Memurların şirket ortağı olup olmayacağı, sanat faaliyeti yapıp yapamayacağı gibi konular çok merak ediliyor. 657 sayılı yasa bazı sınırlar getirse de memurlar için birçok yol açık. Son rakamlara baktığımızda kamuda görev yapan 4 milyondan fazla personel bulunuyor. Bunların büyük çoğunluğu memur olarak görev yapıyor. Bu çalışanların bir kısmı ek iş yapıyor ya da yapmak istiyor. Bize de bu konuda çok sayıda soru ulaşıyor. Üstelik bunlar farklı alanlarla ilgili. Yani memur kardeşlerimizin bir kısmı şirket ortağı olup olamayacağını merak ederken, bir kısmı müzik albümü çıkarmak istediğini söylüyor. Dizi ve filmlerde rol almak isteyenlerin de sayısı bir hayli fazla. Peki memurlar bu işleri yapabilirler mi?
ÇERÇEVEYİ YASA ÇİZİYOR
Yasalar bazı sınırlar getirmesine rağmen memurların ek iş yapmaları mümkün.Memurların ve diğer görevlilerin başka işlerde de çalışmalarıyla ilgili olarak çerçeveyi 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu çiziyor. Kanundaki maddeye göre memurlar sosyal güvenlik anlaşması ile bir işyerinde çalışamıyor ya da kendi adlarına yine sosyal güvenlik sistemine dahil olarak (Bağ-Kur) işyeri kuramıyor. Ancak bu bağı kurmadan bazı faaliyetlerde bulunmaları mümkün. İçtihatları da Devlet Personel Başkanlığı'nın görüşlerinden öğreniyoruz. Şimdi bunları bazı örneklerle anlatalım:
Memurlar dizilerde ve filmlerde oynayabilir mi? Sahneye çıkabilir mi?
Bu işi mesai saatleri dışında yapmak, görevini küçük düşürücü davranışlardan kaçınmak ve sosyal güvenlik ilişkisi kurmamak şartıyla memurlar dizi veya filmlerde ya da tiyatro oyunlarında rol alabiliyor. Ayrıca sahneye çıkıp şarkı söyleyebiliyor, bir müzik şirketiyle telif sözleşmesi yaparak CD de çıkartabiliyor. 5846 sayılı fikri ve sanat eserleri kanunu kapsamında olmak üzere telif sözleşmesi yapabiliyorlar.
Kitap yazabilirler mi?
5846 Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'nun 18'inci maddesinde "Bir eserin yapımcısı veya yayımcısı, ancak eserin sahibi ile yapacağı sözleşmeye göre mali hakları kullanabilir." hükmü yer almaktadır. Yukarıda yer alan hüküm ve açıklamalar çerçevesinde; gizli bilgileri bulundurmamak koşuluyla, Devlet Memurunun 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında her türlü eser çıkarabileceği, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamındaki bu tür faaliyetlerin 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 28 inci maddesine aykırılık teşkil etmeyecektir.
Devlet memuru köşe yazısı yazabilir mi?
Memurun bir yayın kuruluşunda 'hizmet akdine bağlı olarak' köşe yazarlığı yapması mümkün değil. Yani sigortalı olarak çalışamıyor. Ancak, 657'nin 'basına bilgi veya demeç verme' başlıklı 15'inci maddesine aykırı olmamak şartıyla köşe yazarı olabilir, telif ücreti alabilirler.
Devlet memuru şirketlere ortak olabilir mi?
Memurlar esnaflık ya da tüccarlık yapamıyor ancak anonim ve limited şirketlere hisse ortağı olabiliyor. Sadece şirketi temsil edici bir pozisyonda olamıyor. Yani yönetim ve denetim kurullarında görev almamaları gerekiyor.
ARAÇ KİRASINDAN DA KAZANABİLİRLER
Arabasını kiraya verebilir mi?
Devlet memurunun aracını kiraya vermesi, Türk Ticaret Kanunu'na göre, (tacir) veya (esnaf) sayılmayı gerektirecek bir ticari faaliyet sayılmıyor. Bu yüzden aracını bir şirkete kiraya verebiliyor. Bu yolla para da kazanabiliyor.
Hakem olabilirler mi?
Memurlar, meslekî faaliyette veya serbest meslek icrasında bulunmak üzere ofis, büro, muayenehane ve benzeri yerler açamaz; gerçek kişilere, özel hukuk tüzel kişilerine veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait herhangi bir işyerinde veya vakıf üniversitelerinde çalışamaz. Ancak 657 sayılı yasanın 146'ncı maddesi bu konuda bir istisna getirerek "Gençlik ve Spor hizmetleri uygulamasında fiilen görevlendirilecekler hariç" ifadesini kullanmıştır.
Böylece kamu hizmeti yürüten memurların asli görevlerinden ayrı olarak gençlik ve spor hizmetlerinde görevlendirilebilecekleri ve bunun doğal bir sonucu olarak da ücrete hak kazanacakları sonucu çıkmaktadır. Tabii bunun için çalışılan kurumun en üst amirinden izin alınması da gerekmektedir.
MESAİ SAATLERİ DIŞINDA OLMALI
Borsada hisse senedi alabilirler mi?
Devlet memurlarının yönetim kurulu üyesi, denetçi veya her ne şekilde olursa olsun şirket personeli olarak anonim şirketlerde görev almaları yasaklanmış olmakla birlikte, genel olarak anonim şirketlerde ve halka açık anonim şirketlerde hisse senedi sahibi olmalarına ilişkin herhangi bir yasak bulunmamaktadır.
Devlet memurlarının herhangi bir görev almamaları kaydıyla genel olarak anonim şirketler ile halka açık anonim şirketlerde pay sahibi olmalarına yasal bir engel bulunmamaktadır.
Televizyonda program sunabilirler mi?
Kamu personelinin bir televizyon kanalında program sunması ya da moderatörlük yapması 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ve ilgili diğer mevzuatta memurlar için belirlenmiş olan ödev, sorumluluk ve yasaklara uyulması, faaliyetin mesai saatleri dışında icra edilmesi, herhangi bir akit ile işverene bağlanılmaması ve sosyal güvenlik kuruluşlarından biriyle ilişkilendirilmemesi halinde mümkün olabilecektir.
Başka hangi gelirleri elde edebilirler?
Gayrimenkul ve menkul geliri elde edebilirler, zirai kazanç sağlayabilirler, bilirkişilik ve hakemlik yapabilirler, sosyal ve mesleki nitelikteki kuruluşların organlarında görev alabilirler.
Eğitim ve öğretim faaliyetlerinde görev alabilirler.
DİSİPLİN CEZASI VAR
Memurlar yukarıdaki sınırlar dışında kanuna aykırı olarak ek iş yaparlarsa ciddi disiplin cezaları ile karşılaşıyor. 657'deki düzenlemeye göre, ticaret yapan ya da memurlara yasaklanan işlerde bulunanlara kademe ilerlemesinin durdurulması cezası veriliyor.
