SORU: Görevde yükselme sınavı başvurularının alınmasında 657 sayılı Kanunun 68/B maddesinde belirtilen sürelerin derecelerine bakılmaksızın bütün kadrolar için aranması mümkün mü?
CEVAP: 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 45 inci maddesinde, "... 5 inci ve daha aşağı derecelerdeki kadrolara, derece yükselmesi için gerekli nitelikleri haiz memur bulunmaması hallerinde, 36 ncı maddede belirtilen öğrenim durumları itibariyle tespit olunan yükselinebilecek dereceyi aşmamak ve karşılık gösterilecek kadro derecesi kazanılmış hak aylık derecelerinin üç üst derecesinden fazla olmamak kaydıyla, bu dereceler karşılık gösterilerek, kendi derecesi ile aynı sınıftan memur atanması mümkündür. ..." hükmü ile 68 inci maddesinin (B) bendinde, "Eğitim ve Öğretim Hizmetleri Sınıfı ile Sağlık Hizmetleri ve Yardımcı Sağlık Hizmetleri Sınıfı hariç, sınıfların 1, 2, 3 ve 4 üncü derecelerindeki kadrolarına, derece yükselmesindeki süre kaydı aranmaksızın, atanmasındaki usule göre daha aşağıdaki derecelerden atama yapılabilir. Ancak, bu şekilde bir atamanın yapılabilmesi için ilgilinin; a) 1 inci dereceli kadrolardan ek göstergesi 5300 ve daha yukarıda olanlar için en az 12 yıl, b) 1 inci ve 2 nci dereceli kadrolardan ek göstergesi 5300'den az olanlar için en az 10 yıl, c) 3 üncü ve 4 üncü dereceli kadrolar için en az 8 yıl, hizmetinin bulunması ve yükseköğrenim görmüş olması şarttır. Dört yıldan az süreli yükseköğrenim görenler için bu sürelere iki yıl ilave edilir. Bu sürelerin hesabında; 8/6/1984 tarihli ve 217 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 2 nci maddesi kapsamına dâhil kurumlarda fiilen çalışılan süreler ile Yasama Organı Üyeliğinde, belediye başkanlığında, belediye ve il genel meclisi üyeliğinde, kanunlarla kurulan fonlarda, muvazzaf askerlikte, okul devresi dâhil yedek astsubaylık ve yedek subaylıkta ve uluslararası kuruluşlarda geçen sürelerin tamamı ile yükseköğrenim gördükten sonra özel kurumlarda veya serbest olarak çalıştıkları sürenin; Başbakanlık ve bakanlıkların bağlı ve ilgili kuruluşlarının müsteşar ve müsteşar yardımcıları ile en üst yönetici konumundaki genel müdür ve başkan kadrolarına atanacaklar için tamamı, diğer kadrolara atanacaklar için altı yılı geçmemek üzere dörtte üçü dikkate alınır. ..." hükmü yer almaktadır.
Diğer taraftan, 2/7/2020 tarihli ve 31173 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Personelinin Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Yönetmeliğin; 4 üncü maddesinde, "... ğ) Hizmet süresi: 657 sayılı Kanunun 68 inci maddesinin (B) bendine göre hesaplanan süreleri, " hükmü, 6 ncı maddesinde, "(1) Görevde yükselme suretiyle atanacaklarda; a) Görevde yükselme sınavında başarılı olmak, b) 657 sayılı Kanunun 68 inci maddesinde belirtilen atanabilme şartlarını taşımak, c) Bu Yönetmelik kapsamındaki kadrolara atanabilmek için son müracaat tarihi itibarıyla en az bir yıl süreyle atamanın yapılacağı yerel yönetimde çalışmış olmak, genel şartları aranır. Ancak, ilan edilen kadro için yerel yönetimde bir yıl çalışma şartını taşıyan personel bulunmaması durumunda, söz konusu kadro için yapılacak başvuruda bu şart aranmaz." hükmü, 8 nci maddesinde, "(1) Unvan değişikliği suretiyle atanacaklarda aşağıdaki genel şartlar aranır: a) Unvan değişikliği sınavında başarılı olmak. b) 657 sayılı Kanunun 68 inci maddesinin (B) bendinde belirtilen süre kadar hizmeti bulunmak." hükmü yer almaktadır. Mezkûr Yönetmeliğin 6 ncı ve 8 inci maddelerinde düzenlenen hizmet süresi genel hizmet süresi olup bu süre hesaplanırken 657 sayılı Kanunun 68/B bendindeki usul ve esaslara bakılması gerekmektedir. Mezkûr Kanunda 1-4 dereceli kadrolar için aranılan hizmet süresi belirtilmekle birlikte, bu sürenin hesabına hangi hizmetlerin gireceği de düzenlemiştir.
Yine mezkûr Yönetmelikte yukarıda yer verilen genel hizmet süresi yanında özel hizmet sürelerinin de düzenlendiği görülmektedir. Örneğin, "son müracaat tarihi itibarıyla en az bir yıl süreyle atamanın yapılacağı yerel yönetimde çalışmış olmak", koruma ve güvenlik şefi kadrosuna atanabilmek için "Son müracaat tarihi itibarıyla en az iki yıl koruma ve güvenlik görevlisi kadrosunda çalışmış olmak" gibi. Bu durumda koruma ve güvenlik şefi kadrosuna atanmak için başvuran personelin mutlaka koruma ve güvenlik görevlisi kadrosunda 2 yıl hizmet yapmış olma şartı aranacaktır.
Ayrıca, 6. derecede görev yapan memurun 5. derece mühendis unvanı için açılan unvan değişikliğine başvurup başarılı olması halinde 657 sayılı Kanunun 45 inci maddesi çerçevesinde atanması mümkündür. Unvan değişikliği kapsamında ilan edilen kadronun 3-4. derece aralığında olması durumunda yukarıda yer verilen 68/B maddesinde belirtilen sürelerin toplamının 8 yılı bulması halinde 3 veya 4. dereceli mühendis kadrosuna atanması da mümkün olabilecektir.
Bu itibarla, görevde yükselme ve unvan değişikliği sınavı kapsamında idarelerce ilan edilen kadroların 1-4. derecelerde olması halinde başvuranlarda 657 sayılı Kanunun 68/B maddesinde belirtilen sürelerin aranması, 5-15. Dereceli kadrolar için ise mezkûr Kanunun 68/B maddesindeki sürelerin aranmaması gerektiği değerlendirilmektedir.
