Çalışanların en büyük beklentilerinden birisi emeklilik. Emeklilik üç ayrı şartla birlikte gerçekleşiyor. Öncelikle ilk sigortalı olunan tarihten sonra belli bir yıl geçmesi gerekiyor. Ardından işe giriş tarihinize göre belirli bir yaşı doldurmanız isteniyor. Üçüncü şart olarak da belli bir süre prim ödemek lazım. Ancak sistem kısmi, yani yaştan emeklilik imkanı da sunuyor.
İşe giriş tarihinize göre bu emeklilik için uzun yıllar prim ödemeniz gerekmiyor. Emeklilik hesaplamalarında üç önemli tarih var. Bunlardan birisi 9 Eylül 1999. Diğeri 30 Nisan 2008 ve üçüncüsü de 31 Aralık 2035... Bu tarihlerden önce ve sonra işe girmiş olmak sizin için emeklilik şartlarını ciddi anlamda değiştiriyor. Kimisinde daha az prim öderken kimisinde yaş şartı 61'i bulabiliyor.
Ancak yazının başında belirttiğimiz kısmi emeklilikte çalışma süreleri herkes için geçerli. 9 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olan çalışanlar için 3.600 gün (10 yıl) prim ödemek emeklilik için yeterli sayılıyor. En erken emeklilik için kadınlar 08.09.1981 tarihinden önce işe girmiş ise, 3 bin 600 prim gününü tamamlayarak 50 yaşını doldurduktan sonra başka şarta bakılmaksızın emekli oluyor.
Erkekler ise 08.09.1976 tarihinden önce ilk defa sigortalı olmuşlarsa yine 3 bin 600 günü tamamladıktan sonra 55 yaşında başka şarta bakılmaksızın emekli oluyor. İlk defa işe girdiğiniz tarih ve 3 bin 600'ü tamamladığınız tarihe göre kadınlarda yaş 58'e, erkeklerde ise 60'a kadar yükselebiliyor.
Yukarıda üç şartı belirtmiştik. Bu üç şart yani 15 yıl, 3600 gün ve kadınlar için 50 erkekler için ise 55 yaş şartınızın hangisi en son tamamlanmışsa ona göre emeklilik tarihinizde belirleniyor.
15 YIL - 3600 EMEKLİLİK
Tamamlama tarihi - Erkek yaşı - Kadın yaş
24.05.2002 - 23.05.2005 - 56 - 52
24.05.2005 - 23.05.2008 - 57 - 54
24.05.2008 - 23.05.2011 - 58 - 56
24.05.2011 - 23.05.2014 - 59 - 58
24.05.2014 sonrası - 60 - 58
NOT: 15 yıl 3600 gün ve erkeklerde 55 kadınlarda 50 yaşın hangisi en son tamamlanıyorsa o tarih geçerli...
NOT 2: Tablo 24.05.2002 tarihinden başlıyor. 23.05.2002 tarihine kadar 15 yıllık sigortalılık süresini ve 3.600 günü doldurmuş olanlar kadın ise 50 erkek ise 55 yaşında emekli olabilir.
Bu tabloya göre emeklilik yaşınızı bulmak çok kolay. Şimdi örneklerimizi tabloyu da göz önüne alarak inceleyelim.
ÖRNEK 1: Ayşe hanım 10 Eylül 1990 yılında ilk kez sigortalı olma şansı yakaladı. Bir şirkette işe başlayan Ayşe hanımın çok uzun bir iş hayatı olmadı. Doğum tarihi ise 20 Nisan 1965. Artık çalışamayan Ayşe hanımın 3 bin 600 gün ödenmiş primi var ve emekli olmak istiyor.
Şimdi tek tek üç şartı yerine getirip getirmediğine bakalım.
10 Eylül 1990'da işe giren ve aralıksız çalışan Ayşe hanım 3 bin 600 gününü (10 yılı) 10 Eylül 2000'de tamamladı. Böylece birinci şartı yerine getirmiş oldu.
15 yıllık sigortalık süresi ise 10 Eylül 2005'de doldu. İkinci şartı da tamamlamış oldu. 50 yaşını ise 20 Nisan 2015'de doldurarak üçüncü şartı da yerine getirdi.
Ayşe hanım böylece şartlarını en son 2015 yılında tamamladı. Yukarıdaki tabloyu inceliyoruz. Tabloya göre Sabiha hanım 58 yaşında yani 20 Nisan 2023'de emekli olacak.
GENÇLER İÇİN 2.5 YIL FAZLA
9 Eylül 1999 ve 30.04.2008'den sonra sigortalı olanlar ise daha farklı şartlarda değerlendiriliyor. Burada yıl şartı kalkıyor ama prim miktarı uzatılıyor. Tabii yaş da erkeklerde 58'den 60'a, kadınlarda 56'dan 58'e çıkıyor. Buradaki kısmi emeklilikte prim doldurma şartı 3.600'den 4.500'e yani 12.5 yıla çıkıyor. Yaş şartı ise değişmiyor. Yani 7 bin gün çalışan bir erkek de 60 yaşında, 12.5 yıl çalışan da 60 yaşında emekli oluyor. Diğerindeki gibi 4.500'ün dolduğu tarih gibi hesaplar yapılmıyor. Yaşın dolması bekleniyor. Ayrıca 25 yıllık sigortalılık süresi de isteniyor.
NE FARKI VAR?
Kısmi emeklilik ile tam emeklilik arasındaki fark maaşta ortaya çıkıyor. Daha az prim ödendiği için emekli maaşı düşük olabiliyor. Ancak tavandan ödenen primler burada farkı kapatabilir. Eğer kısmi emeklilik planlıyorsanız, prime esas kazancınızın yani brüt maaşınızın yüksek olmasına dikkat edin. Bu sayede emekli maaşınızdaki düşüşü de önlemiş olursunuz.
