Türkiye'de emeklilik dolayısıyla 12.3 milyon kişiye ödeme yapılıyor. Bunların bir kısmı dul ve yetim maaşı olsa da emekli sayımız 130 ülkenin nüfusunda yine de daha fazla. Özellikle 90'lı yıllardaki erken emeklilik şartları sebebiyle Türkiye'de genç emekli sayısı da oldukça fazla. Dolayısıyla emekli olduktan sonra çok sayıda vatandaşımız ya kendi iş yerini kuruyor, ya da bir şirket bünyesinde çalışmaya devam ediyor. Çalışmaya devam oranı Bağ-Kur emeklilerinde daha fazla görülüyor.
ÜÇ KİŞİDEN BİRİ İŞ HAYATINDA
Yine birçok emekli çocuk okutuyor, kirada oturuyor, ev geçindiriyor. Dolayısıyla yıllarca çalıştıktan sonra dinlenmesi gereken bir zamanda, mecburen iş aramaya başlıyor.
Çalışan emekli istatistiklerine baktığımızda da üç emekliden birinin çalıştığını görüyoruz. Sayıların detaylarına indiğimizde erkek emeklilerin kadınlara oranla daha çok çalışmayı sürdürdükleri ortaya çıkıyor. Çalışan emeklilerin özellikle 55 yaş altında yoğunlaştığını görüyoruz.
HAKLAR AYNI FAKAT…
Emekli çalışanların diğer çalışanlardan hiçbir farkı yok. Yani izinleri, tazminatları aynı şekilde hesaplanıyor. Emekli bir çalışan da diğerleri gibi 1 yıl dolduktan sonra işten çıkartılırsa, kanunun tarif ettiği ihbar ve kıdem tazminatını brüt maaş üzerinden alıyor. Ayrıca izin günleri de yine diğer çalışanlar gibi kıdemlerine göre belirleniyor. Hatta 50 yaşından büyük olanlar için kıdemine bakılmaksızın 20 günden az izin verilemiyor. Yani emeklilerin diğer çalışanlardan ayrı tutulması söz konusu olmuyor. Çalışma şartlarının detaylarına bakalım…
BİR İŞE GİRENLER
Siz herhangi bir kurumdan emekli oldunuz. Sonra gidip bir şirkette SSK kapsamında yani 4A'lı olarak yeniden çalışmaya başlayabilirsiniz. Bu durumda emekli maaşınızdan hiçbir kesinti yapılmıyor. Ancak işveren sizin için yine de SGK'ya bir prim ödüyor. Kayıt dışı çalışma söz konusu olmuyor.
Burada ödenen primler emekli olduğunuz için size ikinci bir emeklilik kazandırmadığı gibi, maaşınızı artırıcı bir katkısı da bulunmuyor. O yüzden emekli çalışanlar hastalandıklarında ya da raporlu olduklarında diğer çalışanlar gibi rapor parası almıyor. Sadece iş kazası ve meslek hastalıklarında ödeme ortaya çıkıyor.
KENDİ İŞİNİ KURANLAR
Emekli olduktan sonra kendi işinizi kurmaya karar verdiniz, ya da bir şirkette ortaklık yapmak istediniz. Burada uygulanan sistem değişiklik gösteriyor. Açtığınız işyeri ya da şirket ortaklığı sizi Bağ-Kur kapsamına alıyor. Bugüne kadar bu emeklilerimizin maaşından yüzde 15 oranında Sosyal Güvenlik Destek Primi kesintisi yapılıyordu. Bu kesinti öncelikle yüzde 10'a düşürüldü. 2016 Ocak ayında çıkartılan bir yasa ile de tamamen kaldırıldı. Kendi adına çalışan hiçbir emekliden artık bu kesinti yapılmıyor.
MEMUR OLANLAR
Emekli olduktan sonra kamu kurumlarında çalışmaya başlayanların maaşlarının tamamı kesiliyor. Buna dikkat etmekte fayda var.
ÇİFT TAZMİNAT ALINABİLİR Mİ?
Emekli çalışanlar için çifte tazminat durumu söz konusu oluyor. Bir işyerinde çalıştıktan sonra emekli olanlar kıdem tazminatını alabiliyor. Son işyerinde en az bir yıl çalışmış olmak kaydıyla ne kadar kıdemi varsa o kadar tazminat ödeniyor. Daha sonra bir başka iş yerinde de bir yılı doldurup kendi istek ve kusuru dışında çıkartılırsa bu kez ikinci tazminatı da alabiliyor.
