerinin, "müdür yardımcısı" kadro unvanının esas alınmak suretiyle ödeneceği ifade edilmiştir. 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin geçici 11 inci maddesindeki "müdür yardımcısı, eşiti veya daha üst idari görevler" ibaresinin; genel müdür, genel müdür yardımcısı, teftiş kurulu başkanı, kurul başkanı, daire başkanı, daire başkan yardımcısı, I. hukuk müşaviri, müessese müdürü, bölge müdürü, bölge müdür yardımcısı, fabrika müdürü, işletme müdürü, başmüdür, döner sermaye müdürü, idari işler müdürü, idari işler müdür yardımcısı, il müdür yardımcısı, şube müdürü, koruma ve güvenlik müdürü, müdür, müdür yardımcısı ve savunma sekreteri gibi müdür yardımcısı kadrosunun eşiti veya daha üst idari kadrolar şeklinde anlaşılması gerektiği değerlendirilmektedir.
Bu kapsamda daha önce anılan kadrolarda bulunmuş olan ve halihazırda "araştırmacı" kadrosunda görev yapmakta olanların geçici 11 inci maddeden yararlanmalarının mümkün bulunduğu; ancak daha önce "müdür yardımcısı, eşiti veya daha üst idari kadrolarda" görev yapmaksızın APK uzmanı, müşavir, hukuk müşaviri, danışman, sivil savunma uzmanı, şef ve başuzman gibi kadrolarda bulunmakta iken "araştırmacı" kadrosuna atananlarının ise geçici 11 inci maddeden yararlanmalarının mümkün bulunmadığı düşünülmektedir. Her ne kadar 05/08/2010 tarihli ve 27663 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Sivil Savunma Uzmanlarının İdari Statüleri, Görevleri, Çalışma Usul ve Esasları ile Eğitimleri Hakkındaki Yönetmeliğin 5 inci maddesinde sivil savunma uzmanlarının kurum ve kuruluşların merkez teşkilatlarında idari ve mali işler, destek hizmetleri veya bu amaçla kurulmuş hizmet birimleri bünyesinde birim yöneticisine doğrudan bağlı olarak istihdam edilecekleri, şube müdürü görev, yetki ve sorumluluklarına sahip oldukları belirtilmiş olsa da buradan hareketle sivil savunma uzmanlarının "müdür yardımcısı, eşiti veya daha üst idari görevler"de bulunmuş olduğu sonucuna ulaşılamayacağı düşünülmektedir. Nitekim bazı kamu kurum ve kuruluşlarının görevde yükselme ve unvan değişikliği yönetmeliklerinde de sivil savunma uzmanlarının "müdür yardımcısı, eşiti veya daha üst idari görevler" gibi yönetim hizmetleri veya bu unvanlara eşdeğer olduğu yönünde bir düzenleme bulunmamaktadır.
Örneğin, 08/06/2007 tarihli ve 26546 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan İçişleri Bakanlığı Personeli Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Usul ve Esaslarına Dair Yönetmeliğin 5 inci maddesinin "Araştırma, Planlama ve Savunma Hizmetleri Grubu" başlığını taşıyan (c) bendinde de, sivil savunma uzmanı unvanı, uzman ve eğitim uzmanı unvanları ile aynı alt bentte düzenlenmiştir. Benzer şekilde, 30/04/2015 tarihli ve 29342 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı Personeli Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Yönetmeliğin 5 inci maddesinin "Araştırma, Planlama ve Savunma Hizmetleri Grubu" başlığını taşıyan (c) bendinde de, sivil savunma uzmanı unvanı, uzman ve eğitim uzmanı unvanları ile aynı alt bentte düzenlenmiştir. Diğer taraftan, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin geçici 21 inci maddesinde ise; "Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin geçici maddelerinin uygulamasına ilişkin olarak ortaya çıkabilecek tereddütleri gidermeye ve uygulamayı yönlendirmeye Maliye Bakanlığı yetkilidir." hükmüne yer verilerek geçici 11 inci maddesinin uygulanmasıyla ilgili tereddütleri gidermeye Maliye Bakanlığının yetkili olduğu belirtilmiştir. Yukarıda yer verilen hüküm ve açıklamalar çerçevesinde, sivil savunma uzmanı olarak görev yapmakta iken 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun çerçevesinde diğer kurumlara araştırmacı (Ö) olarak atananların, "sivil savunma uzmanı" kadrosuna atanmadan önce "müdür yardımcısı, eşiti veya daha üst idari görevlerde" bulunmamış olması halinde, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin geçici 11 inci maddesinden yararlanamayacağı değerlendirilmektedir
